Claude Louis Berthollet

Claude Louis Berthollet
Claude Louis Berthollet
Doğum	09 Aralık 1748; Talloires, Fransa Krallığı
Ölüm	06 Kasım 1822 (73 yaşında); Arcueil, Fransa Krallığı
Milliyet	Savoy-Fransız
Mezun olduğu okul(lar)	Chambéry, Turin
Tanınma nedeni	Bilim akademisi
Kariyeri
Dalı	Kimya
İmza

Claude Louis Berthollet (9 Aralık 1748 – 6 Kasım 1822) 1804'te Fransız Senatosu başkan yardımcısı olan Savoy-Fransız kimyagerdir.^[1] Ters kimyasal reaksiyonların mekanizması yoluyla kimyasal denge teorisine yaptığı bilimsel katkılar ve modern kimyasal terminolojiye katkısıyla tanınır. Pratik bir temelde, Berthollet klor gazının ağartma etkisini ilk gösteren ve modern bir ağartma maddesi olarak bir sodyum hipoklorit çözeltisi geliştiren ilk kişidir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Claude Louis Berthollet, 1749'da, o zamanlar Savoy Dükalığı'nın bir parçası olan Annecy yakınlarındaki Talloires'de doğdu.

Eğitimine Chambéry'de ve ardından tıp fakültesini bitirdiği Torino'da başladı. Berthollet'in kimya ile ilgili çalışmalarda büyük yenilikleri, onu kısa sürede 1780'de Bilim Akademisi'nin aktif bir üyesi yaptı.

Berthollet, Antoine Lavoisier ve diğerleri ile birlikte, kimyasal bileşiklerin modern adlandırma sisteminin temeli olarak hizmet eden bir kimyasal isimlendirme veya bir isim sistemi tasarladı.

Ayrıca boyar madde ve ağartıcılar üzerine araştırmalar yaptı ve klor gazının ticari ağartıcı olarak kullanımını 1785'te ilk kez tanıttı. İlk olarak 1789'da Paris'teki Javel rıhtımındaki laboratuvarında klor gazını bir sodyum karbonat çözeltisinden geçirerek modern bir ağartma sıvısı üretti. "Eau de Javel" olarak bilinen ortaya çıkan sıvı, zayıf bir sodyum hipoklorit çözeltisiydi. Araştırdığı ve ilk ürettiği bir diğer güçlü klor oksidan ve ağartıcı Berthollet Tuzu, potasyum klorat (KClO₃), olarak bilinir.

Berthollet ilk olarak 1785'te gaz amonyağın elementel bileşimini belirledi.

Berthollet, ters reaksiyonun ve dolayısıyla kimyasal dengenin özelliklerini tanıyan ilk kimyagerlerden biriydi.

Berthollet, sabit oranlar yasasının geçerliliği konusunda başka bir Fransız kimyager olan Joseph Proust ile uzun süreli bir savaşa girmişti. Proust, kimyasal bileşiklerin, üretim yöntemlerine bakılmaksızın, bileşenlerinin sabit bir oranından oluştuğuna inanırken, Berthollet, bu oranın başlangıçta alınan reaktanların oranına göre değişebileceğine inanıyordu. Proust teorisini doğru ölçümlerle kanıtlamasına rağmen, teorisi Berthollet'in otoritesi nedeniyle hemen kısmen kabul görmedi. Berzelius 1811'de onayladığında onun yasası nihayet kabul edildi, ancak daha sonra Berthollet'in tamamen yanlış olmadığı bulundu, çünkü belirli oranlar yasasına uymayan bir bileşik sınıfı var. Bu stokiyometrik olmayan bileşikler, onuruna berthollidler olarak da adlandırılır.

Berthollet, Napolyon ile birlikte Mısır'a giden ve Institut d'Égypte'nin fizik ve doğa tarihi bölümünün bir üyesi olan birkaç bilim adamından biriydi.

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Nisan 1789'da Berthollet, Londra'da Royal Society üyeliğine seçildi.^[2] 1801'de İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'ne yabancı üye seçildi. 1809'da Berthollet, Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi'nin selefi olan Hollanda Kraliyet Enstitüsü'nün birinci sınıf yardımcı üyesi seçildi.^[3] 1820'de Edinburgh Kraliyet Cemiyeti'nin Fahri Üyesi^[4] ve 1822'de Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'nin Yabancı Onursal Üyesi seçildi.^[5]

Claude-Louis Berthollet'in meslektaşları Antoine Lavoisier, Louis Bernard Guyton de Morveau ve Antoine François, comte de Fourcroy^[6] ile birlikte yayınlanan 1788 tarihli Méthode de Nomenclature Chimique başlıklı yayını, Amerikan Kimya Derneği'nin Kimya Tarihi Bölümü'nden Kimyasal Atılım Ödülü ile onurlandırıldı, 2015 yılında Académie des Sciences'ta (Paris) sunulmuştur.^[7]^[8]

Annecy'de bulunan bir Fransız Lisesi onun adını almıştır (Lycée Claude Louis Berthollet).

Özel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Berthollet, 1788'de Marie Marguerite Baur ile evlendi.^[4] Oğulları Amédée-Barthélémy Berthollet, 1811'de, bilincini kaybetmeden ve dumanlara yenik düşmeden önce fizyolojik ve psikolojik deneyimlerini son bir bilimsel katkı olarak kaydettiği, kömür yakarak karbon monoksit zehirlenmesinden intihar ederek öldü.^[9]

Berthollet ateist olmakla suçlandı.^[10]

1822'de Fransa'nın Arcueil kentinde öldü.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Gerçeğin Dostları Cemiyeti

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Po-chia Hsia, R.; Lynn Hunt, Thomas R. Martin, Barbara H. Rosenwein and Bonnie G. Smith (2007). The Making of the West, Peoples and Culture, A Concise History, Volume II: Since 1340. 2. New York: Bedford/St. Martin's. s. 685.
^ "Library and Archive Catalogue". Royal Society. 21 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2010.
^ "Claude-Louis Berthollet (1748 - 1822)". Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. 7 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
^ ^a ^b "Archived copy" (PDF). 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
^ "Book of Members, 1780–2010: Chapter B" (PDF). American Academy of Arts and Sciences. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2011.
^ Guyton de Morveau, Louis Bernard; Lavoisier, Antoine Laurent; Berthollet, Claude-Louis; Fourcroy, Antoine-François de (1787). Méthode de Nomenclature Chimique. Paris, France: Chez Cuchet (Sous le Privilége de l'Académie des Sciences).
^ "2015 Awardees". American Chemical Society, Division of the History of Chemistry. University of Illinois at Urbana-Champaign School of Chemical Sciences. 2015. 21 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2016.
^ "Citation for Chemical Breakthrough Award" (PDF). American Chemical Society, Division of the History of Chemistry. University of Illinois at Urbana-Champaign School of Chemical Sciences. 2015. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Temmuz 2016.
^ Hopper, Christopher P.; Zambrana, Paige N.; Goebel, Ulrich; Wollborn, Jakob (June 2021). "A brief history of carbon monoxide and its therapeutic origins". Nitric Oxide (İngilizce). Cilt 111-112. ss. 45-63. doi:10.1016/j.niox.2021.04.001. PMID 33838343. 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2022.
^ "Napolyon yanıtladı: "Öyleyse Laplace nasıl ateistti? Enstitü'de ne o, ne Monge, ne Berthollet, ne de Lagrange Tanrı'ya inandılar. Ama bunu söylemekten hoşlanmadılar." Baron Gaspard Gourgaud, Talks of Napoleon at St. Helena with General Baron Gourgaud (1904), page 274.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Claude Louis Berthollet". Dictionary of Scientific Biography. New York: Charles Scribner's Sons. 1970–1980. ISBN 978-0-684-10114-9.

N. S. Kurnakow (1925). "Singuläre Punkte chemischer Diagramme. (Dem Andenken CLAUDE-LOUIS BERTHOLLET, 1748-1822)". Zeitschrift für anorganische und allgemeine Chemie. 146 (1). ss. 69-102. doi:10.1002/zaac.19251460105.
Barbara Whitney Keyser (1990). "Between science and craft: The case of berthollet and dyeing". Zeitschrift für anorganische und allgemeine Chemie. 47 (3). ss. 213-260. doi:10.1080/00033799000200211.
Charles Coulston Gillispie (1989). "Scientific Aspects of the French Egyptian Expedition 1798-1801". Proceedings of the American Philosophical Society. 133 (4). ss. 447-474. JSTOR 986871.
H. E. Le Grand (1976). "Berthollet's Essai de statique chimique and Acidity". Isis. 67 (2). ss. 229-238. doi:10.1086/351586. JSTOR 230924.
Swain P. A. (2000). "Hypochlorite bleaches in the textile industry : a history". School Science Review. 82 (299). ss. 65-71.
DOI:10.1080/00033797900200141

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

[1] Po-chia Hsia, R.; Lynn Hunt, Thomas R. Martin, Barbara H. Rosenwein and Bonnie G. Smith (2007). The Making of the West, Peoples and Culture, A Concise History, Volume II: Since 1340. 2. New York: Bedford/St. Martin's. s. 685.

[2] "Library and Archive Catalogue". Royal Society. 21 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2010.

[3] "Claude-Louis Berthollet (1748 - 1822)". Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. 7 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.

[royalsoced.org.uk-4] "Archived copy" (PDF). 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.

[AAAS-5] "Book of Members, 1780–2010: Chapter B" (PDF). American Academy of Arts and Sciences. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2011.

[publication-6] Guyton de Morveau, Louis Bernard; Lavoisier, Antoine Laurent; Berthollet, Claude-Louis; Fourcroy, Antoine-François de (1787). Méthode de Nomenclature Chimique. Paris, France: Chez Cuchet (Sous le Privilége de l'Académie des Sciences).

[Award-7] "2015 Awardees". American Chemical Society, Division of the History of Chemistry. University of Illinois at Urbana-Champaign School of Chemical Sciences. 2015. 21 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2016.

[Breakthrough-8] "Citation for Chemical Breakthrough Award" (PDF). American Chemical Society, Division of the History of Chemistry. University of Illinois at Urbana-Champaign School of Chemical Sciences. 2015. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Temmuz 2016.

[9] Hopper, Christopher P.; Zambrana, Paige N.; Goebel, Ulrich; Wollborn, Jakob (June 2021). "A brief history of carbon monoxide and its therapeutic origins". Nitric Oxide (İngilizce). Cilt 111-112. ss. 45-63. doi:10.1016/j.niox.2021.04.001. PMID 33838343. 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2022.

[autogenerated274-10] "Napolyon yanıtladı: "Öyleyse Laplace nasıl ateistti? Enstitü'de ne o, ne Monge, ne Berthollet, ne de Lagrange Tanrı'ya inandılar. Ama bunu söylemekten hoşlanmadılar." Baron Gaspard Gourgaud, Talks of Napoleon at St. Helena with General Baron Gourgaud (1904), page 274.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]