Bales yöntemi

Bales yöntemi, bir insan grubunu inceleyen gözlemcilerin, gözlenen bir davranışı aynı sınıfa bağlamak konusunda ne ölçüde birleştirdiklerini ortaya koyan istatistik metodudur.

Bu çizelge işbirliği gerektiren bir görevi birlikte çözecek gruplar için geçerlidir. Çok sık rastlanan bu durum şöyle belirir: İki kişinin yaydığı haberler karşılaştırıldığında, toplam olarak çok haber yayanın, kendisine haber ulaştıran kimseye, onun kendisine ulaştırdığından daha az haber ulaştırdığı görülür.

Ulaştırma çizelgesinde haber alanlar, yatay olarak soldan sağa doğru en az haber alandan en çok haber alana kadar sıralanırsa bu sıranın, ayrı kişilerin yaydıkları haber sayısına göre yukarıdan aşağıya dikme sıralanması halinde ortaya çıkan diziye tıpa tıp uygun olduğu görülür: Bu demektir ki çok haber alan daha çok haber yayar.

Bales çizelgesi, hem psikolojik açıdan, hem de matematik açıdan tahlil edilmiştir.

Psikolojik açısından: Sosyometrik statüyle ilişkisi vardır. Birkaç gruptan, sosyometrik statüsü daha yüksek olan, daha çok haber alır ve daha çok haber yayar (Shaw ve Gilchrist, 1956). Karşılıklı olarak haberlerin yapısı da statüyü tayin eder. Mesela, Bavelas (1951), bir grubun üyeleri eşit miktarda haber yayarsa aralarından lider çıkmayacağını apaçık göstermiştir.
Tasviri matematik modeli: Flament (1958) ileri sürmüştür. Her i kişisi, bir f kişisinden alıp verdiği ile ilgili olarak bir ai haber yayma parametresi ve bir bi haber alma paremetresiyle tarif edilir. İ kişisinin j kişisine ulaştırdığı haberlerin sayısı nij olsun. Her i kişisine bir ai haber yayma parametresi ve bir bi haber alma parametresi bağlanabileceği farz edilebilir. O andan itibaren nij, iki parametrenin çarpımından ibarettir: Nij=ai#bj

Bu bağlantıdan zorunlu olarak Bales’in ortaya koyduğu düzgünlük sonucu çıkar. Ayrıca, matematik modeli sosyometrik yoruma yaklaştırınca Bales çizelgesine göre şu şonuçlar elde edilir: Bir kişinin a ve b ile gösterilen haber yaymak ve haber almak eğilimleri doğrudan doğruya onun sosyometrik statüsüyle orantılıdır.

Bales sınıflandırması, Bales, davranışları, ikişerli gruplarda toplanabilecek 12 sınıfa ayırmıştır:

Dayanışma dile getirir
Yüzçevirme dile getirir
Uyuşma durumu gösterir
İma eder
Salık verir
Yöneltir
Yön talebeder
Fikir sorar
Tavsiye ister
Anlaşmazlığını dile getirir
Bir gerilim dile getirir
Uzlaşmazlık dile getirir

Zenginliğiyle dikkati çeken bu sınıflandırma (sınıfları tekrar iki tipte ve altı meselede birleştirmek mümkündür) grupların dinamiği üstüne yapılacak klinik gözlemlerin sistemleştirilmesi için oldukça elverişlidir. (Shaw ve Gilchrist [1956] sınıflandırmaları gibi sınıflandırmalar da vardır: sorunun seçimi, bir lider seçimi, teşkilatlanma teklifi, bilgi verme, bilgi isteme)