Alejandro Selkirk Adası
| Alejandro Selkirk Adası Isla Alejandro Selkirk | |
|---|---|
.jpg) | |
 | |
| Coğrafya | |
| Koordinatlar | 33°45′04″G 80°47′00″B / 33.75111°G 80.78333°B |
| Takımadası | Juan Fernández Adaları |
| İklim | Subtropik |
| Yüzölçümü | 49,5 km2 (19 sq mi) km2 |
| Zirve | 1268 Cerro de Los Inocentes |
| Siyasi | |
| Adadaki ülke(ler) | |
| Demografi | |
| Nüfus | 57 |
Alejandro Selkirk Adası (İspanyolca: Isla Alejandro Selkirk), daha önceki ismi Más afuera (Ötesindeki (denizin)) olarak bilinen ve -başka bir- adaya terk edilmiş denizci Alexander Selkirk anısına yeniden adlandırılmış, Şili'nin Valparaíso bölgesinin Juan Fernández Takımadaları'nın en büyük ve en batı adasıdır. Güneydoğu Pasifik Okyanusu'ndaki Robinson Crusoe Adası'nın180 kilometre (100 nmi; 110 mi) batısında yer almaktadır.
Takımadalar, 1704'ten 1709'a kadar denizci Alexander Selkirk'e ev sahipliği yaptı ve Selkirk'in romancı Daniel Defoe'nun 1719 romanındaki kurgusal Robinson Crusoe karakterine ilham verdiği düşünülüyor (roman açıkça Juan Fernández adalarında değil, Karayipler'de geçiyor olmasına rağmen).[1] Bu, Defoe'nun bildiği, o dönemden kalma birkaç hayatta kalma hikâyesinden sadece biriydi.[2] Adayla ilgili edebi bilgileri yansıtmak ve turistleri çekmek için Şili hükûmeti 1966'da yerin adını Alejandro Selkirk Adası olarak değiştirdi.[3]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Ada 11 kilometre (7 mi) kuzey-güney doğrultusuna, 6 kilometre (4 mi) doğu-batı doğrultusuna uzanır ve 495 kilometrekare (191,1 sq mi) yüzölçüme sahiptir. Bu yoğun ağaçlık ve çok dağlık bir adadır. Sırtları ve çok sayıda derin dağ geçitleri olan adanın doğu tarafında dik bir engebeli sahili de bulunur. Kıyıdaki kayalıkları 1.000 metre (3.281 ft) kadar yüksekliğe ulaşır. Adanın güney, batı ve kuzey taraflarında 161 metre (528 ft) uzunluğa ulaşan kumlu sahil şeridi bulunur. Yüksek zirvesi, Cerro de Los Inocentes, 1.268 metre (4.160 ft) yüksekliktedir.
Doğu kıyısının merkezine yakın Quebrada Sánchez'de (Sánchez Ravine) ve Quebrada Las Casas'ın (La Casas Ravine) eteğinde iniş yapmak mümkündür. (33°45′G 80°43′B / 33.750°G 80.717°B ), Burası eski bir sürgün yeri olarak kullanılan yerleşimin binalarının olduğu yerdir.
Alejandro Selkirk Adası, Pleistosen döneminde oluşan bir denizaltı kalkan yanardağının ortaya çıkan zirvesidir[4] Adadaki kayaların geçmişinden, adanın 1 – 2 milyon yaşında ve Juan Fernández Adaları'nın en genci olduğunu gösteriyor. Genç yaşından dolayı adada çok az erozyon izi gözlenmektedir. Şimdi tartışmalı olan bazı raporlara göre, yaklaşık 59 kilometre (37 mi) adanın güneybatısında batık Sefton Resifi (36°43′G 83°15′B / 36.717°G 83.250°B ), neredeyse deniz seviyesine ulaşan ve 47 kilometre (29 mi) kuzeybatıya, Yosemite Kayası (32°04′G 83°14′B / 32.067°G 83.233°B ) bulunmakta. Bir zamanlar daha batısında olduğu bildirilen Podesta Adası,hayalet bir ada olarak tariflenmektedir.
İklim[değiştir | kaynağı değiştir]
Alejandro Selkirk, soğuk Humboldt Akıntısı ve güneydoğu aize rüzgarları tarafından yönetilen subtropikal[5] iklime sahiptir. Sıcaklıklar 3 °C (37 °F) ile 34 °C (93 °F) arasında, yıllık ortalama 15,4 °C (59,7 °F) ye ulaşır. Daha yüksek kotları genellikle daha soğuktur. Ortalama yıllık yağış 1.081 milimetre (42,6 in), 318 milimetre (12,5 in)'den 1.698 milimetre (66,9 in)'ye yıldan yıla değişiklik gösterir. Yağış kış aylarında daha yüksektir ve yükseklikle değişir; 500 metre (1.640 ft) üzerindeki yüksekliklerde neredeyse günlük yağış görülür.
Flora ve Fauna[değiştir | kaynağı değiştir]
Juan Fernández kürklü fokunun, 17. yüzyılın sonlarında adada ve Robinson Crusoe Adası'nda nüfusunun 17. yüzyılın sonlarında dört milyonu aştığına sanılıyor. 1797 sayım tahminine göre 2 – 3 milyon kürklü fok bulunmaktadır.[6] Türler edildi avlanan yakın için yok olma 19. yüzyılın boyunca avlanma nüfuslarını neredeyse soyu tükenme safhasına getirilmiş 1965 yılında adada 200 adet görülmüştür. O zamandan beri, nüfus her yıl %15'le %20 arasında istikrarlı bir şekilde büyüdü.[7] Masafuera rayadito, Alejandro Selkirk'e özgüdür ve yalnızca 140 kişi kalan en nadir Güney Amerika kuşlarından biridir.[8] Juan Fernández ateş tacının endemik bir alt türü olan Alejandro Selkirk ateş tacı Sephanoides fernandensis leyboldi, yabani keçiler ve diğer hayvanlar ile birlikte 1908'de soyları tükendiler. Ada BirdLife International tarafından Önemli Kuş Alanı (IBA) ilan edilmiştir.[9]
Adadaki flora, hem Antarktik floristik âlemi'nin Fernandez floristik bölgesi'ne hem de çoğu zaman Neotropikal floristik âlemine dahildir. Endemik bitki aileleri arasında endemik bitki cinsleri de bulunan Lactoridaceae da adada bulunur.[10]
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tarihi boyunca, ada çoğunlukla ıssız olmuştur. Eskiden doğu kıyısının ortasında bir sürgün yerleşimi vardı.(33°45′49″G 80°45′27″B / 33.76361°G 80.75750°B'da). Ayrıntılı uydu görüntülerinde yaklaşık 20 bina fark edilmektedir.[11] Yerleşim 1909'dan beri faaliyetteydi. Başlangıçta 190 suçluyu barındırırken, 1927'den 1930'a kadar 160 kadar siyasi mahkûm barındırdı. Sürgün kolonisi 1930'da ise terk edildi.[12] Son zamanlarda ise, adada düzenli yerleşim görülmekte ve 2012 nüfus sayımına göre adada 57 kişi yaşamaktadır.
1966'da Şili hükûmeti, Isla Más Afuera'yı "Alejandro Selkirk Adası" olarak adlandırırken, Isla Más a Tierra, adası da "Robinson Crusoe Adası" oldu. Alexander Selkirk, 1704'ten 1709'a dek Más a Tierra'da (o zamanlar ıssız) bir kazazede olarak mahsur kalan İskoç bir denizciydi. Hayatta kalma hikâyesi muhtemelen Daniel Defoe'nun 1719 tarihliRobinson Crusoe romanına ilham verdi.[1]
Popüler kültürde[değiştir | kaynağı değiştir]
Yazar Jonathan Franzen , The New Yorker'da, küllerinin bir kısmını adaya saçtığı arkadaşı ve yazar David Foster Wallace'ın intiharının yasını tutarken adada kısa süreli kalışına dair bir makale yazdı.[13]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b In Search of Robinson Crusoe (İngilizce). New York: Basic Books. 2002. ss. 17-19. ISBN 978-046-50-7698-7.
- ^ "Debunking the Myth of the 'Real' Robinson Crusoe". National Geographic (İngilizce). 28 Eylül 2016. 28 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ In Search of Robinson Crusoe (İngilizce). New York: Basic Books. 2002. ss. 23-24. ISBN 978-046-50-7698-7.
- ^ "Alexander Selkirk". Global Volcanism Program. Smithsonian Institution. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "Parque Nacional Archipiélago de Juan Fernández" (İspanyolca). Şili tarım Bakanlığı. 23 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ Walker's Mammals of the World. JHU Press. 1999. s. 846. ISBN 0-8018-5789-9.
- ^ Marine Mammal Biology: An Evolutionary Approach. Blackwell Publishing. 2002. s. 330. ISBN 0-632-05232-5.
- ^ "Gonzalez J. (2014). Phylogenetic position of the most endangered Chilean bird: the Masafuera Rayadito (Aphrastura masafuerae; Furnariidae). Tropical Conservation Science. 7:677–689" (PDF). 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "Isla Alejandro Selkirk". BirdLife Data Zone. BirdLife International. 2021. 10 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ Vegetation of the Tropical Pacific Islands. Springer. 1998. s. 610. ISBN 0-387-98313-9.
- ^ "Satellite image". 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ Selkirk Robinson: El mito: a tres siglos del desembarco del solitario en Isla Robinson Crusoe (1704–2004). Mare Nostrum. 2004. s. 245. ISBN 956-8089-04-7.
- ^ "Farther Away". The New Yorker. 15 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2011.
