Aile planlaması

Aile planlaması; eşlerin istedikleri zamanda, istedikleri sayıda çocuk sahibi olmaları veya kişisel isteklerine ve ekonomik olanaklarına göre çocuk sayılarını belirlemesi ve doğum aralıklarını istedikleri şekilde gerçekleştirmelerini sağlamaya yönelik yapılan çalışmalar.^[1] Aile planlaması tarihte ilk kez 1966 yılında Birleşmiş Milletler Genel Toplantısında “ailelerin kendi büyüklüklerini belirleme özgürlüğü” bir hak olarak kabul edilmiştir^[2] Aile planlaması hizmeti 1978 yılında yayımlanan ve tüm dünya tarafından kabul edilen Temel Sağlık Hizmetleri Bildirgesinde temel bir sağlık hizmeti olarak belirtilmiştir. 1994 yılında Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansında kadının aile planlaması yöntemleri konusunda bilgi sahibi olma ve bu yöntemlere ulaşabilme hakkı olduğu savunulmuştur^[3] Aile planlaması (doğum kontrolü) yöntemleri kısaca geleneksel ve modern yöntemler olarak iki ana başlıkta incelenebilir.

Geleneksel yöntemler çok uzun yıllardır kullanılan ve daha çok az gelişmiş toplumlarda kullanılmaktadır. Modern yöntemler ise teknolojinin gelişmesi ve ucuzlamasıyla günden güne daha sık kullanılmaya başlanan yöntemlerdir. Söz konusu modern yöntemlerin bazıları şunlardır:^[4]

Hormonal yöntemler

Kombine oral kontraseptifler (Hap)
Enjekte edilen kontraseptifler (İğne)
Vajinal halkalar
Minihaplar
Post koital haplar (Ertesi gün hapı)
Deri altı kapsüller (implantlar)

Rahim içi araçlar (RİA)

Bakırlı rahim içi araçlar
Hormonlu rahim içi araçlar

Bariyer yöntemler

Kondom (kadın kondomu, erkek kondomu)
Sperm öldürücüler
Diyafram

Cerrahi Yöntemler

Tüp ligasyonu (Kadında tüplerin bağlanması)
Vazektomi (Erkekte tohum kanallarının bağlanması)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Ege E, Timur S, Zincir H. Ebelik Son Sınıf Öğrencilerinin Aile Planlaması Eğitimi Etkinliğinin Değerlendirilmesi. STED 2005;14(9):202-7.
^ Baykan Z, Maral I, Bumin MA. Ankara ili Gölbaşı Bölgesi’ndeki 15-49 yaş evli kadınların çocuk isteme du¬rumlarına göre AP yöntemi kullanımı ve kullanılan AP yön-temleri. Sağlık ve Toplum 2001;11(1):24-9.
^ Tyler WC, Peterson HB. Family planning programs and prac¬tices: anepidemiologic viewpoint. Public Health and Preventive Medicine. 14th ed, USA, 1998 (10): 1187-205.
^ "Aile Planlaması" (PDF). Hacettepe Üniversitesi web sitesi. 29 Mart 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.