Abdülhamid Zöhravî Efendi
| Abdülhamîd ez-Zehrâvî | |
|---|---|
| |
| Meclis-i Mebûsan I.(3) dönem mebusu | |
| Seçim bölgesi | 1908 – Hama |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1855 Humus, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 6 Mayıs 1916(61-62 yaşında) Şam, Osmanlı İmparatorluğu |
| Milliyeti | Arap |
Abdülhamid Zöhravî Efendi ya da Abdülhamîd ez-Zehrâvî, (Arapça: عبد الحميد الزهراوي) (1855-1916), Son Osmanlı döneminde Suriyeli gazeteci ve siyaset adamı.
Humus Rüşdiyesi’nden mezun olmuştur. 1898'de İstanbul'a gelmiştir. Malumat gazetesinin idare ve yazı işlerinde çalıştı. Bu gazetede yayımladığı yazılar Şam’a sürülmesine sebep olmuştur. Şam’dan, Mısır’da yayımlanmakta olan el-Muḳaṭṭam gazetesine yazılar göndermiştir. Gazetenin Osmanlı yönetimine karşı İngilizler’i tuttuğu bilindiği için, Şam Valisi Nâzım Paşa Zehrâvî’yi tutuklatıp İstanbul’a göndermiştir. Ancak, Arap âlemi ile ilgili konularda II. Abdülhamid’in müsteşarlığını yapan Ebü'l-Hüda es-Sayyadî’nin aracılığı ile Humus’a geri gönderilmiştir. el-Münîr adlı bir gazete çıkarmıştır. Humus’ta gizlice basılıp Suriye’de dağıtılan bu gazetedeki yazılarında, II. Abdülhamid’e karşı, Osmanlı Devleti’nin yönetiminde reformlar yapacağı ümidiyle İttihat ve Terakki Cemiyeti’ni tutmuştur. 1903’te Mısır'a gitmiş ve orada yayımlanan el-Müʾeyyed ve el-Cerîde gazetelerine yazılar yazmıştır. II. Meşrutiyet’in ilânından sonra 1908 seçimlerinde Meclis-i Mebûsan Hama mebusu seçilmiştir. Meclis-i Mebûsan’da kısa zamanda, Arap vilayetlerini temsil eden mebuslar topluluğunun önderi durumuna gelmiştir.[1]
Zehrâvî ve arkadaşları daha çok adem-i merkeziyetçi muhalefet partilerine yakınlık göstermişlerdir. Bu yüzden Zehrâvî, 1911’de İttihat ve Terakki’ye karşı kurulan Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın kurucu üyeleri arasında yer almıştır. Partinin başkan vekilliğine getirilmiştir. Gazetesinde başta İttihatçılar ve Ziya Gökalp olmak üzere, Türkçüler aleyhine yazılar yazmıştır. Zehrâvî, 1913’te Paris’te toplanan Arap Kongresi’ne el-Lâ-merkeziyye’nin delegesi sıfatıyla katıldı ve kongreye başkanlık etti.[1] 4 Ocak 1914 günü Meclis-i Âyan üyeliğine atanmıştır.[2] I. Dünya Savaşı başlayınca İstanbul’dan Kahire’ye giderek el-Lâ-merkeziyye Cemiyeti içinde çalışmalarına devam ettiler. Cemiyet artık adem-i merkeziyet ile yetinmeyip bağımsızlık için faaliyetlerine açıkça devam etmiştir. Bu yüzden Suriye’de kurulan Âliye Dîvân-ı Harb-i Örfîsi yargılanmıştır. Abdülhamîd ez-Zehrâvî de bu mahkeme tarafından idama mahkûm edilmiştir.[1] 6 Mayıs 1916'da Şam'da Şehitler Meydanı olarak bilinen Marjeh Meydanı'nda diğer Arap milliyetçileri ile beraber idam edilmiştir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Berekât eş-Şevâbike, Ahmed Fehd (1988). "ABDÜLHAMÎD ez-ZEHRÂVÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 226-227. 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021.
- ^ Türkiye Büyük Millet Meclîsi Vakfı Yayınları No : 15 Türk Parlamento Tarihi Meşrutiyete Geçiş Süreci I. ve II. Meşrutiyet II. Cilt Ayan Ve Mebûsân Meclisleri Üyelerinin Özgeçmişleri Prof. Dr. İhsan Güneş Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu sayfa 8
