2005 Azerbaycan genel seçimleri

2005 Azerbaycan genel seçimleri
← önceki üyeler seçilen üyeler →
Azerbaycan Cumhuriyeti Millî Meclisi'nin 125 sandalyesi için ; Çoğunluk için gereken 63 sandalye
Katılım	%42,2
	YAP Müsavat AVP VHP ADİSP AHCP ALP ASRP Ümit ; BKP BAHCP ve VBP'nin kazandığı çevreler
Önceki Meclis Başkanı; Murtuz Alaskerov; Yeni Azerbaycan Partisi	Seçilen Meclis Başkanı ; Oktay Esedov; Yeni Azerbaycan Partisi

2005 Azerbaycan genel seçimleri, 6 Kasım 2005 tarihinde yapılan ve Azerbaycan Millî Meclisi 3. döneminin 125 yeni üyesinin belirlendiği seçimlerdir.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

2003 Azerbaycan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde İlham Aliyev cumhurbaşkanı seçilmiştir. Seçimden önceki (3.) cumhurbaşkanı ve YAP (1.) Genel Başkanı Haydar Aliyev 12 Aralık 2003 tarihinde öldü. Haydar Aliyev'in ölümü İlham Aliyev'in cumhurbaşkanı seçilmesi sonrası muhalefet seçimlere birleşerek katılma ve daha güçlü olmak için güçlerin birleştirilmesi kararı aldı.

Azatlık İttifakı ortak adaylar çıkarmış ve eski Meclis Başkanı Resul Guliyev'in Bakü'ye dönmesini planlamıştır. Olası darbe girişimine karşı kolluk kuvvetleri güçlendirilmiş sisteme geçit yaptı.

19 Ekim 2005 tarihinde Azerbaycan hükûmetinin bazı üyeleri darbe girişiminde bulunma suçundan hapsedildi. Onların arasında Yeni Azerbaycan Partisi Siyasi Şurası üyesi, Azerbaycan sağlık bakanı Ali İnsanov, Yeni Azerbaycan Partisi Siyasi Şurası üyesi, Azerbaycan ekonomik kalkınma bakanı Ferhat Aliyev, Azerbaycan cumhurbaşkanı işler idaresi başkanı Akif Muradverdiyev gibi isimler vardı.

Seçim sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

2002 Azerbaycan anayasa referandumu sonrası seçim kanunu değişti. Karma (100 liste usulü çoğunluk; 25 nispi temsil) sistemde düzenlenen seçim ilk kez tümüyle 125 çevrede liste usulü çoğunluk sistemiyle düzenlendi. 125 sandalyeye uygun ülke 125 seçim çevresine bölünmüştür. İşgal altında olan bölgelerin milletvekilleri için seçim çevreleri (8 seçim çevresi; 118-125) ülke genelinde göçmenlerin yaşadıkları şehirleri, rayonları, kasabaları kapsamaktadır. Ayrıca ilk kez 122 sayılı Hankendi seçim çevresi oluşturulmuş ve bu seçim çevresinde seçimler düzenlenmiştir.

Katılım[değiştir | kaynağı değiştir]

Siyasi Partiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçime aşağıdaki partiler (ittifaklar hariç) katılmıştır:

Ana Vatan Partisi - 14 aday;
Azatlık Partisi - 4 aday;
Azerbaycan Liberal Partisi - 70 aday;
Azerbaycan Liberal Demokrat Partisi - 30 aday;
Azerbaycan Millî İstiklâl Partisi - 40 aday;
Azerbaycan Sosyal Refah Partisi - 3 aday;
Azerbaycan Ümit Partisi - 31 aday;
Azerbaycan Yurttaş Partisi- 12 aday;
Bütün Azerbaycan Halk Cephesi Partisi - 61 aday;
Büyük Kuruluş Partisi - 17 aday;
Muasır Müsavat Partisi - 18 aday.

İttifaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçimlere resmen 8 ittifak katılmıştır:

Azatlık İttifakı
Azerbaycancı Kuvvetler İttifakı
Azerbaycan Namına Seçim İttifakı
Azerbaycan Terakki (ATA) İttifakı
Birlik İttifakı
Demokratik Azerbaycan İttifakı
Islahat İttifakı
Yeni Siyaset (YeS) İttifakı

Azatlık İttifakı[değiştir | kaynağı değiştir]

2005 tarihinde Azerbaycan Demokrat Partisi, Azerbaycan Halk Cephesi Partisi ve Müsavat Partisi tarafından kurulan seçim ittifakı. İttifak turuncu devrimlerden etkilenerek rengini turuncu olarak belirledi. Dışarıdan Azerbaycan Halk Partisi tarafından desteklendi, AHP genel başkanı Penah Hüseyn istifa ederek bağımsız siyasetçi olarak İttifaka katıldı.

Liste[değiştir | kaynağı değiştir]

İttifak		Parti		Genel Başkanı	Aday Sayısı
Kuruluş Tarihi	Adı	Parti		Genel Başkanı	Aday Sayısı
21 Temmuz 2005	Azatlık		Azerbaycan Demokrat Partisi	Resul Guliyev	40
			Azerbaycan Halk Cephesi Partisi	Ali Kerimli	48
			Müsavat Partisi	İsa Gamber	41
24 Temmuz 2005	Azerbaycancı Kuvvetler		Birlik Partisi	Hudadat Huduyev
	Azerbaycancı Kuvvetler		Vahdet Partisi	Tahir Kerimli	46
	Azerbaycan Namına		Azerbaycan Halk Demokratik Partisi	Refik Turabhanoğlu
	Azerbaycan Namına		Vahit Azerbaycan Partisi	Karrar Abilov
27 Temmuz 2005	Azerbaycan Terakki		Azerbaycan Diriliş ve Terakki Partisi	Azat Nabiyev
27 Temmuz 2005	Azerbaycan Terakki		Korkut	Firudin Kerimov
15 Ağustos 2005	Birlik		Azerbaycan Millî Devletçilik Partisi	Nimet Penahlı
15 Ağustos 2005	Birlik		Azerbaycan Mübarizler Partisi	Ağadur Müslümov
24 Temmuz 2005	Demokratik Azerbaycan		Adalet Partisi	İlyas İsmailov	32
			Vahit Azerbaycan Millî Birlik Partisi	Hacıbaba Azimov
			Vatandaş Dayanışması Partisi	Sabir Rüstemhanlı	31
21 Temmuz 2005	Islahat		Azerbaycan Cumhuriyetçiler Partisi	Sübut Esedov
			Azerbaycan Azat Cumhuriyetçiler Partisi	Kamil Seyidov
			Azerbaycan Demokratik Maarifçilik Partisi	Elşen Musayev
			Demokratik Azerbaycan Dünyası Partiyası ^[a]	Mammad Alizade	57
	Yeni Siyaset		Azerbaycan Millî İstiklal Partisi	Ali Aliyev
			Azerbaycan Millî Hareket Partisi	Samir Caferov
			Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi	Ayaz Mutallibov	9
			Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi	Aras Alizade	9

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel durum[değiştir | kaynağı değiştir]

Toplam Seçim Çevresi	125
Toplam Seçmen	4.675.572
Toplam Kullanılan Oy	1.974.036
Katılım Oranı (%)	46,6 (42,2)
Seçilen Milletvekili Sayısı	115

Partilere göre[değiştir | kaynağı değiştir]

Parti		Genel Başkanı	Oy			Sandalye
Parti		Genel Başkanı	#	%	+\-	Sayı	+\-
	Yeni Azerbaycan Partisi	İlham Aliyev				57	15
	Bağımsız	-				44	20
	Müsavat Partisi	İsa Gamber				5	3
	Ana Vatan Partisi	Fezail Ağamalı				2	1
	Vatandaş Dayanışması Partisi	Sabir Rüstemhanlı				2	1
	Azerbaycan Demokratik Islahatlar Siyasi Partisi	Asım Mollazade				1	Yeni
	Azerbaycan Halk Cephesi Partisi	Ali Kerimli				1	4
	Azerbaycan Liberal Partisi	Avaz Temirhan				1	1
	Azerbaycan Sosyal Refah Partisi	Hanhüseyn Kazımlı				1	1
	Azerbaycan Ümit Partisi	İkbal Ağazade				1	1
	Büyük Kuruluş Partisi	Fazıl Mustafa				1	Yeni
	Bütün Azerbaycan Halk Cephesi Partisi	Kudret Hasanguliyev				1	Yeni
	Vatandaş Birliği Partisi	Sabir Hacıyev				1	Yeni

Sonuç iptalleri[değiştir | kaynağı değiştir]

9 sayılı Binegedi İkinci, 38 sayılı Gence Nizami İkinci, 42 sayılı Sumgayıt İkinci, 110 sayılı Zagatala seçim çevresinin sonuçları Merkezi Seçim Komisyonu tarafından, 31 sayılı Surahanı İkinci, 44 sayılı Sumgayıt-Abşeron, 69 sayılı Celilabad-Masallı-Bilesuvar, 103 sayılı Gedebey, 106 sayılı Tovuz-Kazah-Ağstafa, 119 sayılı Ağdam Köy seçim çevresinin sonuçları ise Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir.^[1] Merkezi Seçim Komisyonu'nun sonuçlarını iptal ettiği seçim çevrelerinde YAP adayları birinci olmuştu. Diğer sonuçları iptal edilen seçim çevrelerinden 31 sayılı Surahanı İkinci, 44 sayılı Sumgayıt-Abşeron, 69 sayılı Celilabad-Masallı-Bilesuvar, 103 sayılı Gedebey, 106 sayılı Tovuz-Kazah-Ağstafa, 119 sayılı Ağdam Köy seçim çevresinden sırasıyla Azatlık İttifakı ortak adayı, AHCP genel başkanı Ali Kerimli; YAP adayı Tevfik Hüseynli; Azatlık İttifakı ortak adayı, AHCP Yüksek Meclisi başkanı Gulamhüseyn Alibeyli; bağımsız aday Fahrettin Gamberov; YAP adayı Bahtiyar Sadıkov seçimleri birinci bitirmişti.^[2] 10 seçim çevresinde seçim sonuçlarının iptal edilmesi nedeniyle 13 Mayıs 2006 tarihinde yeniden seçimler düzenlendi.

Toplamda 460 seçim noktasının (sandık kurulu) seçim sonuçları iptal edilmiştir.^[3]

Seçime katılım toplamda %46,6 olsa da, iptaller sonrası bu rakam %42,2 oldu.

Toplamda yaklaşık 1 milyon seçmenin kayıtlı olduğu seçim çevrelerinde, bölgelerinde, noktalarında sonuçlar iptal edilmiştir.

İtirazlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Müsavat Partisi'nin seçim sonuçlarını kabul etmesiyle Azatlık İttifakı seçim ittifakı olarak Azatlık 9 Şubat 2005 tarihinde feshedildi. Seçim sonuçlarını kabul etmeyen Azatlık kurucu üyeleri Azerbaycan Halk Cephesi Partisi ve Azerbaycan Demokrat Partisi 2005 yılında seri şekilde protestolar düzenlemiştir. Bu protestolara Millî Birlik Hareketi, Azerbaycan Liberal Partisi ve Azerbaycan Millî İstiklâl Partisinden de destek gelmiştir.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ 22 Ağustos 2020 tarihinde düzenlenen VI kurultayda parti adı Milli Dayanışma Partisi olarak değiştirildi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Genel Sonuçlar". 19 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2007.
^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Şubat 2021.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

MSK tarafından yayınlanan seçim sonucu protokolü 19 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] 22 Ağustos 2020 tarihinde düzenlenen VI kurultayda parti adı Milli Dayanışma Partisi olarak değiştirildi.

[2] "Genel Sonuçlar". 19 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2007.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2021.

[4] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 19 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Şubat 2021.

[a]

[1]

[2]

[3]