Şehit Kâmil Olayı
| Şehit Kâmil Olayı | |
|---|---|
| Tarih | 21 Ocak 1920 |
| Konum | Gaziantep |
| Sonuç | Halk galeyana geldi, Antep'te halk Fransız kuvvetlerine karşı şehri savunmaya başladı. |
Şehit Kâmil Olayı, 21 Ocak 1920 tarihinde o zamanki adı Antep olan Gaziantep'te gerçekleşen olay.
Olay[değiştir | kaynağı değiştir]
I. Dünya Savaşı sonrasında imzalanan Mondros Mütarekesinin İtilaf Devletlerine verdiği yetkilere dayanarak[1] önce İngiliz, ardından da Fransız kuvvetlerince işgal edilen[2] Antep'te gerçekleşmiştir. Olayın gerçekleştiği tarihte, 14 yaşında olan Mehmet Kâmil,[3] üvey annesi Hatice Hanım ile birlikte sırtlarında kendir çubukları taşımaktaydı.[4] Evlerine döndükleri sırada, Hatice Hanım, o dönemde Fransız askerlerinin erzak deposu olarak kullandıkları bir fırının önünde dinlenmek istedi.[5] Mehmet Kâmil ise arkadaşı Zavar Halil ile birlikte arkasından geliyordu.[4] Bu sırada karşılarına çıkan üç Fransız askeri, Hatice Hanım'a saldırarak peçesini açmak istedi.[6][7] Hatice Hanımın askerlere direnmesi ve bağırması[3] üzerine, Mehmet Kâmil koşarak askerlerin üzerine saldırdı.[8] Askerler, süngü ile Mehmet Kâmil'i öldürerek fırının içerisine saklandılar.[2][3] Olayı gören Antep halkı galeyana gelerek fırına saldırdı.[4]
Halkı sakinleştirmek için olay yerine gelen jandarma ve polis birlikleri çağrıldı.[7] Mehmet Kâmil'in cenazesi ise, ertesi gün öğle namazının ardından kaldırılarak defnedildi.[4]
Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]
Mehmet Kâmil'in öldürülmesi Antep halkının tepkisine neden oldu. Olayın ardından, şehir genelinde büyük bir miting düzenlendi. Mitingde "Fransızlar yurdumuzdan çekilin, burası Türk memleketidir" sloganları atıldı.[4] Şehirde bulunan Fransız kumandanı Yarbay Saint-Marie, Mehmet Kâmil'in ailesine taziye ziyaretinde bulundu. Yarbay, olay nedeniyle aileye tazminat teklif etse de, Mehmet Kâmil'in babası Ökkeş Ağa, bu teklifi reddetti.[7] Kaynaklarda, Antep'in kurtuluşunu başlatan olayın bu olduğu ileri sürülmüştür.[4][7][8]
Olayı izleyen aylarda, Fransız güçleri ile Antep halkı arasındaki çatışmaların şiddeti artmaya başladı. Bu süreçte Fransız askerlerine karşı mücadelesi ile halkın da takdirini kazanan Teğmen Sait Bey'in de öldürülmesi,[8] Antep halkının direncini daha da artırsa da, düzenli güçlere karşı direnemeyen şehir 9 Şubat 1921 tarihinde teslim oldu. Fakat Sakarya Meydan Muharebesinin ardından imzalanan Ankara Anlaşması ile, Fransız güçleri şehri boşalttı.[2]
İlerleyen yıllarda, Mehmet Kâmil'in adı Gaziantep'in çeşitli yerlerinde yapılan okullara, camilere, sosyal tesislere verilmiş, anısına bir de anıt yapılmıştır.[7] Ayrıca Gaziantep'in ilçelerinden birinin de (Şehitkamil) adı olmuştur.
Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Bu yetkilerin İtilaf Devletlerince anlaşmaya aykırı olarak kullanıldığı bazı kaynaklarda dile getirilmektedir. Mesela; ŞENOL, KÜÇÜKDEMİRCİ, IŞILDAK, s. 38
- ^ a b c ÖZGÜR, s. ?
- ^ a b c Türkiye Kültür Portalı (25 Şubat 2013). "ŞEHİT KAMİL HİKAYESİ - Gaziantep". kulturportali.gov.tr. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.
- ^ a b c d e f "Şehit Kâmil'in belgeseli yapıldı". Hürriyet. 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.
- ^ ÖZTÜRK, s. 78
- ^ "'Şehit Kamil annesinin örtüsü için şehit oldu'". Milliyet.com.tr. 15 Ağustos 2010. 20 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2010.
- ^ a b c d e Şehit Kâmil Kaymakamlığı. "Şehit Kâmil Kimdir?". sehitkamil.gov.tr. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.
- ^ a b c ŞENOL, KÜÇÜKDEMİRCİ, IŞILDAK, s. 38
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
Kitaplar
- ŞENOL, Cevat; KÜÇÜKDEMİRCİ, Serdar; IŞILDAK, Neşe (2011). Gazi Paşam. Nakkaş Yapım.
- ÖZGÜR, M. Necat (2016). Dört Nesilden Yansımalar - Türkmenistan - Antep - Ankara. İmleç Kitap. ISBN 9786054262502.
- ÖZTÜRK, Ayhan (1994). Millı̂ Mücadele'de Gaziantep. Geçit Yayınları.
İnternet siteleri
- Türkiye Kültür Portalı (25 Şubat 2013). "ŞEHİT KAMİL HİKAYESİ - Gaziantep". kulturportali.gov.tr. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.
- Şehit Kâmil Kaymakamlığı. "Şehit Kâmil Kimdir?". sehitkamil.gov.tr. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.
- "Şehit Kâmil'in belgeseli yapıldı". Hürriyet. 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020.
- "'Şehit Kamil annesinin örtüsü için şehit oldu'". Milliyet.com.tr. 15 Ağustos 2010. 20 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2010.