İç Trakya Devrimci Örgütü

İTDÖ tüzüğünden alıntı, 1923 (Bulgarca) İç Trakya Devrimci Örgütü Tüzüğü Madde 1. İç Trakya Devrimci Örgütü, Trakya'daki tüm hoşnutsuz unsurları milliyetlerini, bir devrim yoluyla, tam bir siyasi bağımsızlık kazanmak için Struma nehrinde birleştirme amacına sahiptir. Madde. 2. Teşkilât, Trakya'nın her devlet tarafından parçalanma ve fetih teşebbüs ve arzularına karşıdır.

İç Trakya Devrimci Örgütü (Bulgarca: Вътрешна тракийска революционна организация, Vatreshna trakiyska revolutsionna organizatsiya), 1920 ile 1934 yılları arasında Batı Trakya ve güney Bulgaristan'da faaliyet gösteren bir Bulgar devrimci örgütüydü.

İTDÖ'nün kuruluş sebebi, Mayıs 1920'de bölgenin Bulgaristan'dan Yunanistan'a geçmesinden sonra Batı Trakya'daki Trakya Bulgarlarının içler acısı durumuydu. 1922'de Yunan ordusunun Anadolu'da aldığı feci yenilginin ardından bir Yunan mülteciler Yunanistan'a akın etti ve çoğunlukla Yunan Makedonyası ve Batı Trakya'ya yerleşti. Yenilginin getirdiği psikoloji ile Yunanistan, Doğu Makedonya ve Trakya'da bulunan Yunan olmayan tüm etnik gruplara yönelik şiddetli baskı göstermeye başladı. Çaresiz durum Bulgarları silahlı mücadeleye başvurmaya zorladı. Baskı, sadece Bulgarların değil bölgede bulunan Türklerinde örgütlenmesine ve Bulgar-Türk Devrimci Komitesi'nün kurulmasına yol açtı.

Yunan hükümeti, Anadolu'dan göç eden Yunanlılara konut sağlamak için Batı Trakya'dan on binlerce Bulgar'ı Ege Denizi adalarına sürdü. Bunlar, Milletler Cemiyeti'nin müdahalesinden sonra evlerine döndüler, ancak onları Anadolu'dan gelen Yunan mülteciler tarafından işgal edilmiş halde buldular.

İTDÖ, İç Makedon Devrimci Örgütü'nün eski çete lideri Tane Nikolov liderliğinde kuruldu ve müfrezeleri bölgedeki Yunan garnizonlarına saldırılar düzenlemeye başladı. Örgüt, Batı Trakya'daki Müslümanların (Türklerin) temsilcileriyle işbirliği içinde hareket ederek, Milletler Cemiyeti'nin gözetiminde “bağımsız Trakya”nın kurulması ve “Trakya Trakyalılarındır” sloganını altında faaliyet göstermeye başladılar.

Tane Nikolov ve Hikmet bey (1922)

1922'nin sonunda Yunan hükümeti çok sayıda Bulgar'ı Bulgaristan'a sürmeye başladı. Bu, İTDÖ'nün faaliyetlerini açık bir isyana dönüştürdü. Örgüt sonunda Bulgaristan sınırındaki bazı bölgelerin tam kontrolünü ele geçirdi. Ancak 1923 yazında Türkler, Lozan Antlaşması'nın haklarını güvence altına almasının ardından işbirliğinden çekildi. O zamana kadar Bulgarların çoğu zaten Bulgaristan'a göçmüştü. Aynı yıl örgüt Bulgar hükümeti tarafından yasaklandı. Gelişmeler üzerine Tane Nikolov örgütü dağıttı. Ancak aynı yıl voyvoda Dimitar Madzharov tarafından yeniden kuruldu. İTDÖ'nün müfrezeleri Batı Trakya'ya ara sıra sızmaya devam etse de, örgütün faaliyetinin ana odak noktası artık Bulgaristan'a giden mültecilerin korunmasına kaydı. Örgüt, mültecilerin çoğunluğunun yoğunlaştığı Haskovo ve Kurdzhali ilçelerinde devlet içinde bir devlet haline geldi; Göçmenlerin yerleşimlerine yardım eden örgüt, tütün tüccarlarından vergi topladı. Örgütün faaliyetleri Bulgar hükümeti için uluslararası sorunlara neden olmaya başlayınca, İTDÖ 1927'de yeniden resmen dağıtıldı ve hemen Özgür Trakya Komitesi (bulg. Комитет за свободна Тракия) adı altında yeniden toplandı. Komite, sonunda Kimon Georgiev hükümeti tarafından dağıtıldığı 1934 yılına kadar varlığını sürdürdü.