Çadır Höyük
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Çadır Höyük |
| il: | Yozgat |
| İlçe: | Sorgun |
| Köy: | Peyniryemez |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | Tescilli[1] |
| Tescil No ve derece: | 130 / 1 |
| Tescil tarihi: | 18.02.2005 |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Çadır Höyük, Yozgat İl sınırları içindeki Alişar Höyüğü'nün 13 km. kuzeybatısında, Sorgun İlçesi'nin güneydoğusunda Kanak Suyu Ovası'nda,[2] Peyniryemez Köyü yakınında yer alan bir höyüktür. Tepe, 240 x 140 metre boyutlarında olup yüksekliği ova seviyesinden 32 metredir. Kuzey kesiminde 200 metrelik bir terası vardır ve yerleşme zaman içinde bu yöne kaymıştır.[3] Yerleşmenin, kabaca MÖ 5200 yılına dayanan bir geçmişi olduğu belirlenmiştir.[4] Höyük MÖ 4. binyıldan Helenistik Dönem'e dek iskan edilmiş ve Geç Roma Dönemi ile Bizans döneminde de yoğun yerleşim görmüştür.[5]
Çadır Höyük'ün, bir Hitit yerleşimi olan Zippalanda olduğu ilk kazı başkanı Ronald Gorny tarafından ileri sürülmüştür. Zippalanda, Hitit Fırtına Tanrısı Tarhun[6] ile ilişkili bir kült merkeziydi. Yakınlardaki Çaltepe Dağı'nın da Hitit kayıtlarında "Zippalanda'nın Fırtına Tanrısı'nın Sevgili Dağı" olarak da geçen Daha Dağı olduğu yönünde bazı kanıtlar olduğu belirtilmektedir.[7] Kazılarda ele geçen bronz bir tablette Zippalanda'nın Hattuşa ve Arinna ile birlikte önemli Hitit kült merkezlerinden biri olduğu belirtilmektedir. Dolayısıyla kent ve dağın, ilkbahar ve sonbaharda düzenlenen ve Hitit Kralı'nın katıldığı festivallerde evsahipliği yaptığı düşünülmektedir.[8]
Kazılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Alişar Yüzey Araştırması Ekibi tarafından 1993 yılında tespit edilmiştir. Gelingüllü Barajı Gölü altında kalacağı anlaşılan höyükte 1994 yılında aynı ekip tarafından sınırlı bir kazı yapmıştır. Daha sonra 1998 yılında kazılara, Chicago Üniversitesi'nden Ronald L. Gorny başkanlığında yeniden başlanmıştır.[3] Kazı başkanlığı görevini 2012-2019 yılları arasında John Gregory McMahon yürütmüş, 2020 yılı itibarıyla de Tevfik Emre Şerifoğlu devralmıştır. Proje Leicester Üniversitesi Arkeoloji ve Eskiçağ Tarihi Fakültesi tarafından sürdürülmektedir.
Çadır Höyük'e 1 km.'den daha yakın konumdaki Çaltepe Dağı'nda, 2005 kazıları sırasında bir araştırma yapılmış ve mimari yönden oldukça dikkat çekici özellikler gösteren iki yapı saptanmıştır. Yapılardan birinde etrafı duvarla çevrili büyük bir alan ve bu alanın batı tarafından depo olarak kullanıldığı tahmin edilen bir dizi oda açığa çıkarılmıştır. Söz konusu yapıların Fırtına Tanrısı'na adanmış tapınağın kalıntıları olduğu düşünülmektedir.[9]
Tabakalanma[değiştir | kaynağı değiştir]
Höyükte yapılan kazı çalışmalarında belirlenen tabakalar eskiden yeniye doğru Geç Kalkolitik Çağ, Geç Kalkolitik - Erken Tunç Çağı geçiş evresi, Erken Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı, Geç Tunç Çağı, Geç Tunç Çağı - Erken Demir Çağı geçiş evresi, Erken Demir Çağı, Orta Demir Çağı, Geç Demir Çağı, Geç Roma ile Bizans Dönemi ve Danişmend Beyliği ile ilişkilendirilebilecek bazı kültürel materyal üzerinden İslam Dönemi'dir.[3]
Buluntular[değiştir | kaynağı değiştir]
Kazılarda ortaya çıkan bir Geç Tunç Çağı şehir kapısı ve bu kapıyla bağlantılı çevre duvarının tüm yerleşimi çevrelediği düşünülmektedir.[2]
Geç Kalkolitik Çağ'a tarihlenen evlerin tabanları altında çömlekler içinde çocuk gömütleri bulunmuştur. Alişar tipi bir pandantif dışında gömüt armağanı yoktur.[3]
Hayvan kemikleri buluntularından sığır, koyun, keçi ve domuz beslendiği, ceylan avlandığı anlaşılmaktadır. Ayrıca bolca kaplumbağa kemikleri bulunmuştur.[3]
Çakmaktaşı'ndan yontmataş, bazalttan sürtmetaş aletler bulunması, yerleşmenin ıç bölgelerle ticari ilişki içinde olduğunun kanıtı olarak görülmektedir.[3]
Bizans Dönemi'ne tarihlenen tabakalardaki en gözde buluntular II. Justinianos (hükümdarlık yılları: MS 685 - 695) tarafından bastırılan bir sikkedir.[2]
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Çadır Höyük Arkeoloji Projesi 30 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yakın plan kroki 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "TAY – Yerleşme Ayrıntıları". 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012.
- ^ a b c "Current Archaeology In Turkey". 6 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012.
- ^ a b c d e f "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012.
- ^ Ronald L. Gorny, 2002-2005 Yılları Arasında Çadır Höyük'te Düzenlenen Arkeolojik Kazı Çalışmaları İkinci Bin yerleşimleri (1)[ölü/kırık bağlantı] İdol Dergisi Sayı 30, Sh.: 9
- ^ Ronald Gorny, (Sayı 30) Sh.: 12
- ^ "Encyclopeædia Britannica". 14 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2012.
- ^ Ronald Gorny, (Sayı 30) Sh.: 10
- ^ Ronald Gorny, (Sayı 30) Sh.: 10-11,12
- ^ Ronald L. Gorny, 2002-2005 Yılları Arasında Çadır Höyük'te Düzenlenen Arkeolojik Kazı Çalışmaları İkinci Bin yerleşimleri (1)[ölü/kırık bağlantı] İdol Dergisi Sayı 31, Sh.: 8-9