Emine Olcay İmamoğlu

Emine Olcay İmamoğlu
Genel bilgiler
Doğum	26 Ocak 1945
Alanı	Sosyal psikoloji

Emine Olcay İmamoğlu, Türk bilim insanı, psikolog.

Türkiye'de sosyal psikolojiye önemli katkılar yapmış ve uluslararası psikoloji dünyasının isimleri arasına girmiş bir bilim insanıdır.

Kültürlerarası ve yaşam boyu sosyal psikoloji genel anlayışıyla sürdürdüğü çalışmalarında, optimal insan gelişimi, işleyişi ve esenliği arasındaki ilişkileri, bireysel ve çevresel farklılıklar perspektifinde ele almıştır.  Bu genel anlayışla, çocukluktan yaşlılığa; çevrenin sosyal özelliklerinden fiziki özelliklerine; toplumsal cinsiyet, aile, evlilik, iş gibi çeşitli yaşam alanlarından ölüm, din, anlam arayışı gibi varoluşsal sorunlara uzanan çeşitli araştırma konularına eğilmiştir.

Geliştirdiği Dengeli Benlik Modeli, kişilerin kendileşme ve ilişkililik yönelimlerinin (ana akım psikoloji yayınlarındaki bireycilik ve toplulukçuluk anlayışından farklı olarak) birbirine zıt değil, psikolojik gereksinim niteliğinde ayrı eğilimler olduğunu; kişinin her iki gereksiniminin de tatmin edilebildiği dengeli bir benlik yapısının, kültürden ve cinsiyetten bağımsız olarak, sağlıklı psikolojik işleyiş ve esenlik bakımından optimal olduğunu savunur. Aile, evlilik, çalışma ortamı gibi çeşitli alanlarda yapılan ilgili çalışmalar modeli desteklemektedir.

Hayatı

Emine Olcay İmamoğlu (E. Olcay Kaya) 1945 yılında İzmir'de doğdu. İzmir Amerikan Kız Kolejinden mezun olan Olcay İmamoğlu, Orta Doğu Teknik Üniversitesinde psikoloji alanında lisans eğitimi aldı ve 1968 yılında yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nden (ODTÜ) Psikoloji Lisans, 1969 yılında Amerika Birleşik Devletlerinde Iowa Üniversitesinden Sosyal Psikoloji Yüksek Lisans derecelerini aldı. Üç yıllık akademik çalışma hayatının ardından doktora çalışmalarını, kurumundan izinli olarak, İskoçya'nın Glasgowşehrindeki Strathclyde Üniversitesi'nde Gelişimsel-Sosyal Psikoloji alanında yaptı, 1974 yılında Doktora derecesini aldı.

Prof. Dr. Vacit İmamoğlu ile evli olan E. Olcay İmamoğlu, iki çocuk (Çağrı İmamoğlu ve Selen İmamoğlu Tezcan) annesidir.

Çalışma Hayatı

Akademik Görevler

1969 yılında Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışma hayatına başladı.  Doktora yapmak üzere 1972-74 yıllarında aldığı yurt dışı izninden dönüşünde, doktoralı öğretim görevlisi olarak çalışmaya devam etti; 1979 yılında ise doçent unvanını aldı. 1981 yılına kadar Hacettepe Üniversitesi’nde çalışan E. Olcay İmamoğlu, 1981 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Psikoloji bölümüne geçti. 1988 yılında profesör ünvanını aldı, 2012 yılına kadar Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde çalışmaya devam etti.

Psikoloji Bölümü’nün yanı sıra, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde disiplinlerarası nitelikteki Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Yüksek Lisans Programını başlatan ve sürdüren ekip içinde öğretim üyesi olarak görev yaptı.

Çalışmalarını yurt dışında da sürdüren E. Olcay İmamoğlu; doktora eğitimi sırasında Strathclyde Üniversitesinde laboratuvar asistanı, Glasgow College of Technology'de ek görevli öğretim elemanı olarak görev aldı. Kariyerinin ilerleyen yıllarında ise Kaliforniya Üniversitesi (UCLA), Lund Üniversitesi, Londra Üniversitesi ve Wayne State Üniversitesinde konuk öğretim üyesi olarak çeşitli araştırma ve eğitim faaliyetlerinde bulundu.

Gerek Hacettepe Üniversitesi’nde gerekse ODTÜ’de lisans ve lisans-üstü düzeyde çeşitli sosyal psikoloji dersleri verdi; özellikle ODTÜ’de  görev yaptığı sürede Sosyal Biliş ve Duygulanım, Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Psikolojisi, Pozitif Psikoloji gibi ilk defa açılan dersler başlattı. Birçok yüksek lisans ve doktora öğrencisinin tez danışmanlığını yaptı. 26 Ocak 2012 tarihinde emekli oldu. Emekliliğinden bu yana çalışmalarını ek-görevli statüsünde sürdürmektedir.

İdari Görevler

Hacettepe Üniversitesinde çalıştığı dönemde, 1978-1981 yılları arasında, kurucu üyesi olduğu Hacettepe Üniversitesi Çocuk Yuvasının kuruluşunda görev aldı ve Yönetim Kurulunda başkan yardımcılığı yaptı.

ODTÜ’de, 1959 yılındaki ilk kuruluşunda olduğu gibi, 1982 yılında ikinci defa Psikoloji adıyla kurulan bölümün 1982-1984 ve 1988-1997 yılları arasında kurucu başkanlığını üstlendi. Başkanlığı süresince özellikle, ilk defa açılan yüksek lisans ve doktora programlarının geliştirilmesi, çeşitlenmesi; araştırma imkanlarının desteklenmesi gibi hedeflerin gerçekleştirilmesine katkıda bulundu. Bu dönemde ayrıca üniversitede yeni kurulan Psikoloji Topluluğunun akademik danışmanlığını yaptı.

1995 ve 2005 yılları arasında ise TÜBA Sosyal Bilimlerde Uluslararası Yayınları Değerlendirme Komisyonu üyesi olarak görev aldı.

Yayın Kurulu ve Danışmanlık Faaliyetleri

Türk Psikoloji Dergisinde 2008-2013 yılları arasında yayın yönetmenliği yaptı aynı zamanda derginin akademik danışmanlar kurulunda yer almaktaydı.

Daha önceki yıllarda ayrıca, International Journal of Behavioural Development (1978-83, “corresponding editor”), ISSBD Newsletter (1982-1994. Alan temsilciliği). ODTÜ İnsan Bilimleri Dergisi (1986-1995, Yayın Kurulu üyeliği) gibi akademik yayın organlarında rol almış; yurtdışı ve yurtiçindeki çeşitli dergilerde akademik danışmanlık görevi yapmıştır.

Çalışmaları

1980'lerde Türkiye'de çocuk yetiştirme konusunda yaptığı çalışmalarda, sosyoekonomik statüye bağlı olarak değer farklılıkları tespit etti. Yüksek sosyoekonomik statüye sahip olan annelerin çocuklarına bağımsızlık, kendi kendine yetebilme gibi değerleri vurgularken, daha düşük sosyoekonomik statüye sahip olanların ailelerine sadık ve itaatkâr olmalarına değer verdiğini buldu. Daha düşük sosyoekonomik statüdeki ebeveynlerin çocuklarından minnet beklerken, daha yüksek sosyoekonomik statüdekilerin minnet beklemediklerini, bununla birlikte sevgi ve yakınlık bağını korumalarını beklediklerini, yaş arttıkça da saygının artmasının beklendiğini gözlemledi.

Kültürlerde bireyselcilik ve kollektivizm (toplumsallık) değerleri üzerine yaptığı araştırmalarda Türkiye kültürü üzerine çalıştı. 1987'de bu konuda yayımladığı makalesinde Türkiye toplumunun kişiler arası ilişkilere ağırlık veren güçlü bir kollektivist kültürü olduğunu buldu. 2000'li yıllarda benzer metotlarla seçtiği gruplar üzerinde yaptığı çalışmalarındaysa toplumun değişmesiyle birlikte bireyselci değerlerin yaygınlık kazandığını, bununla birlikte kollektivist değerlerin de korunduğunu tespit etti. Bunun özellikle toplumun daha eğitimli veya yüksek sosyoekonomik statüdeki kesimlerinde olduğunu gözlemleyerek liberalleşmeyle bağlantılı olarak yorumladı. İmamoğlu, buna "dengeli entegrasyon farklılaşması" adını verip, böyle bir modelde kişinin hem diğer kişilerin bakış açısına ve isteklerine değer verip bunu tatmin etmeye çalıştığını, hem de bunu özerkliğini feda etmeyerek yaptığını belirterek, bunun "en sağlıklı kombinasyon" olduğu yorumunda bulundu.

Ebeveyn-çocuk ilişkilerine dair kültürler arası karşılaştırmalar yapan İmamoğlu, Zahide Karakitapoğlu-Aygün'le birlikte 2007'ye yayımladıkları makalede daha kollektivist kültürlere mensup toplumlarda yetişen bireylerin, bireyselci toplumlarda yetişenlere kıyasla ebeveynleriyle kimlik algılarında daha fazla ortaklık hissettiklerini tespit etti.

Ödüller

• Onur Ödülü, 1. Sosyal Psikoloji Kongresi, Başkent Üniversitesi, 2016
• ODTÜ Yılın Yüksek Lisans Tezi Danışmanlığı, 2014
• Mustafa Parlar Vakfı Tez Danışmanlığı Ödülü, 2011
• ODTÜ Araştırma Desteği, 1989-90, 1993-94, 1996, 2000, 2007, 2008
• Mustafa Parlar Vakfı Tez Danışmanlığı Ödülü, 1997, 1998
• Toplu Konut Araştırma desteği, Toplu Konut İdaresi, 1993
• Fulbright Araştırma Bursu, 1984-85
• Extension of "Special Research Grant No: 10", 1979
• "Special Research Grant No. 10" NATO Bilim Komitesi,1978
• "Special Joint Award", University of Strathclyde; ve Overseas Students Fees Award, British Council,1973-74
• Fulbright Bursu, 1968-69
• "American Field Service" Bursu, 1961-62

Kitaplar ve Kitap-içi Bölümler

• Imamoğlu, E. O. & Selcuk, E. (2018). Cultural and self-related considerations in relationship well-being: With particular reference to marriage in Turkey. In Weisfeld, C. C., Weisfeld, G. E., & Dillon, L. M. (Eds.), The psychology of marriage: An evolutionary and cross-cultural view (pp. 89–106). Lanham, Maryland: Lexington Books.
• Imamoğlu, E. O. & Imamoğlu, S. (2010). Attachment within a cultural perspective: Relationships with exploration and self orientations. In P. Erdman, & Kok-Mun Ng (Eds), Attachment: Expanding the cultural connections (pp. 35–53). New York: Routledge.
• Imamoğlu, E. O. (2006). Women, gender and aging as a segment of life cycle: Turkey. In S. Joseph (Ed.). Encyclopedia of women and Islamic cultures. Vol. 3 (pp. 13–14). Leiden: Brill.
• Imamoğlu, E. O. (2004). Family. Modern Islamic discourses: Turkey and the Caucasus. In S. Joseph (Ed.). Encyclopedia of women and Islamic cultures. Vol. 2 (pp. 165–166). Leiden: Brill.
• Imamoğlu, E. O. (2000). Changing gender roles and marital satisfaction in Turkey. In F. Acar & A. Güneş-Ayata (Eds.), Gender and identity construction: Women of Central Asia, the Caucasus and Turkey (pp. 101–116). Leiden: Brill.
• Imamoğlu, E. O. (1999). Some correlates of religiosity among Turkish adults and elderly within a cross-cultural perspective. In E. Thomas and S. Eisenhandler (Eds.) Religion, belief and spirituality in late life (Pp., 93-110). New York: Springer.
• Imamoğlu E. O., & Imamoğlu, V. (1999). Gendered living environments for the elderly in Turkey and Sweden. In Aging in a gendered world: Women’s issues and identities. (pp. 331–344). INSTRAW: Santo Domingo.
• Imamoğlu, V. & Imamoğlu, E. O. (1997). Assessment of home environments: Feelings of control and satisfaction. In M. Gray (Ed.), Evolving environmental ideals: Changing ways of life, values and design practices (pp. 177–183). Stockholm: Högskoletryckeriet.
• Imamoğlu, E.O. (1996) Perpetuation of gender stereotypes through the media: The case of Turkish newspapers.  In N. Dakovic D. Derman, K. Ross, (Eds.), Gender and Media. Ankara: Med-Campus Project 126 Publications.
• İmamoğlu, E.O. & İmamoğlu, V. (l996). İnsan, evi ve çevresi: Ankara'da bir toplu konut araştırması. Ankara: T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Konut Araştırmaları dizisi: 15.
• Imamoğlu, E.O., & Imamoğlu, V. (1983). Children's plan-drawings of their houses. In J.A.Sloboda and D.R. Rogers (Eds.), Acquisition of Symbolic Skills. New York: Plenum Press.
• Morgan, C.T. A Brief Introduction to Psychology.(Çevirenler H.Arıcı,I.Savaşır, İmamoğlu, E. O. ve diğerleri), 1981. Psikolojiye giriş ders kitabı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Psikoloji Bölümü Yayınları, No: l.
• İmamoğlu, E.O., (1979). İyilikseverlik kavramına ilişkin yargı ve davranışlar, Ankara: Kelaynak Yayınevi. (Doçentlik Tezi)
• Imamoğlu, E.O. (1977). Children's understanding of intentionality from 5 to 12. In C.F.M. Van Lieshout and D.J. Ingram (Eds.), Stimulation of Social Development in Schools. Amsterdam: Swets and Zeitlinger, 115-135.