Sodyum bikarbonat: Revizyonlar arasındaki fark

Sodyum bikarbonat
Sodyum katyonunun top ve çubuk modeli	Bikarbonat anyonunun top ve çubuk modeli
Adlandırmalar
	IUPAC adı Sodyum hidrojen karbonat
	Diğer adlar Yemek sodası, Cep sodası, Karbonat
Tanımlayıcılar
CAS numarası	144-55-8 ;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü;
Beilstein Referansı	4153970
ChEBI	CHEBI:32139 ;
ChEMBL	ChEMBL1353 ;
ChemSpider	8609 ;
DrugBank	DB01390 ;
ECHA InfoCard	100.005.122
EC Numarası	205-633-8;
E numaraları	E500(ii) (asitliği düzenleyiciler, ...)
IUPHAR/BPS	4507;
KEGG	C12603 ;
MeSH	Sodium+bicarbonate
PubChem CID	516892;
RTECS numarası	VZ0950000;
UNII	8MDF5V39QO ;
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID9021269 ;
	InChI InChI=1S/CH2O3.Na/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+1/p-1 Key: UIIMBOGNXHQVGW-UHFFFAOYSA-M ; InChI=1/CH2O3.Na/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+1/p-1 Key: UIIMBOGNXHQVGW-REWHXWOFAQ;
	SMILES [Na+].OC([O-])=O;
Özellikler
Molekül formülü	NaHCO3
Molekül kütlesi	84.0066 g mol−1
Görünüm	Beyaz kristaller
Koku	Kokusuz
Yoğunluk	2.20 g/cm3;
Erime noktası	(50 °C'den itibaren sodyum karbonata bozunur;°C)
Çözünürlük (su içinde)	69 g/L (0 °C); 96 g/L (20 °C); 165 g/L (60 °C);
Çözünürlük	%0.02 aseton, %2.13 metanol @22 °C. etanolde çözünmez
log P	−0.82
Asitlik (pKa)	10.329; 6.351 (karbonik asit);
Kırınım dizimi (nD)	nα = 1.377 nβ = 1.501 nγ = 1.583
Yapı
Kristal yapı	Monoklinik
Termokimya
Isı sığası (C)	87.6 J/mol K
Standart molar entropi (S⦵298)	101.7 J/mol K
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	−950.8 kJ/mol
Gibbs serbest enerjisi (ΔfG⦵)	−851.0 kJ/mol
Farmakoloji
ATC kodu	B05CB04 (WHO); B05XA02 (DSÖ), QG04BQ01
Uygulama yolu	Damar içi, oral
Tehlikeler
	İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler	Ciddi göz tahrişine neden olur
NFPA 704; (yangın karosu)	0 0 1
Parlama noktası	Yanmaz
	Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LD50 (medyan doz)	4220 mg/kg (sıçan, oral)
Güvenlik bilgi formu (SDS)	External MSDS[ölü/kırık bağlantı]
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar	Sodyum karbonat
Diğer katyonlar	Amonyum bikarbonat; Potasyum bikarbonat;
Benzeyen bileşikler	Sodyum bisülfat; Sodyum hidrojen fosfat;
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

(Tüm bekleyen değişiklikleri göster)

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 23.22, 13 Haziran 2020 tarihindeki hâli

Kabartma tozu olarak karbonat kullanılmış pişmiş kekler

Sodyum bikarbonat ya da soda kimyasal formulü NaHCO₃ olan bir kimyasal bileşiktir. Sodyum tuzlarından birisidir. Antiasit özelliği vardır. Kabartma tozu olarak da kullanılır. Suda çözünür. Beyaz katı kristal tozdur. Sodyum karbonat'ı andıran hafif alkali tadı vardır. Salin solüsyonu bileşiminde de kullanılır.^[9]

Tarih

Eski Mısır’da doğal Natron çökeltileri,en çok sodyum karbonat dekahidrat ve sodyum bikarbonat içeren bir karışımdan oluşurdu.Natron hiyeroglif yazılar için boya olarak kullanılırdı.

1791 yılında fransız kimyager, Nicolas Leblanc soda olarak bilinen sodyum karbonatı üretti.1846 yılında New York’lu iki fırıncı,John Dwink ve Austin Church sodyum karbonat ve karbondioksit den kabartma tozu üreten ilk fabrikayı kurdu.

Bu bileşik 1800 lü yıllarda Roman kaptan, Rudyard Kipling tarafından balıkları taze tutmak amacıyla kullanılmış ve o günden sonra ‘saleratus’ olarak anılmıştır.

Üretim

Sodyum karbonat, sodyum hidroksitin sulu çözeltisi ile karbon dioksitin reaksiyonu ile elde edilebilir.

CO2 + 2 NaOH --> Na2CO3 + H2O

Sodyum bikarbonat ise yeterince yüksek yoğunlukta karbondioksit ve su tepkimesi ile elde edilebilir.Sodyum bikarbonat bu yöntemde katı olarak çökelir.Kabartma tozu ticari miktarda benzer bir yöntem ile üretilmektedir.

Na2CO3 + CO2 + H2O --> 2 NaHCO3

Fizyolojik ve farmakolojik özellikleri

Yüzde 1,3'lük çözeltisi izotonik özelliktedir.

Veteriner hekimlikte asidozis'in sağaltımında önem taşır.

Hiponatremi'nin sağaltımında kullanılır.

Kaynakça

^ ^a ^b Haynes, p. 4.90
^ ^a ^b ^c Haynes, p. 5.194
^ ^a ^b ^c "Sodium Bicarbonate" (PDF). United Nations Environment Programme. 2011-05-16 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ Ellingboe JL, Runnels JH (1966). "Solubilities of Sodium Carbonate and Sodium Bicarbonate in Acetone-Water and Methanol-Water Mixtures". J. Chem. Eng. Data. 11 (3): 323–324. doi:10.1021/je60030a009.
^ ^a ^b Haynes, p. 7.23
^ Pasquali I, Bettini R, Giordano F (2007). "Thermal behaviour of diclofenac, diclofenac sodium and sodium bicarbonate compositions". Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 90 (3): 903–907. doi:10.1007/s10973-006-8182-1.
^ ^a ^b ^c ^d Haynes, p. 5.19
^ Chambers M. "Sodium bicarbonate [USP:JAN]". ChemIDplus. U.S. National Library of Medicine.
^ http://www.ichastaliklaridergisi.org/managete/fu_folder/2012-01/html/2012-19-1-023-027.htm

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Sodyum bikarbonat ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

İnorganik kimya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[crc-1] Haynes, p. 4.90

[crc3-2] Haynes, p. 5.194

[UNEP-3] "Sodium Bicarbonate" (PDF). United Nations Environment Programme. 2011-05-16 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[4] Ellingboe JL, Runnels JH (1966). "Solubilities of Sodium Carbonate and Sodium Bicarbonate in Acetone-Water and Methanol-Water Mixtures". J. Chem. Eng. Data. 11 (3): 323–324. doi:10.1021/je60030a009.

[crc4-5] Haynes, p. 7.23

[6] Pasquali I, Bettini R, Giordano F (2007). "Thermal behaviour of diclofenac, diclofenac sodium and sodium bicarbonate compositions". Journal of Thermal Analysis and Calorimetry. 90 (3): 903–907. doi:10.1007/s10973-006-8182-1.

[crc2-7] Haynes, p. 5.19

[8] Chambers M. "Sodium bicarbonate [USP:JAN]". ChemIDplus. U.S. National Library of Medicine.

[9] ttp://www.ichastaliklaridergisi.org/managete/fu_folder/2012-01/html/2012-19-1-023-027.htm

[1]

[6]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

[8]

[9]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
+{{Kimya bilgi kutusu
-[[Dosya:Sodium bicarbonate.png|thumb|250px|Sodyum bikarbonat Formülü]]
+| ResimDosyası = Sodium bicarbonate.jpg
-[[Dosya:Sodium-bicarbonate-3D-balls-ionic.png|thumb|250x250px|Sodyum bikarbonat 3D]]
-[[Dosya:Sodyum bikarbonat.jpg|küçükresim|sodyum bikarbonat|250x250px]]
+| ResimAdı = Sodyum bikarbonat örneği
+| ResimDosyası1 = SodiumBicarbonate.svg
+| ResimBoyutu1 = 121
+| ResimDosyasıL1 = Sodium-3D.png
+| ResimAdıL1 = Sodyum katyonunun top ve çubuk modeli
+| ResimDosyasıR1 = Bicarbonate-ion-3D-balls-B.png
+| ResimAdıR1 = Bikarbonat anyonunun top ve çubuk modeli
+| IUPACAdı = Sodyum hidrojen karbonat
+| DiğerAdlar = Yemek sodası, Cep sodası, Karbonat
+|Kısım1={{Kimyakutu Tanımlayıcılar
+ | IUPHAR_ligand = 4507
+ | CASNo = 144-55-8
+ | CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
+ | PubChem = 516892
+ | ChemSpiderID = 8609
+ | ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
+ | UNII = 8MDF5V39QO
+ | UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
+ | EINECS = 205-633-8
+ | DrugBank_Ref = {{drugbankcite|correct|drugbank}}
+ | DrugBank = DB01390
+ | KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
+ | KEGG = C12603
+ | MeSHName = Sodium+bicarbonate
+ | ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
+ | ChEBI = 32139
+ | ChEMBL = 1353
+ | ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
+ | RTECS = VZ0950000
+ | Beilstein = 4153970
+ | SMILES = [Na+].OC([O-])=O
+ | StdInChI = 1S/CH2O3.Na/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+1/p-1
+ | StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
+ | InChI = 1/CH2O3.Na/c2-1(3)4;/h(H2,2,3,4);/q;+1/p-1
+ | StdInChIKey = UIIMBOGNXHQVGW-UHFFFAOYSA-M
+ | StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
+ | InChIKey = UIIMBOGNXHQVGW-REWHXWOFAQ
+ }}
+|Kısım2={{Kimyakutu Özellikler
+ | Formül = NaHCO<sub>3</sub>
+ | MolarKütle = 84.0066 g mol<sup>−1</sup>
+ | Görünüm = Beyaz kristaller
+ | Koku = Kokusuz
+ | Yoğunluk = {{madde işaretsiz liste
+  | 2.20 g/cm<sup>3</sup><ref name=crc>Haynes, p. 4.90</ref>
+  }}
+| ErimeNoktası =
+| Erime_notları = (50&nbsp;°C'den itibaren [[sodyum karbonat]]a bozunur;°C<ref name="crc"/><ref>{{cite journal |doi=10.1007/s10973-006-8182-1 |title=Thermal behaviour of diclofenac, diclofenac sodium and sodium bicarbonate compositions |journal=Journal of Thermal Analysis and Calorimetry |volume=90 |issue=3 |pages=903–907 |year=2007| vauthors = Pasquali I, Bettini R, Giordano F }}</ref>)
+| Çözünürlük = {{madde işaretsiz liste
+ | 69 g/L (0&nbsp;°C)<ref name=crc3>Haynes, p. 5.194</ref><ref name=UNEP>{{cite web|publisher=[[United Nations Environment Programme]]|url=http://www.chem.unep.ch/irptc/sids/oecdsids/Sodium%20bicarbonate.pdf|title=Sodium Bicarbonate|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110516015331/http://www.chem.unep.ch/irptc/sids/oecdsids/Sodium%20bicarbonate.pdf|archive-date=2011-05-16}}</ref>
+ | 96 g/L (20&nbsp;°C)<ref name=crc3/><ref name=UNEP/>
+ | 165 g/L (60&nbsp;°C)<ref name=crc3/><ref name=UNEP/>
+ }}
+| ÇözünürDiğer = %0.02 aseton, %2.13 metanol @22&nbsp;°C.<ref>{{cite journal | title = Solubilities of Sodium Carbonate and Sodium Bicarbonate in Acetone-Water and Methanol-Water Mixtures | journal = J. Chem. Eng. Data | year = 1966 | volume = 11 | issue = 3 | pages = 323–324 | doi = 10.1021/je60030a009| vauthors = Ellingboe JL, Runnels JH }}</ref> [[etanol]]de çözünmez
+| LogP = −0.82
+| pKa = {{madde işaretsiz liste
+ | 10.329<ref name=crc4>Haynes, p. 7.23</ref>
+ | 6.351 (karbonik asit)<ref name=crc4/>
+ }}
+| RefractIndex = nα = 1.377 nβ = 1.501 nγ = 1.583
+ }}
+|Kısım3={{Kimyakutu Yapı
+ | KristalYapısı = Monoklinik
+ }}
+|Kısım6={{Kimyakutu Farmakoloji
+ | ATCCode_prefix = B05
+ | ATCCode_suffix = CB04
+ | ATC_Supplemental = {{ATC|B05|XA02}}, {{ATCvet|G04|BQ01}}
+ | AdminRoutes = Damar içi, oral
+ }}
+|Kısım5={{Kimyakutu Termokimya
+ | DeltaHf = −950.8 kJ/mol<ref name=crc2>Haynes, p. 5.19</ref>
+ | DeltaGf = −851.0 kJ/mol<ref name=crc2/>
+ | Entropi =  101.7 J/mol K<ref name=crc2/>
+ | IsıKapasitesi = 87.6 J/mol K<ref name=crc2/>
+ }}
+|Kısım7={{Kimyakutu Tehlikeler
+ | DışSDS = [http://siri.org/msds/f2/bdm/bdmjw.html External MSDS]{{dead link|date=March 2020}}
+ | AnaTehlikeler = Ciddi göz tahrişine neden olur
+ | NFPA-H = 0
+ | NFPA-F = 0
+ | NFPA-R = 1
+ | LD50 = 4220 mg/kg (sıçan, oral)<ref>{{cite web |url= https://chem.nlm.nih.gov/chemidplus/rn/144-55-8 | work = ChemIDplus | publisher = U.S. National Library of Medicine | title = Sodium bicarbonate [USP:JAN] | last = Chambers | first = Michael | name-list-format = vanc }}</ref>
+ | ParlamaNoktası = Yanmaz
+ }}
+|Kısım8={{Kimyakutu Benzeyen
+ | DiğerAnyonlar = [[Sodyum karbonat]]
+ | DiğerKatyonlar = {{madde işaretsiz liste
+  | [[Amonyum bikarbonat]]
+  | [[Potasyum bikarbonat]]
+  }}
+ | DiğerBileşikler = {{madde işaretsiz liste
+  | [[Sodyum bisülfat]]
+  | [[Sodyum hidrojen fosfat]]
+  }}
+ }}
+}}
+[[File:Cupcake2020.jpg|thumb|Kabartma tozu olarak karbonat kullanılmış pişmiş kekler]]
 '''Sodyum bikarbonat''' ya da '''soda''' kimyasal formulü NaHCO<sub>3</sub> olan bir kimyasal bileşiktir. [[Sodyum tuzları]]ndan birisidir. [[Antiasit]] özelliği vardır. Kabartma tozu olarak da kullanılır. Suda çözünür. Beyaz katı kristal tozdur. Sodyum karbonat'ı andıran hafif alkali tadı vardır. [[Salin]] solüsyonu bileşiminde de kullanılır.<ref>http://www.ichastaliklaridergisi.org/managete/fu_folder/2012-01/html/2012-19-1-023-027.htm</ref>
@@ 44. satır: / 141. satır: @@
 [[Kategori:Ev kimyasalları]]
 [[Kategori:İlaçlara kıvam veren maddeler]]
-[[Kategori:Bilgi kutusu bulunmayan kimyasal maddeler]]