Bezeme

Çeşitli tarzlarda süsleme örnekleri

Bezeme veya tezyinat, herhangi bir yüzeyi süslemek için; üzerine boyalı, boyasız, düz ya da kabartma olarak yapılan güzel biçimlere denir. Bu ad, sanat çevrelerince de pek anlaşılmış değildir. Nedeni de, geniş anlamlı süsleme sözcüğünü kullanma alışkanlığı ve Arapça Tezyin, Tezyinat kavramlarının birçok sözcük gibi Türkçeye doğrudan yerleşmesidir. En eski çağlardan beri Türkler tarafından kullanılan, zamanla unutularak Arapça tezyin sözcüğü ile anlatılan bu sanat teriminin Türkçesine bezeme denir.

Tarihsel evrimi

Tarih öncesi bezeme sanatı ile ilgili bilgileri o dönemden kalan çanak çömlek türü kapların üzerinde görüyoruz. Dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan kazılarda aynı döneme rastlayan bezemelerin birbirine benzediği görülmüştür. Bunlar, genellikle düz ve eğri çizgileri yan yana dizilmesi ya da kesişmesinden meydana gelen ilkel bezemelerdir. Daha sonra yapılan bezemelere yuvarlak ve yay biçimindeki örgelerin de eklendiği görülmüştür.

Cilalı taş devrinde yapılan bezemelerde doğadan alınan hayvan modellerine rastlanmıştır. Bu devirde hayvanlara ve dinsel düşüncelere verilen önem, bezeme çalışmalarına da yansımıştır.

Cilalı taş devrinden sonra insanlar yerleşme alanları belirlemiş ve toplumlar oluşmaya başlamıştır. Buna bağlı olarak kullanılan eşyaların üzerinde o toplumun özelliklerini yansıtan bezemeler yapılmıştır. Böylece uluslaşan toplumlar, kendilerine özgün bezemeler üretmişlerdir. Bu çalışmalar zamanla ve göçler nedeniyle diğer ulusların yaptığı bezemelerden de etkilenmiştir. Ancak bu etkilenmeler, ulusun özünde olan yapısal farkı değiştirmemiştir.

Ulusların özelliklerini taşıyan bezemeler genellikle o milletin kimliğini belgeler. Bezeme konusunda araştırma yapan bir kişi, gördüğü bezemenin hangi ulusa ait olduğunu bilir.

Gümüş bezeme

Gümüş yüzeylerin bezenmesinde kullanılan farklı kavramlar vardır. Örneğin ince kalemle hareli bir biçimde yapılan bezemelere aznavur işi bezeme denmektedir.

Ayrıca bakınız

• Hüseyin Kılıçkan