İtalyan Sirenaykası
İtalyan Sirenaykası Cirenaica Italiana برقة الايطالية | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1911-1934 | |||||||||||
_crowned.svg) Bayrak
 Arma
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Tür | İtalya Krallığı kolonisi | ||||||||||
| Başkent | Bingazi | ||||||||||
| Yaygın dil(ler) | İtalyanca Arapça | ||||||||||
| Resmî din | İslam Katolik Hristiyanlık | ||||||||||
| Hükûmet | Koloni yönetimi | ||||||||||
| Monark | |||||||||||
| |||||||||||
| Vali[note 1] | |||||||||||
| |||||||||||
| Tarihî dönem | İki savaş arası dönem | ||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
İtalyan Sirenaykası, 1911'den 1934'e kadar var olmuş, günümüzün doğu Libya'sında bulunan bir İtalyan kolonisiydi. 1911 Trablusgarp Savaşı sırasında İtalya Krallığı tarafından Osmanlı İmparatorluğu'ndan İtalyan Trablusgarpı ile birlikte fethedilen bölgenin bir parçasıydı.
İki koloninin topraklarına bazen "İtalyan Libyası" veya İtalyan Kuzey Afrikası (Africa Settentrionale Italiana veya ASI) deniyordu. Her iki isim de koloniler birleştikten sonra kullanıldı ve İtalyan Libyası yeni birleşik koloninin resmi adı oldu.
1923'te, Senusi Düzeni ile bağlantılı yerli isyancılar, Libya'daki İtalyan yerleşimine karşı Libya direniş hareketini örgütlediler. İsyan, Sirenayka'nın yerel nüfusunun dörtte birinin ölümüyle sonuçlanan sözde "pasifleştirme kampanyasından" sonra 1932'de İtalyan kuvvetleri tarafından bastırıldı.[1]
1934'te İtalyan Sirenaykası, İtalyan Libyası'nın bir parçası oldu.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
İtalyan Siranaykası ve İtalyan Trablusgarpı, 1911 yılında, Trablusgarp Savaşı sırasında Osmanlı Trablusgarpı'nın fethi ile kuruldu.
1920'lerde, Siranayka, İtalyan sömürge güçleri ile sömürge yönetiminden bağımsızlık için savaşan Libyalı isyancılar arasındaki çatışmalara sahneydi. 1931'de isyancı bağımsızlık lideri Ömer Muhtar yakalandı ve idam edildi.
Faşist İtalya, ülkeyi işgalinin ilk aşamasında Doğu Libya'da birkaç toplama kampı kurdu. Sömürge yönetimi, 1929'da, isyancıların yerel halkın desteğini reddetmek için Cebel Ahdar halkının neredeyse toptan sınır dışı edilmesine başladı.
100.000'den fazla insanın zorunlu göçü, Suluk, El Magrun, Abyar ve El Agheyla'daki toplama kamplarında sona erdi ve on binlerce insan, özellikle İspanyol gribi gibi salgın hastalıklar nedeniyle bakımsız koşullarda öldü. Toplama kampları, faşist rejimin bölgenin tam kontrolünü ele geçirdiği ve yerel Arap toplumunu asimilasyon politikası başlattığı 1934'ten sonra dağıtıldı. Bu politika o kadar başarılıydı ki 1940'ta Arap Libyalıların iki kolonyal askeri bölümü vardı.
1930'ların sonlarında, Siranayka, çoğunlukla sahil çevresinde olmak üzere 20.000'den fazla İtalyan sömürgeci tarafından dolduruldu. Sonuç olarak, 1930'ların ikinci yarısında büyük bir ekonomik kalkınma çabası vardı.
İtalya, Libya'nın altyapısına büyük yatırım yaptı (amaç, Büyük İtalya'nın yararına ekonomiyi geliştirmekti).[2] Bingazi'de - Siranayka tarihinde ilk kez - ilk üretim tesisleri kuruldu: 1930'ların başlarında 'Bengasi italiana'da tuz işleme, yağ rafine etme, gıda işleme, çimento üretimi, tabaklama, bira, sünger ve ton balığı avı tesisleri. Bingazi limanı büyütüldü ve yakınında modern bir hastane oluşturuldu. Ayrıca yeni bir havalimanı yapıldı.
1934'te İtalyan Siranaykası ve İtalyan Trablusgarp'ı, İtalyan Libyası'nın bir parçası oldu.
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]1930'ların sonlarında, Sirenayka, çoğunlukla sahil çevresinde olmak üzere 20.000'den fazla İtalyan sömürgeci tarafından dolduruldu. Sonuç olarak, 1930'ların ikinci yarısında büyük bir ekonomik kalkınma çabası vardı.
Başlangıçta İtalya'nın amacı, yerel nüfusu iç kesimlerdeki marjinal araziye götürmek ve İtalyan nüfusunu Libya'nın en verimli topraklarına yerleştirmekti, ancak 1938'den sonra yeni vali Italo Balbo, yerli halktan onay almak için bu politikayı değiştirdi.[2] Ancak İtalyanlar, Balbo dönemine kadar Libyalılara yeterli eğitim sağlamadılar: İtalyan nüfusu (toplam nüfusun yaklaşık %15'i) 1938'de 81 ilkokula sahipken, Libyalılar'ın (toplam nüfusun %75'inden fazlası) 97 ilkokulu vardı.
Sirenayka'da - İtalyan sömürgeciler için- Baracca, Maddalena, Oberdan, D'Annunzio ve Battisti kırsal köyleri 1938'de, ardından Mameli ve Filzi kırsal köyleri ise 1939'da kuruldu. Libyalı aileler için (iki İtalyan-Libya Tümenine kayıtlı birçok askerle katkıda bulunanlar: 1. Libya Tümeni Sibelle ve 2. Libya Tümeni Pescatori ) Gedida-Nuova, Nahida-Risorta, Zahra-Fiorita ve el -Fager-Alba köyleri kuruldu.
Altyapı
[değiştir | kaynağı değiştir]
İtalyanlar, esas olarak 1930'larda İtalyan Sirenaykası'nda büyük altyapı projeleri gerçekleştirdiler; en önemlileri Trablus ile Bingazi arasındaki sahil yolu, Bingazi-Barce ve Bingazi-Soluç demiryolları ve Bingazi Limanı'nın genişlemesiydi.
İtalyanlar ve Libyalılar için gerekli tüm iletişimlere (ve altyapılara) sahip bir grup köy, 1930'larda kıyı Sirenayka'da kuruldu.[3]
Başlıca askeri ve siyasi gelişmeler
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1911: Trablusgarğ Savaşı'nın başlangıcı. Tobruk, Derne ve Bingazi'nin İtalya tarafından fethi.[4]
- 1912: Uşi Antlaşması, Trablusgarp Savaşı'nı sona erdirdi. Osmanlı imparatorluğu, Trablusgarp ve Sirenayka'yı İtalya'ya bıraktı.
- 1917-21: Seyyid İdris liderliğindeki Senusi ile İtalyanlar arasında (sırasıyla Acroma, Ar Rajma, Bu Mariam'da imzalanan) bir dizi anlaşma, çatışmaların ertelenmesini sağladı.[5]
- 1923: İtalyan vali Luigi Bongiovanni, Senusi ile yapılan anlaşmaların iptalini ilan etti ve İtalyan kuvvetleri, Senusi emirliğinin başkenti Ecdebiye'yi işgal ederek Sirenayka'nın yeniden fethini başlattı.[6] Ömer Muhtar liderliğindeki Senusi direnişi başladı.
- 1925: İtalya-Mısır anlaşması, Sirenayka (daha sonra Libya) - Mısır sınırını tanımladı.[7]
- 1926: El-Cagbub'un Fethi.
- Kış 1927-8: Trablusgarp ve Sirenayka hükûmetleri arasındaki koordinasyonun bir sonucu olarak "29. Paralel hat operasyonlarının" başlatılması, Sitre Körfezi'nin fethini ve iki koloninin birbirine bağlanmasını sağladı.[8]
- 1929: Pietro Badoglio, Trablusgarp ve Sirenayka'nın valisi oldu. Sidi Rhuma, Ömer Muhtar ile görüşmeye başladı, ancak görüşmeler başarısız oldu.
- 1931: Kufra Vahaları'nın işgal edilmesi, Libya-Mısır sınırına dikenli tellerin yapılması, yakalanması ve ardından Ömer Muhtar'ın idam edilmesi.
- 1932: Badoglio, Libya direnişinin sona erdiğini ilan etti.
- 1934: Sirenayka, Libya Kolonisine dahil edildi.
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ The dark side of democracy: explaining ethnic cleansing. 2nd. Cambridge, England: Cambridge University Press. 2006. s. 309.
- ^ a b General History of Africa, Albert Adu Boahen,Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa, page 196, 1990
- ^ (İtalyanca) Chapter Libya-Cyrenaica 7 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kalifa Tillisi, “Mu’jam Ma’arik Al Jihad fi Libia1911-1931”, Dar Ath Thaqafa, Beirut, Lebanon, 1973.
- ^ Mohammed Fouad Shukri, “As Senussiya Deen wa Daula”, Markaz ad Dirasat al Libiya, Oxford, 2005.
- ^ Rodolfo Graziani, "Cirenaica Pacificata", translated by: Mohammed Bashir el Ferjani, Al Ferjani publishing, Tripoli-Libya.
- ^ Jean Pichon, "La Question de Libye dans la Règlement de La Paix", translated by Ali Dhawwi, Markaz Jihad al Libiyeen lid Dirasat at Tarikhiya, Tripoli-Libya, 1991.
- ^ Attilio Teruzzi, "Cirenaica Verdi", translated by Kalifa Tillisi, ad Dar al Arabiya lil Kitab, 1991.
Bibliografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Chapin Metz, Hellen. Libya: Bir Ülke Araştırması . Washington: Kongre Kütüphanesi için GPO, 1987.
- Sarti, Durand. İçindeki Balta: İş Başında İtalyan Faşizmi Modern Bakış Açıları. New York, 1974.