İlori Kilisesi
.JPG)
İlori Aziz Yorgi Kilisesi (Gürcüce: ილორის წმ. გიორგის ეკლესია) Gürcistan/Abhazya'nın Oçamçıra rayonundaki İlori köyünde konumlanmış bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks kilisesiydi. Kilise, 11. yüzyılın ilk çeyreğinde inşa edilmiştir ve batı Gürcistan mimarisinin en önemli simgelerinden biridir. Ayrıca, Orta Çağ Batı Gürcistan'ının en önemli dini konumlarından biri olarak kabul edilir. Yapı, tek nefli bir tasarıma sahiptir.
Kilise, uzun tarihi boyunca birçok önemli mimari tadilattan geçti ve 17. yüzyılda II. Levan tarafından tamir edildi, ancak 1736'da Osmanlı Türkleri tarafından yakıldı. Bina, aynı yüzyılın ikinci yarısında Odişi Prensleri tarafından tekrar restore edildi.[1][2]
9 Şubat 2011'de Abhaz hükûmeti, kiliseyi Abhaz Ortodoks Kilisesi'ne kalıcı olarak devretti.[3]
2010 restorasyon tartışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
2010 yılında kiliseye restorasyon yapıldı. Gürcistan hükûmetine göre bu restorasyon, kilisenin tarihi karakterinde ciddi hasarlara yol açtı. Gürcistan hükûmeti Abhaz hükûmetini, Gürcü yazıtları ve fresklerini barındıran kilisenin iç ve dış kısımlarını sıvamak ve Gürcü tarzı kubbeyi Rus tarzı bir kubbe ile değiştirmekle suçladı. Gürcistan hükûmeti uluslararası koruma örgütlerini ve özellikle de UNESCO'yu duruma müdahale etmesi için çağırdı.[2][4][5][6]
Abhazya'nın Kültürel Mirasını Korunma Dairesi başkanı Demur Bzhania, kilisenin rahibinin yeniden yapılanmayı ofisi ile beraber koordine etmediğini açıkladı ve kubbenin yerleşiminin düzeltilmesi gerektiğini kabul etti. Ancak, kilisenin iç kısımlarına dokunulmadığını ve kilisenin dışından çekilmiş eski fotoğrafların hiçbirinde Gürcüce yazıt veya duvar resmî gözükmediğini iddia ederek duvarların sıvanmasını savundu.[6] Abhaz Ortodoks Kilisesi başkanı Vissarion Aplaa'ya göre, kilisenin aslen kubbesi yoktu ve kilisenin tarihi karakteri ilk olarak, Gürcü otoriteler tarafından 1940 ve 1950'lerde kiliseye Gürcü tarzı bir kubbe yerleştirilmesiyle bozulmuştu. Bu kubbe, 1992-1993 yıllarındaki Gürcü-Abhaz savaşı sırasında çökmüştür. Günümüzdeki yerel rahip, kiliseyi su basmaması için eski kubbeyi yenisi ile değiştirmiştir.[7]
Mesele, Gürcistan delegasyonu tarafından Çuburhindji'deki olayın önlenmesi için 22 Şubat 2011 tarihinde düzenlenen toplantıda da gündeme getirildi ve kiliseye ortak bir ziyarette bulunulması talep edildi.[8] Abhazya Cumhurbaşkanının özel elçisi Viaçeslav Çirikba, toplantıda Gürcistan'ın konuyu gündeme getirme yetkisi olmadığını ve EUMM başkanı Hansjörg Haber ve BM özel temsilcisi Antti Turunen’i gayriresmî ziyaretler sırasında kilisenin tarihi karakterinin tehlikeye girmediğine ikna etme fırsatı bulduklarını belirtti. Kilise, 18 Şubat'ta AB özel temsilcisi Pierre Morel tarafından da ziyaret edildi.[9]
Günümüzdeki durumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Bölge günümüzde Rusya tarafından işgal edilmiş durumda; bu yüzden çalışmaları incelemek ve yürütmek imkânsızdır.
Ancak 2010'da Abhaz ayrılıkçıların ve Rusların, dış cephelerde yer alan tüm Gürcü izlerini silmek için Gürcü kilisesine Rus kubbesi yerleştirdiği bilgisine sahibiz; iç kısımlar kısmen beyaza boyandı, doğu cephedeki Gürcüce yazıtlar oyuldu ve tamamen sıvandı. Kiliseye aynı döneme ait klimalar yerleştirilmiştir.
İlori Kilisesine ulusal öneme sahip anıt statüsü verilmiştir.
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Cultural Heritage in Abkhazia, Tbilisi, 2015
- ^ Gürcistan Sovyet Ansiklopedisi, Book 5. 1980. s. 108.
- ^ a b "Russian occupants violate Georgian monument in Abkhazia". 18 Kasım 2010. 12 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" Абхазской православной церкви переданы в безвозмездное бессрочное пользование 38 храмов и соборов.. Apsnypress (Rusça). 9 Şubat 2011. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2011.
- ^ (Rusça) В Тбилиcи озабочены ситуацией с грузинскими храмами в Абхазии 20 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 22 November 2010. Retrieved 23 November 2010.
- ^ (Rusça) Тбилиси обеспокоен уничтожением грузинских памятников в Абхазии - МИД 25 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 23 November 2010. Retrieved 23 November 2010.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya" Грузия просит спасти Илорский храм в Абхазии. Caucasian Knot (Rusça). 4 Aralık 2010. 15 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" Виссарион (Аплиа): "Грузинская церковь никакого отношения к абхазским святыням не имеет, и иметь не может". Apsnypress (Rusça). 3 Mart 2011. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2011.
- ^ Kuchuberia, Anzhela (22 Şubat 2011). "Arşivlenmiş kopya" Абхазия требует от Грузии выдачи Дато Шенгелия. Caucasian Knot (Rusça). 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2011.
- ^ Kuchuberia, Anzhela (19 Şubat 2011). "Arşivlenmiş kopya" Чирикба: Грузия не полномочна поднимать вопрос о ситуации с церквями в Абхазии. Caucasian Knot (Rusça). 16 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2011.