Konstantin Veliçkov
Konstantin Veliçkov Petkov (d. 1855, Osmanlı Devleti, Rumeli Eyaleti, Pazarcık Kasabası - ö. 1907, İsviçre, Grenoble), Bulgar şair, öykücü, oyun yazarı, çevirmen, ressam, politikacı.
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1855 yılında o devirde Osmanlı Devleti'nin bir kasabası; bugün Bulgaristan'ın bir şehri olan Pazarcık ili'nde varlıklı bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi.[1] Memleketinde gördüğü ilk öğrenimin ardından İstanbul'da yeni açılmış olan Galatasaray Lisesi'ne 1868'de yatılı öğrenci olarak gönderildi. Yazın ve resim sanatlarına büyük ilgi duyan Veliçkov, ilk özgün şiir, drama ve çevirilerini öğrencilik yıllarında İstanbul'da çıkan Bulgar dergi ve gazetelerinde yayımladı.[1] Yaşamının sonuna kadar yakınlık içinde bulunacağı İvan Vazov ile İstanbul'daki öğrenciliği sırasında tanıştı. "Nevenka ile Svetoslav" adlı özgün dramı 1872'de İstanbul Gedikpaşa'daki Osmaniye Tiyatrosu'nda sergilendi. Başrolünde kendisinin rol aldığı bu piyes, İstanbul'da sahnelenen ilk Bulgar yapıtı olma özelliğine sahiptir.
1874 yılında lise öğrenimini tamamladıktan sonra Bulgaristan'a döndü ve iki yıl öğretmenlik yaptı. Osmanlı yönetimine karşı düzenlenmiş bir Bulgar ayaklanması olan 1876 Nisan Ayaklanması'nın hazırlanmasında yer aldığı gerekçesiyle tutuklandı ve idam cezasına çarptırıldı. Edirne ve Filibe hapishanelerinde dört ay geçirdi. Ayaklanmadan sonra oluşturulan Avrupa Komisyonu sayesinde serbest bırakılmasının ardından İstanbul'daki Bulgar Eksarhhanesi'nde yazman olarak çalıştı (1876-1877).[1] Yazmanlık görevini, 93 Harbi'nin başlamasına kadar sürdürdü.
1878 yılında gerçekleşen Berlin Kongresi'nin kararlarıyla oluşturulan Doğu Rumeli eyaletinde Pazarcık İl İdari Mahkemesi başkanlığı ve Filibe Eyalet Parlamentosu milletvekilliği görevlerini üstlendi, ayrıca Filibe'de çıkartılan Narodniy glas (Halkın Sesi) Gazetesi redaktörlüğünü üstlendi; bu tarihten itibaren etkin bir şekilde yazınla ilgilendi, öykü ve okuma kitapları derledi, çeviriler yaptı. 1880-1881'de Fransa'da hukuk öğrenimi gördükten sonra 1884-1885'te Doğu Rumeli eyaletinde Halk Eğitimi Bakanı olarak çeşitli etkinliklerde bulundu. Bu dönemde ayrıca Ivan Vazov ile Nauka (Bilim) adlı dergiyi yayımladı ve ardından yine Ivan Vavoz ile birlikte edebiyat içerikli Zora dergisinin yayın hayatına girmesini sağladı. Bulgar yazın tarihi için önemli bir eksikliği gideren "Genel Edebiyat Tarihi" adlı kitabı hazırladı.
1886'da Bulgar Prensliği 4. dönem Halk Parlamentosu'nda milletvekilliği yaptı. Aynı yıl Stefan Stambolov'un darbe yoluyla devlet yönetimini ele geçirdiği sırada Macaristan'da tatilde olan Veliçkov, tutuklanma korkusuyla bir süre yurda geri dönemedi. Macaristan'dan İtalya'ya geçerek Floransa'ya yerleşti ve 1887-1889 yılları arasında resim öğrenimi gördü. Bu yıllarda klasik İtalyan mimarisi ile yakından ilgilendi.
Maddi yetersizlikleri nedeniyle 1891'de İtalya'dan ayrılmak zorunda kalan Veliçkov, Stambolov yönetimden düşünceye kadar yaşamını İstanbul'da gönüllü sürgün olarak geçirdi.[1] Bulgar Eksharnesi tarafından görevlendirildiği okullarda Fransızca öğretmenliği yaptı. Yazarlığı açısından çok verimli geçen İstanbul yıllarında "İstanbul Soneleri" adlı eserinin büyük kısmını kaleme aldı. "Roma Mektupları" tamamladı, "Zindanda" başlığı altında Nisan Ayaklanması ile ilgili anılarını yazdı. Ülkesine 1894 yılında dönebildi ve kendisini politik yaşama adadı.
Bulgaristan'a döndükten sonra milletvekili olarak 8. dönem Parlamento'da görev yapan Veliçkov, sırasıyla, Umumi Binalar ve İletişim (1894), Halk Eğitimi (1894-1897), Ticaret ve Tarım (1897-1898) bakanlığı görevlerinde bulunduktan sonra, Halk Partisi'nden ayrılıp İlerici Liberal Partisi'ne geçti. 1902-1904 yıllarında diplomat olarak Belgrad'da görev yaptıktan sonra emekli oldu. Ülkesindeki toplumsal ve siyasal gelişmelerden hayal kırıklığına uğradığı için yurt dışında yaşamaya karar verdi ve 1907 yılında İsviçre'nin Grenoble kentinde yaşamını yitirdi. Cenazesi, ölümünden iki yıl sonra Sofya'ya getirildi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d "Hüseyin Mevsim, Konstantin Veliçkov ve İstanbul Soneleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Sayı 45, Yıl 2005" (PDF). 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Şubat 2011.
