Sema (tasavvuf)

Başlığın diğer anlamları için Sema sayfasına bakınız.

Arapça bir kelimedir. Farsça'ya da Arapça'dan geçmiş ve anlam farklılaşmasına ve anlam genişlemesine uğramıştır. Değişik Sufi tarikatlarının seremonilerinde yer alan; dua, dua eden kişi, şarkı, dans ve diğer ritüelistik aktivitelerin bazıları için kullanılır.

Batı dünyası genellikle Sema deyince sadece bir Sufi tarikatın dans ritüelini, yani sadece Mevleviliğin içerdiği kendi etrafında dönerek yapılan dans ve bu dansın altyapısındaki dini, felsefi ve mistik görüşleri anlar. Oysa ki, semanın bir çok formu bu eylemi içermemektedir.

Sema ritüelinin güneş tapınmasıyla ilgisi bulunmaktadır. Güneşle ilişkilendirilen bir tanrı olan Tammuz'un simgesi, Tammuz'un baş harfi olarak T (T'nin üst kısmı aşağıda olan küçük t - haç) sembolüdür. Bu ritüelde güneş sisteminin işleyişi taklit edilerek, gezegenlerin güneşin ve kendi etraflarındaki dönüşü temsil edilir. Semazenlerin kollarını iki yana açarak duruşları da Tammuz'un sembolü olan haç-T şeklini verir. Açık tutulan kolların ucundaki ellerin biri göğe ve diğerinin yere doğru bakmasının kökenindeki felsefi anlayış Budizm ve Hinduizm gibi uzakdoğu dinlerinden kaynaklanır. Bu dinlerin Yin-yang ve yeniden doğuş döngüsü (reenkarnasyon) gamalı haçla (svastika) simgelenir. Gamalı haçın uçları aşağıya ve yukarıya doğru dönük biçimdedir. Semazenlerin dönerken başlarını eğmeleri de aynı şekilde gamalı haçın uçları dönük şeklini ortaya koymaya yönelik bir duruştur.