Çok hücrelilerde üreme: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 17.44, 3 Haziran 2018 tarihindeki hâli

Çok hücrelilerde üreme, eşeyli ya da eşeysiz olarak gerçekleşir.

Eşeysiz üreme

Eşeysiz üreme, çok hücrelilerin ilkel formlarında görülür.

Tomurcuklanma ile üreme

Genellikle mantar hücrelerinde görülen çoğalma şekline verilen addır. Ana hücreden bir ya da daha fazla çıkıntı oluşur. Bu sırada ana hücrenin içinde bir çekirdek bölünmesi olur ve yavru çekirdeklerden birisi, gelişmekte olan tomurcuğun içine girer ve tomurcuk büyüyerek ana hücreden ayrılıp yeni bireyler meydana getirir. Böylece çoğalma sağlanır.

Hidra, deniz anası, sünger ve amip gibi canlıların bu şekilde çoğalır. Bu üreme şekli bira mayasında da görülür.

Rejenerasyon ile üreme

Canlının kopan vücut parçasının tekrar oluşmasına rejenerasyon denir. Canlının çekirdekten bölünerek iki canlı oluşturmasına ise çoğalma adını verilir. Deniz yıldızı ve toprak solucanında görülür.

Eşeyli üreme

Gelişmiş çok hücreliler farklı bireylere ait üreme hücreleri ile ürerler. Gelişmiş canlıların eşey hücreleri hem büyüklük, hem de yapı bakımından birbirlerinden farklıdır. Bu tip eşeyli üremede gametlere heterogamet, üremeye ise heterogami denmektedir. Heterogamide büyük ve hareketsiz olan dişi eşey hücresi yumurta, küçük ve hareketli olan ise erkek üreme hücresi ise sperm (spermatozoon) adını almaktadır. Eşey hücreleri (gametler) gonad adı verilen organlarda oluşur. Bunlardan yumurta hücresini meydana getiren gonada ovaryum (yumurtalık); erkek üreme hücresini meydana getiren gonada ise testis denir. Basit hayvansal organizmaların bazılarında bu iki organ aynı bireyde bulunan canlılara hermafrodit canlı denir. Gelişmiş hayvanlarda bunlar ayrı bireyler üzerinde bulunurlar.

Partenogenez

Partenogenez, eşeyli çoğalmanın değişikliğe uğrayarak meydana getirdiği eşeysiz bir üreme şeklidir. Dişi eşey hücresinin erkek eşey hücresi ile birleşmeden gelişme gösterir. Partenogenetik çoğalma farklı hayvan gruplarında görülür. Yaprak bitleri (bovicularlar), arılar, karıncalar, su pireleri, çalı çekirgeleri, bazı kelebekler ve omurgalılardan kafkas kertenkelesi bu tip çoğalma gösterir. Tavuk yumurtalarının 1/10.000'i döllenmeden gelişerek bir horoz meydana getirebilir. Kraliçe bal arısı tüm yaşamı boyunca bir erkekle yaptığı birleşmeyle erkekten aldığı spermleri sperm kesesinde biriktirir. Yumurtlama sırasında bu kesenin ağzını açarak döllediği yumurtalardan dişi işçi bireyler gelişirken, kesenin kapalı tutulması sonucu döllenmeyen ve partenogenetik olarak gelişen yumurtalardan da erkek bireyler gelişirler. Aynı zamanda kaliomesenta adı verilen canlıların üreme şekli olup günümüz ekonomisine birçok katkı sağlar.

Merogoni

Merogoni, larva evresinde bulunur.

Neoteni

Neoteni, larva evresinde eşey organlarının erginleşerek yumurta yapabilme yeteneğine denir. Paedogeneze benzer. Necterus türü semender buna bir örnektir. Yapısında tiroksin hormonu olmadan başkalaşım geçirememektedir.

Hermafroditizm

Hermafroditizm, bazı organizmalarda erkek ve kadın eşey hücrelerinin aynı zamanda ya da birbirlerini izleyen zamanlarda aynı bireyde bulunmasına denir. Bu canlılar yine hermafrodit bireylerle döllenme yapabildikleri gibi, kendi kendini de dölleyebilir. Genellikle ilkel hayvanlarda ya da bir yere yapışarak yaşayan hayvan ve parazitlerde görülür.

Notlar

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
-{{düzenle|Haziran 2008}}
 {{kaynaksız}}
@@ 5. satır: / 4. satır: @@
 == Eşeysiz üreme ==
-Eşeysiz üreme, [[çok hücreliler]]in ilkel formlarında görülür
+Eşeysiz üreme, [[çok hücreliler]]in ilkel formlarında görülür.
 === Tomurcuklanma ile üreme ===
-Genellikle mantar hücrelerinde görülen çoğalma şekline verilen ad. Ana hücreden bir ya da daha fazla çıkıntı oluşur. Bu sırada ana hücrenin içinde bir çekirdek bölünmesi olur ve yavru çekirdekten birisi, gelişmekte olan tomurcuğun içine girer ve tomurcuk büyüyerek, ana hücreden ayrılıp yeni bireyler meydana getirir. Böylece çoğalma sağlanır.
+Genellikle mantar hücrelerinde görülen çoğalma şekline verilen addır. Ana hücreden bir ya da daha fazla çıkıntı oluşur. Bu sırada ana hücrenin içinde bir çekirdek bölünmesi olur ve yavru çekirdeklerden birisi, gelişmekte olan tomurcuğun içine girer ve tomurcuk büyüyerek ana hücreden ayrılıp yeni bireyler meydana getirir. Böylece çoğalma sağlanır.
+[[Hidra]], [[deniz anası]], [[sünger]] ve [[amip]] gibi canlıların bu şekilde çoğalır. Bu üreme şekli [[bira mayası]]nda da görülür.
-Hidra,deniz anası ve amip gibi canlıların normal yol ile değil de tomurcuklanarak yani kendi türünün aynısı bir canlıyı çevresinde bir yerden tomurcuklanarak üremesidir. Bu üreme şekli bira mayasında da görülür.
-Tomurcuklanma deniz anası ve süngerlerde görülür.
 === Rejenerasyon ile üreme ===
-Canlının kopan vücut parçasının tekrar oluşmasına rejenerasyon denir. Canlının çekirdekten bölünerek iki canlı oluşturmasına ise çoğalma adını verilir. Deniz yıldızı, ve toprak  solucanında  görülür.
+Canlının kopan vücut parçasının tekrar oluşmasına rejenerasyon denir. Canlının çekirdekten bölünerek iki canlı oluşturmasına ise çoğalma adını verilir. Deniz yıldızı ve toprak  solucanında görülür.
 == Eşeyli üreme ==
-Gelişmiş çokhücreliler farklı bireylere ait üreme hücreleri ile ürerler. Gelişmiş canlıların eşey hücreleri hem büyüklük, hem de yapı bakımından birbirlerinden farklıdır. Bu tip eşeyli üremede gametlere '''heterogamet''',üremeye ise '''heterogami''' denmektedir. Heterogamide büyük ve hareketsiz olan dişi eşey hücresi ''yumurta'' , küçük ve hareketli olan ise erkek üreme hücresi ''sperm'' (spermatozoon) adını almaktadır. Eşey hücreleri (gametler) ''gonad'' adı verilen organlarda oluşur. Bunlardan yumurta hücresini meydana getiren gonada ''ovaryum'' (yumurtalık); erkek üreme hücresini meydana getiren gonada ise ''testis'' denir. Basit hayvansal organizmaların bazılarında bu iki organ aynı bireyde bulunan canlılara ''hermafrodit canlı'' denir. Gelişmiş hayvanlarda bunlar ayrı bireyler üzerinde bulunurlar.
+Gelişmiş çok hücreliler farklı bireylere ait üreme hücreleri ile ürerler. Gelişmiş canlıların eşey hücreleri hem büyüklük, hem de yapı bakımından birbirlerinden farklıdır. Bu tip eşeyli üremede gametlere '''heterogamet''', üremeye ise '''heterogami''' denmektedir. Heterogamide büyük ve hareketsiz olan dişi eşey hücresi ''yumurta'', küçük ve hareketli olan ise erkek üreme hücresi ise ''sperm'' (spermatozoon) adını almaktadır. Eşey hücreleri (gametler) ''gonad'' adı verilen organlarda oluşur. Bunlardan yumurta hücresini meydana getiren gonada ''ovaryum'' (yumurtalık); erkek üreme hücresini meydana getiren gonada ise ''testis'' denir. Basit hayvansal organizmaların bazılarında bu iki organ aynı bireyde bulunan canlılara ''hermafrodit canlı'' denir. Gelişmiş hayvanlarda bunlar ayrı bireyler üzerinde bulunurlar.
 === Partenogenez ===
-[[Partenogenez]], eşeyli çoğalmanın değişikliğe uğrayarak meydana getirdiği eşeysiz bir üreme şeklidir. Dişi eşey hücresinin erkek eşey hücresi ile birleşmeden gelişme gösterir. Partenogenetik çoğalma farklı hayvan gruplarında görülür. Yaprak bitleri (bovicularlar) , arılar, karıncalar, supireleri, çalıçekirgeleri, bazı kelebekler ve omurgalılardan Kafkas kertenkelesi bu tip çoğalma gösterir. Tavuk yumurtalarının 1/10.000'i döllenmeden gelişerek bir horoz meydana getirebilir. Kraliçe bal arısı tüm yaşamı boyunca bir erkekle yaptığı birleşmeyle erkekten aldığı spermleri sperm kesesinde biriktirir. Yumurtlama sırasında bu kesenin ağzını açarak döllediği yumurtalardan dişi işçi bireyler gelişirken, kesenin kapalı tutulması sonucu döllenmeyen ve partenogenetik olarak gelişen yumurtalardan da erkek bireyler gelişirler.
+[[Partenogenez]], eşeyli çoğalmanın değişikliğe uğrayarak meydana getirdiği eşeysiz bir üreme şeklidir. Dişi eşey hücresinin erkek eşey hücresi ile birleşmeden gelişme gösterir. Partenogenetik çoğalma farklı hayvan gruplarında görülür. Yaprak bitleri (bovicularlar), arılar, karıncalar, su pireleri, çalı çekirgeleri, bazı kelebekler ve omurgalılardan kafkas kertenkelesi bu tip çoğalma gösterir. Tavuk yumurtalarının 1/10.000'i döllenmeden gelişerek bir horoz meydana getirebilir. Kraliçe bal arısı tüm yaşamı boyunca bir erkekle yaptığı birleşmeyle erkekten aldığı spermleri sperm kesesinde biriktirir. Yumurtlama sırasında bu kesenin ağzını açarak döllediği yumurtalardan dişi işçi bireyler gelişirken, kesenin kapalı tutulması sonucu döllenmeyen ve partenogenetik olarak gelişen yumurtalardan da erkek bireyler gelişirler. Aynı zamanda '''kaliomesenta''' adı verilen canlıların üreme şekli olup günümüz ekonomisine birçok katkı sağlar.
-Aynı zamanda kaliomesenta adı verilen canlıların üreme şekli olup günümüz ekonomisine birçok katkı sağlar.
 === Merogoni ===
@@ 27. satır: / 25. satır: @@
 === Neoteni ===
-[[Neoteni]], larva evresinnde eşey organlarının erginleşerek yumurta yapabilme yeteneğine denir. Paedogeneze benzer. En güzel örneklerinden biri necterus türü semenderdir. Yapısında tiroksin hormonu olmadan başkalaşım geçiremektedir.
+[[Neoteni]], larva evresinde eşey organlarının erginleşerek yumurta yapabilme yeteneğine denir. Paedogeneze benzer. Necterus türü semender buna bir örnektir. Yapısında tiroksin hormonu olmadan başkalaşım geçirememektedir.
 === Hermafroditizm ===
-[[Hermafroditizm]], bazı organizmalarda erkek ve kadın eşey hücrelerinin aynı zamanda ya da birbirlerini izleyen zamanlarda aynı bireyde bulunmasına denir. Bu canlılar yine hermafrodit bireylerle döllenme yapabildikleri gibi, kendi kendini de dölleyebilir. Genellikle ilkel hayvanlarda, bir yere yapışarak yaşayan hayvanlar ve parazitlerde görülür.
+[[Hermafroditizm]], bazı organizmalarda erkek ve kadın eşey hücrelerinin aynı zamanda ya da birbirlerini izleyen zamanlarda aynı bireyde bulunmasına denir. Bu canlılar yine hermafrodit bireylerle döllenme yapabildikleri gibi, kendi kendini de dölleyebilir. Genellikle ilkel hayvanlarda ya da bir yere yapışarak yaşayan hayvan ve parazitlerde görülür.
 == Notlar ==