Abazaca: Revizyonlar arasındaki fark

Abazaca
Abazaca
Абаза Бызшва / Abaza Bızşva
Ana dili olanlar	Karaçay-Çerkes Cumhuiryeti , Türkiye , Abhazya
Konuşan sayısı	45.000 tah. (tarih gerekli)
Dil ailesi	Varsayılan Abazaca;
Yazı sistemi	Kiril abecesi, Latin alfabesi
Dil kodları
ISO 639-1	—
ISO 639-2	cau
ISO 639-3	abq

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 10.06, 26 Ekim 2012 tarihindeki hâli

Abazaca (Abazaca: Абаза Бызшва, Abaza Bızşva), Kuzeybatı Kafkas dillerinden biridir. Abazaların konuştuğu bu dil, Abhazca ile yakın akrabadır. Bugün, Kuzey Kafkasya'da 40.000 kişi tarafından konuşulur.^{[kaynak belirtilmeli]} Abazaların önemli bölümü (%75) 1864 göçüyle Osmanlı topraklarına sürülmüşlerdir. Büyük sürgünden sonra anayurtlarında (Karaçay-Çerkesya) kalan 10.000 kişi bugün tekrar 40.000 nüfusa ulaşmıştır.

Abazaca, İber-Kafkas dillerinin Abhaz-Adige grubuna dahildir. Abhaz grubunu Abhaz ve Abaza şeklinde iki alt kısma ayırmak mümkündür. Abazaca iki aksana ayrılır: Aşuva (Tapanta) ve Aşķarava. Edebiyat ve yazım dili, çoğunluğun konuşmakta olduğu Aşuva aksanı üzerine kurulmuştur.

Abhaz-Adige grubunun alt kolu olan Abhaz-Abazaca'nın üçüncü kolu ise Apsuva diyalektidir. Bu diyalekt, Apsnı (Abhazya)’daki Abhaz-Abazalar tarafından kullanılmaktadır. Gerek Abhaz gerekse Abazalarının konuştukları diller, küçük farklılıkların dışında aynıdır. Her iki taraf da birbirinin konuşmalarını anlayabilmektedir. Özellikle Aşķarava Abazaların aksanları, Apsua dialekti ile çok büyük benzerlik göstermektedir. Aşuva (Tapanta) diyalekti, Khubina-Albırğan ve Guım şeklinde iki şiveye ayrılır.

Abazacanın yazılı edebiyat ve gramerinin oluşumu 1932 yılına dayanmaktadır. Bu tarihte oluşturulan Latin esaslı Abaza alfabesi, 1938'e kadar kullanılmıştır. 1938 Kril esaslı olarak genişletilmiş Rus alfabesiyle değiştirilmiştir. Abazaca, Karaçay-Çerkes bölgesinde 1930'lu yıllardan başlayarak okullarda ders olarak okutulmaya başlanmıştır. Abazaca alanında ilk sistemli çalışmalar yapan kişi, Abazaca'da olduğu kadar Adigece'ye de büyük emekleri geçen Tobil Talistan (1879-1956) olmuştur. Jır Hamid başta olmak üzere onu örnek alan sonraki kuşaktaki birçok idealist Abaza aydını, Tolestan’ın açmış olduğu yolda ilerlemişlerdir.

Günümüzde Abazaca alanında çalışmalarda bulunan isimler olarak Çkuđu Mikail, Lağuç Camledin, Đıug Vladimir, Mixts Kerim, Khlıç Rauf, Tobil Melbahue Nuriye, Egdza Nazir ve Meremkul Vladimir’i saymak mümkündür.

Abazaca'ya uyarlanan alfabelerin oluşturulmasından sonra Abazaca gazeteler, edebi eserler ve çeşitli etnografik yayınlar basılmaya başlanmış, bunu takip eden yıllarda ise Karaçay-Çerkes bölge radyosunda Abazaca sesli yayına geçilmiştir. Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nde "Abazaşta" isimli haftalık Abazaca bir gazete yayınlanmaktadır. Ayrıca, Karaçay-Çerkes yerel TV kanalında haftada birkaç saat Abazaca yayın yapılmaktadır.

Ortografi

А а	Б б	В в	Г г	Гв гв	Гъ гъ	Гъв гъв	Гъь гъь
Гь гь	ГӀ гӀ	ГӀв гӀв	Д д	Дж дж	Джв джв	Джь джь	Дз дз
Е е	Ё ё	Ж ж	Жв жв	Жь жь	З з	И и	Й й
К к	Кв кв	Къ къ	Къв къв	Къь къь	Кь кь	КӀ кӀ	КӀв кӀв
КӀь кӀь	Л л	Ль ль	М м	Н н	О о	П п	ПӀ пӀ
Р р	С с	Т т	Тл тл	Тш тш	ТӀ тӀ	У у	Ф ф
Х х	Хв хв	Хь хь	ХӀ хӀ	ХӀв хӀв	Ц ц	ЦӀ цӀ	Ч ч
Чв чв	ЧӀ чӀ	ЧӀв чӀв	Ш ш	ШӀ шӀ	Шв шв	Щ щ	Ъ ъ
Ы ы	Ь ь	Э э	Ю ю	Я я

Dış bağlantı

Abaza Ethnologue raporu

@@ 16. satır: / 16. satır: @@
 |sil                 = ABQ}}
-'''Abazaca''' (Abazaca: Абаза Бызшва, ''Abaza Bızşva''), [[Kuzeybatı Kafkas dilleri]]nden biridir. [[Abazalar]]ın konuştuğu bu dil, [[Abhazca]] ile yakın akrabadır.Bugün Kuzey Kafkasya'da 40.000 kişi tarafından konuşulur. Abazaların önemli bölümü (%75) 1864 göçüyle [[Osmanlı]] topraklarına sürülmüşlerdir. Büyük Sürgünden sonra anayurtlarında ([[Karaçay-Çerkesya]]) kalan 10.000 kişi bugün tekrar 40.000 nüfusa ulaşmıştır.
+'''Abazaca''' (Abazaca: Абаза Бызшва, ''Abaza Bızşva''), [[Kuzeybatı Kafkas dilleri]]nden biridir. [[Abazalar]]ın konuştuğu bu dil, [[Abhazca]] ile yakın akrabadır. Bugün, Kuzey Kafkasya'da 40.000 kişi tarafından konuşulur.{{kaynak belirt}} Abazaların önemli bölümü (%75) 1864 göçüyle [[Osmanlı]] topraklarına sürülmüşlerdir. Büyük [[sürgün]]den sonra anayurtlarında ([[Karaçay-Çerkesya]]) kalan 10.000 kişi bugün tekrar 40.000 nüfusa ulaşmıştır.
-'''ABAZACA (Aбaзaбызшвa)'''
 [[Dosya:Northwest Caucasian languages.png]]
+Abazaca, [[İber]]-[[Kafkas]] dillerinin [[Abhaz]]-[[Adige]] grubuna dahildir. Abhaz grubunu Abhaz ve Abaza şeklinde iki alt kısma ayırmak mümkündür. Abazaca iki aksana ayrılır: Aşuva (Tapanta) ve Aşķarava. [[Edebiyat]] ve yazım dili, çoğunluğun konuşmakta olduğu Aşuva aksanı üzerine kurulmuştur.
+Abhaz-Adige grubunun alt kolu olan Abhaz-Abazaca'nın üçüncü kolu ise Apsuva [[diyalekt]]idir. Bu diyalekt, Apsnı (Abhazya)’daki Abhaz-Abazalar tarafından kullanılmaktadır. Gerek Abhaz gerekse Abazalarının konuştukları diller, küçük farklılıkların dışında aynıdır. Her iki taraf da birbirinin konuşmalarını anlayabilmektedir. Özellikle Aşķarava Abazaların aksanları, Apsua dialekti ile çok büyük benzerlik göstermektedir. Aşuva (Tapanta) diyalekti, Khubina-Albırğan ve Guım şeklinde iki şiveye ayrılır.
-Abazaca, İber-Kafkas dillerinin Abhaz-Adige grubuna dahildir. Abhaz grubunu Abhaz ve Abaza şeklinde iki alt kısma ayırmak mümkündür. Abazaca iki aksana ayrılır: Aşuva (Tapanta) ve Aşķarava. Edebiyat ve yazım dili, çoğunluğun konuşmakta olduğu Aşuva aksanı üzerine kurulmuştur.
+Abazacanın yazılı edebiyat ve [[gramer]]inin oluşumu [[1932]] yılına dayanmaktadır. Bu tarihte oluşturulan [[Latin]] esaslı Abaza [[alfabe]]si, [[1938]]'e kadar kullanılmıştır. 1938 [[Kril]] esaslı olarak genişletilmiş [[Rus]] alfabesiyle değiştirilmiştir. Abazaca, Karaçay-Çerkes bölgesinde [[1930]]'lu yıllardan başlayarak okullarda ders olarak okutulmaya başlanmıştır. Abazaca alanında ilk sistemli çalışmalar yapan kişi, Abazaca'da olduğu kadar Adigece'ye de büyük emekleri geçen Tobil Talistan (1879-1956) olmuştur. Jır Hamid başta olmak üzere onu örnek alan sonraki kuşaktaki birçok idealist Abaza aydını, Tolestan’ın açmış olduğu yolda ilerlemişlerdir.
-Abhaz-Adige grubunun alt kolu olan Abhaz-Abazacanın üçüncü kolu ise Apsuva diyalektidir. Bu diyalekt, Apsnı (Abhazya)’daki Abhaz-Abazalar tarafından kullanılmaktadır. Gerek Abhaz gerekse Abazalarının konuştukları diller, küçük farklılıkların dışında aynıdır. Her iki taraf da birbirinin konuşmalarını anlayabilmektedir. Özellikle Aşķarava Abazaların aksanları, Apsua dialekti ile çok büyük benzerlik göstermektedir. Aşuva (Tapanta) diyalekti, Khubina-Albırğan ve Guım şeklinde iki şiveye ayrılır.
-Abazacanın yazılı edebiyat ve gramerinin oluşumu 1932 yılına dayanmaktadır. Bu tarihte oluşturulan Latin esaslı Abaza alfabesi, 1938’e kadar kullanılmıştır. 1938 Kril esaslı olarak genişletilmiş Rus alfabesiyle değiştirilmiştir. Abazaca, Karaçay-Çerkes bölgesinde 1930’lu yıllardan başlayarak okullarda ders olarak okutulmaya başlanmıştır. Abazaca alanında ilk sistemli çalışmalar yapan kişi, Abazaca’da olduğu kadar Adigece’ye de büyük emekleri geçen Tobil Talistan (1879-1956) olmuştur. Jır Hamid başta olmak üzere onu örnek alan sonraki kuşaktaki birçok idealist Abaza aydını, Tolestan’ın açmış olduğu yolda ilerlemişlerdir.
 Günümüzde Abazaca alanında çalışmalarda bulunan isimler olarak Çkuđu Mikail, Lağuç Camledin, Đıug Vladimir, Mixts Kerim, Khlıç Rauf, Tobil Melbahue Nuriye, Egdza Nazir ve Meremkul Vladimir’i saymak mümkündür.
-Abazaca’ya uyarlanan alfabelerin oluşturulmasından sonra Abazaca gazeteler, edebi eserler ve çeşitli etnografik yayınlar basılmaya başlanmış, bunu takip eden yıllarda ise Karaçay-Çerkes bölge radyosunda Abazaca sesli yayına geçilmiştir. Karaçay-Çerkes Cumhuriyetinde "Abazaşta" isimli haftalık Abazaca bir gazete yayınlanmaktadır. Ayrıca, Karaçay-Çerkes yerel TV kanalında haftada birkaç saat Abazaca yayın yapılmaktadır.
+Abazaca'ya uyarlanan alfabelerin oluşturulmasından sonra Abazaca gazeteler, edebi eserler ve çeşitli [[etnografik]] yayınlar basılmaya başlanmış, bunu takip eden yıllarda ise Karaçay-Çerkes bölge radyosunda Abazaca sesli yayına geçilmiştir. [[Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti]]'nde "Abazaşta" isimli haftalık Abazaca bir gazete yayınlanmaktadır. Ayrıca, Karaçay-Çerkes yerel [[TV]] kanalında haftada birkaç saat Abazaca yayın yapılmaktadır.
 <br clear="all" />
 == Ortografi ==
 {| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
 | style="width:4em; text-align:center; padding: 4px;" | А а