Zülfikar Ali Butto sayfasının kaynağını görüntüle

{{Makam sahibi bilgi kutusu
| isim = Zülfikar Ali Butto<br/><small>ذوالفقار علي ڀُٽو</small>
| resim = Z A Bhutto (President of Pakistan).jpg
| resim_büyüklüğü = 
| makam = [[Pakistan Başbakanı]]
| cumhurbaşkanı = [[Fazal Elahi Çaudhri]]
| dönembaşı = 14 Ağustos 1973
| dönemsonu = 5 Temmuz 1977
| öncegelen = [[Nurul Amin]]
| sonragelen = [[Muhammed Han Cuneco]]
| makam1 = 4. [[Pakistan Cumhurbaşkanı]]
| yardımcı1 = [[Nurul Amin]]
| dönembaşı1 = 20 Aralık 1971
| dönemsonu1 = 13 Ağustos 1973
| öncegelen1 = [[Yahya Han]]
| sonragelen1 = [[Fazal Elahi Çaudhri]]
| doğum_tarihi = {{doğum tarihi|1928|1|5|df=y}}
| doğum_yeri = [[Larkana]], [[Britanya Hindistanı]]<br/><small>(şimdi [[Pakistan]])</small>
| ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|1979|4|4|1928|1|5|df=y}}
| ölüm_yeri = [[Rawalpindi]], Pakistan
|ölüm_sebebi= [[İdam]]
| doğum_adı = 
| partisi = [[Pakistan Halk Partisi]]
| eşi = [[Nusrat Butto|Nusrat Ispahani]]
| çocukları = [[Benazir Butto|Benazir]]<br/>[[Murtaza Butto|Murtaza]]<br/>[[Sanam Butto|Sanam]]<br/>[[Şahnavaz Butto|Şahnavaz]]
| ilişkiler = 
| yaşadığı_yer = 
| öğrenim = 
| meslek = 
| dini = 
| imza = 
| takma_adı = 
| bağlılığı = 
| alanı = 
| hizmetyılları = 
| rütbesi = 
| birimi = 
| kumandaettiği = 
| savaşları = 
| ödüller = 
}}

'''Zülfikar Ali Butto''' ([[Sindhî]]: ذوالفقار علي ڀٽو, [[Urduca]]: ذُوالفِقار علی بُھٹّو Ocak 1928 - 4 Nisan 1979), 1973'ten 1977'ye kadar Pakistan'ın dokuzuncu Başbakanı, 1971'den 1973'e kadar [[Pakistan]]'ın dördüncü Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Pakistanlı bir avukat ve politikacı. Aynı zamanda [[Pakistan Halk Partisi]]'nin (PPP) kurucusudur. 1979'da idam edilinceye kadar partinin başkanlığını üstlenmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ppp.org.pk/history.html | başlık = Pakistan Peoples Party | erişimtarihi = 4 Nisan 2022 | tarih = 28 Ekim 2013 | çalışma = web.archive.org | arşivengelli = evet | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131028193421/http://www.ppp.org.pk/history.html | arşivtarihi = 28 Ekim 2013 | ölüurl =  }}</ref>

[[Sind]] eyaletinde doğan ve [[Kaliforniya Üniversitesi (Berkeley)|Kaliforniya Üniversitesi]] ve [[Oxford Üniversitesi]]'nde eğitim gören Butto, Başkan [[İskender Mirza]]'nın kabine üyelerinden biri olarak siyasete girmeden önce [[Lincoln's Inn]]'de avukatlık eğitimi aldı ve sırasında birkaç bakanlığa atandı. Sonradan yönetime el koyan general [[Muhammed Eyüb Han]]'ın 1958'den itibaren askeri yönetimi sırasında 1963'te Dışişleri Bakanı olarak atanan Butto, bakanlık yaptığı sırada [[II. Hindistan-Pakistan Savaşı]] meydana geldi. Eyüp Han'ın devrilmesinde sonra yapılan ve 1970'te [[Yahya Han]]'ın kazandığı genel seçimlere itiraz etti. Awami Ligi ülke çapındaki sandalyelerin çoğunluğunu kazanırken, Halk Partisi yalnızca [[Batı Pakistan]]'da sandalyelerin çoğunluğunu kazandı. İki parti yetki devri ve yeni bir anayasa konusunda anlaşamadı. [[Bangladeş Kurtuluş Savaşı]]'nı Hindistan'ın kazanması sonrası  Aralık 1971'de cumhurbaşkanlığını devraldı ve olağanüstü hal ilan edildi. Butto Pakistan'ı yeniden inşa etmeye başladığında, niyetinin "güveni yeniden inşa etmek ve gelecek için umudu yeniden inşa etmek" olduğunu belirtti.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=87VnBAAAQBAJ&pg=PA179&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|başlık=The Struggle for Pakistan: A Muslim Homeland and Global Politics|tarih=16 Eylül 2014|dil=İngilizce|yayıncı=Harvard University Press|ad=Ayesha|soyadı=Jalal|isbn=978-0-674-74499-8|erişimtarihi=4 Nisan 2022|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220404073404/https://books.google.com.tr/books?id=87VnBAAAQBAJ&pg=PA179&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|arşivtarihi=4 Nisan 2022|ölüurl=hayır}}</ref>

Temmuz 1972'ye kadar Butto, Simla Anlaşması'nı imzaladıktan sonra 93.000 savaş esirini ve 5.000 metrekarelik toprağı Hindistan'dan geri aldı.<ref>{{Haber kaynağı|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/april/4/newsid_2459000/2459507.stm|başlık=1979: Deposed Pakistani PM is executed|erişimtarihi=4 Nisan 2022|tarih=4 Nisan 1979|dil=en-GB|arşivurl=https://web.archive.org/web/20070318005752/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/april/4/newsid_2459000/2459507.stm|arşivtarihi=18 Mart 2007|ölüurl=hayır}}</ref>
[[Dosya:Benazir Bhutto BRW.jpg|küçükresim|Benazir Bhutto- Zülfikar Ali Butto'un iki defa Başbakanlık yapan kızı]]
[[Çin]] ve [[Suudi Arabistan]] ile bağlarını güçlendirdi, [[Bangladeş]]'i tanıdı ve 1974'te Lahor'da ikinci [[İslam İşbirliği Teşkilatı]]'na ev sahipliği yaptı. 1973 yılında [[Şûra Meclisi (Pakistan)|parlamento]] oybirliğiyle yeni bir anayasayı onayladı. [[Fazal Elahi Çaudhri]]'yi Cumhurbaşkanlığı makamına atadığı ve yeniden yetkilendirilen Başbakanlık makamına geçti. Ayrıca ülkenin nükleer programının başlatılmasında büyük bir rol oynadı. Bununla birlikte, Butto'nun Pakistan'ın yeni gelişen endüstrilerinin, sağlık hizmetlerinin ve eğitim kurumlarının çoğunu kamulaştırması ekonomik durgunlukla karşılandı. [[Belucistan]]'daki eyalet feodal hükûmetini dağıttıktan sonra kargaşa yaşandı, Butto 1973'te [[Belucistan]]'a bir ordu operasyonu emretti ve binlerce sivilin ölümüne neden oldu.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.globalsecurity.org/military/world/war/balochistan-1973.htm | başlık = Balochistan Insurgency | erişimtarihi = 4 Nisan 2022 | çalışma = www.globalsecurity.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090724170245/https://www.globalsecurity.org/military/world/war/balochistan-1973.htm | arşivtarihi = 24 Temmuz 2009}}</ref> &nbsp;Mevcut karışıklığa rağmen, Halk Partisi 1977'de yapılan parlamento seçimlerinde rakibinin iki katı oy alarak kazandı seçimleri muhalefetin hile yapıldığı iddiasıyla şiddet ülke çapına yayıldı. Aynı yıl 5 Temmuz'da Butto, ordu komutanı [[Muhammed Ziyâ ül Hak]] tarafından askeri bir darbeyle devrildi ve 1979'da [[Pakistan Yüce Mahkemesi]] tarafından siyasi bir rakibin öldürülmesine izin verdiği gerekçesiyle tartışmalı bir şekilde yargılanıp idam edildi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://countrystudies.us/pakistan/21.htm | başlık = Pakistan - ZIA UL-HAQ | erişimtarihi = 4 Nisan 2022 | çalışma = countrystudies.us | arşivurl = https://web.archive.org/web/20060927124052/http://countrystudies.us/pakistan/21.htm | arşivtarihi = 27 Eylül 2006}}</ref>

Butto, milliyetçiliği ve laik enternasyonalist gündemi nedeniyle övülen, ancak siyasi muhaliflerini sindirdiği ve insan hakları ihlalleri nedeniyle eleştirilen tartışmalı bir figür olmaya devam ediyor. Sıklıkla Pakistan'ın en büyük liderlerinden biri olarak kabul edilir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.dawn.com/2011/04/04/in-memoriam-zulfikar-bhutto/ | başlık = In memoriam: Zulfikar Bhutto | erişimtarihi = 4 Nisan 2022 | tarih = 4 Nisan 2011 | dil = İngilizce | çalışma = DAWN.COM | ad = Nadir | soyadı = Hassan | arşivurl = https://web.archive.org/web/20121018194931/https://www.dawn.com/2011/04/04/in-memoriam-zulfikar-bhutto/ | arşivtarihi = 18 Ekim 2012}}</ref> Partisi, kızı [[Benazir Butto]]'nun iki kez Başbakan seçilmesiyle Pakistan'ın en büyükleri arasında yer alırken,<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.ppp.org.pk/mbb/biography.html|başlık=Biyografisi|erişimtarihi=28 Aralık 2007|arşivtarihi=17 Şubat 2010|arşivurl=https://web.archive.org/web/20100217043133/http://www.ppp.org.pk/mbb/biography.html|ölüurl=evet}}</ref> damadı ve Benazir'in kocası [[Asıf Ali Zerdari]] de cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{Vikisöz}}

{{Pakistan-taslak}}
{{Siyasetçi-taslak}}

{{s-start}}
{{s-ppo}}
{{s-new|office}}
{{s-ttl|title=[[Pakistan Halk Partisi]] Lideri|years=1967-1979}}
{{s-aft|after=[[Nusret Butto]]}}
|-
{{s-off}}
{{s-bef|before=[[Muhammed Ali Buğra]]}}
{{s-ttl|title=Pakistan Dışişleri Bakanı|years=1963-1966}}
{{s-aft|after=[[Syed Şerifüddin Pirzade|Şerifüddin Pirzade]]}}
|-
{{s-bef|rows=4|before=[[Yahya Han]]}}
{{s-ttl|title=[[Pakistan Cumhurbaşkanı]]|years=1971-1973}}
{{s-aft|after=[[Fazal Elahi Çaudhri]]}}
|-
{{s-ttl|title=Sıkıyönetim Komutanı|years=1971-1973}}
{{s-aft|after=[[Ziya ül Hak]]}}
|-
{{s-ttl|title=Pakistan Dışişleri Bakanı|years=1971-1977}}
{{s-aft|after=[[Aziz Ahmed]]}}
|-
{{s-ttl|title=Pakistan Savunma Bakanı|years=1971-1977}}
{{s-aft|after=[[Ziya ül Hak]]}}
|-
{{s-bef|before=[[Serdar Abdur Raşid Han]]}}
{{s-ttl|title=Pakistan İçişleri Bakanı|years=1971-1972}}
{{s-aft|after=[[Abdul Kayyum Han]]}}
|-
{{s-bef|before=[[Abdül Cabbar Han]]}}
{{s-ttl|title=Pakistan Ulusal Meclis Başkanı|years=1972-1973}}
{{s-aft|after=[[Fazal Ilahi Chaudhry]]}}
|-
{{s-bef|before=[[Nurul Amin]]}}
{{s-ttl|title=[[Pakistan Başbakanı]]|years=1973-1977}}
{{s-aft|after=[[Muhammed Han Cuneco]]}}
|-
{{s-bef|before=[[Abdul Kayyum Han]]}}
{{s-ttl|title=Pakistan İçişleri Bakanı|years=1977}}
{{s-aft|after=[[İnamul Hak Han]]}}
{{s-end}}

{{Pakistan dışişleri bakanları}}
{{Pakistan cumhurbaşkanları}}
{{Pakistan başbakanları}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:1928 doğumlular]]
[[Kategori:1979 yılında ölenler]]
[[Kategori:Butto ailesi]]
[[Kategori:Pakistan devlet başkanları]]
[[Kategori:Pakistan başbakanları]]
[[Kategori:Pakistanlı antikomünistler]]
[[Kategori:Askerî darbe ile devrilen liderler]]
[[Kategori:Suikast sonucu ölen Pakistanlılar]]
[[Kategori:Pakistan dışişleri bakanları]]
[[Kategori:Pakistan savunma bakanları]]
[[Kategori:Yasama organı başkanları]]
[[Kategori:Pakistan içişleri bakanları]]
[[Kategori:İdam edilmiş başbakanlar]]
[[Kategori:İdam edilmiş cumhurbaşkanları]]