İçeriğe atla

IQ

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Zeka testi (mantıksal akıl) sayfasından yönlendirildi)
Bir IQ testi örneği. Raven'ın Progresif Matrisler testi öğeleri.
IQ testleri, standart çan eğrisini verecek şekilde tasarlanmıştır.

IQ (İngilizce: intelligence quotient), zekâ katsayısı veya zekâ seviyesi, zekâyı ölçme amaçlı birkaç farklı standartlaştırılmış testlerden çıkarılan değer.

IQ deyimi Almanca Intelligenzquotient olarak Alman psikolog Wilhelm Stern tarafından 1912 yılında Alfred Binet ve Theodore Simon'un tasarladığı gibi zekayı değerlendirmek için ortaya koyduğu bir yöntemdir. IQ deyimi yaygın olsa da, Wechsler Yetişkin Ölçüsü gibi modern IQ test değerlendirmeleri artık orta değeri (ortalama zeka) 100 olan ve standart sapması 15 olan bir çan eğrisine göre öznenin konumlandırılmasına dayanır. Fakat bazı testlerde farklı standart sapma değerleri olabilir.

IQ sonuçları ölümlülük, hastalıklılık,[1] ailevi sosyal konum ve önemli unvanlarla ve ailesel IQ ile ilişkilendirilmiştir.[2] Veraseti neredeyse yüzyıldır araştırılsa da, kalıtsallık miktarı ve kalıtsallığının tartışma konusu olup olmasında anlaşmazlıklar vardır.[3][4][5] IQ sonuçları, eğitimsel başarının kâhini veya özel ihtiyaç olarak nüfustaki IQ değerlerini ve bunlarla diğer değişkenlerin ilişkisini inceleyen toplum bilimcileri tarafından ve iş veriminin ve gelirin kâhini olarak kullanılır.

20. yüzyılın başlarına kadar birçok halkın zekâ katsayısı, Flynn etkisi adı verilen bir fenomenle her on yılda üç sayı artacak şekilde yükseliyor. Bu sonuçlardaki değişmelerin gerçek hayattaki zihinsel yetenekleri veya yalnız geçmiş ve şimdiki zamandaki testlerin metodolojik sorunlarını mı yansıtıp yansıtmadığı tartışmalıdır.

  • Cattell Zeka Testi: Kültürden arınmıştır ve soruların belli bir zaman içerisinde cevaplanması istenir.
  • Alexander Pratik Zeka Testi: İlkokulu bitiren çocukların teknik becerilerinin belirlenmesi ve daha ileri sınıflara (özellikle sanat okullarına) yöneltmek için geliştirilmiştir. Testte tahta kutular, boyalı küpler verilerek çeşitli problemlerin çözümü istenir.
  • Porteus Labirent Testi: Zeka fonksiyonunun özel bir şekli ölçülür. Örneğin, temkinli davranmak, ileriyi görmek, çeşitli engellerden kendini korumak gibi. Bu test özellikle insanın günlük yaşamındaki davranışlarda gösterdiği beceriyi ölçer.
  • Binet-Terman Testi: Sözlü bir testtir. Okul, aile bilgisine ve kültürüne dayanır.
  • WISC-r Zeka Testi: Açılımı Wechsler Intelligence Scale for Children olan, 6-16 yaş arasındaki çocuklara uygun olarak hazırlanmış, iki ana hat ve 12 alt testten oluşan, Türkiye'de en yaygın olarak kullanılan ve günümüzün en geçerli IQ testidir.[6]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Deary Ian J., Batty G. David (2007). "Cognitive epidemiology". J Epidemiol Community Health. 61 (5). ss. 378-384. doi:10.1136/jech.2005.039206. PMC 2465694 $2. PMID 17435201. 
  2. ^ Intelligence: Knowns and Unknowns 22 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Report of a Task Force established by the Board of Scientific Affairs of the American Psychological Association - Released August 7, 1995 a slightly edited version was published in American Psychologist: Neisser, Ulric; Boodoo, Gwyneth; Bouchard, Thomas J., Jr.; Boykin, A. Wade; Brody, Nathan; Ceci, Stephen J.; Halpern, Diane F.; Loehlin, John C.; Perloff, Robert (1996). "Intelligence: Knowns and unknowns" (PDF). American Psychologist. 51 (2). ss. 77-101. doi:10.1037/0003-066X.51.2.77. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2012. )
  3. ^ Johnson, Wendy; Turkheimer, Eric; Gottesman, Irving I.; Bouchard Jr., Thomas J. (2009). "Beyond Heritability: Twin Studies in Behavioral Research" (PDF). Current Directions in Psychological Science. 18 (4). ss. 217-220. doi:10.1111/j.1467-8721.2009.01639.x. PMC 2899491 $2. PMID 20625474. 5 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  4. ^ Turkheimer, Eric (Bahar 2008). "A Better Way to Use Twins for Developmental Research" (PDF). LIFE Newsletter. Max Planck Institute for Human Development. ss. 2-5. 8 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2010. 
  5. ^ Devlin, B.; Daniels, Michael; Roeder, Kathryn (1997). "The heritability of IQ" (PDF). Nature. 388 (6641). ss. 468-71. doi:10.1038/41319. PMID 9242404. 26 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Mayıs 2012. 
  6. ^ "IQ Testleri Hakkında Bilinmeyen ve Merak Edilenler". IQ Test (İngilizce). 14 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019. 

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yayınlar

[değiştir | kaynağı değiştir]