Yengi-kend
Yengi-kend veya Yenkend (Arapça: Al-Qarjat al-haditha,[1] Farsça: Dih-i Nau), en az 10. yüzyıldan beri Oğuz Yabgusunun kışlağı olan şehir.[2]
Kaşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te;
"....ينكند Yenkend"in bir adı da "دِزرويِن Dizrûyin" dir, -sarılığı dolayısıyla- "Bakır Kale" demektir. Burası "بخارا Buhara" ya yakındır. Afrasyab'ın kızı olan Kaz'ın kocası "صِياڤاش Siyavuş" burada öldürülmüştür. ...."[3] şeklinde Yenkend'i tanımlamıştır.
Buhara'dan Horasan'a yol üzerinde Orta Çağ boyunca Baikand veya Paikand isminde bir şehir vardı,[4] şeklinde Orta Çağ kaynaklarda tanımlanmıştır. El-Birûni ise; Baikand'a aynı zamanda Dizruyin denilirdi.[5] şeklinde yorumlamıştır.
Doğubilimci Vasily Vladimirovich Barthold, 10. yüzyıl eserlerinde Yengikend'in Arapça ve Farsça adı geçdiği için ve bu şehirde Müslümanların çok olduğu kaydına dayanarak, onlar tarafından kurulduğunu sanmıştır. Yenkend'in bulunduğu Siri Derya kesişim bölgesinde araştırma yapan Rus Kazıbilimci Sergey Pavlovitch Tolstov bu fikrin yanlış olduğunu göstermiştir.
Rus Kazıbilimci Sergey Pavlovitch Tolstov'un Yengi-kend sandığı bugün Can-kend adını taşıyan şehir kalıntısı, Siri Derya'nın Aral Gölüne ulaştığı yerin güneyindeki bataklıklardadır. Kök-Kale ve Kök-kesen Kale de Yengi-kend bölgesindedir. Can-kend'in Yengikend olduğu kabul ediliyorsa da, komşu diğer iki şehrin surları içinde de, ordu olabilecek birer iç kale mevcuttur.
Şehirlerin çoğunluğu Oğuz ve diğer Türk beylerinin merkezi olmuş ise de, bunların arasında ordu olarak bilhassa Yengi-kend diğerlerine göre üstün durumdadır.
Tarihî şehrin koordinatları 45°36'43"N 61°55'17"E şeklindedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Geschichte Mittelasiens, Karl Jettmar". 13 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2009.
- ^ Hudud ul-'alam min al-mashriq ila al-maghrib, s. 22, 122, 306, 308, 312, 353, 371.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt III, s. 149-150.
- ^ al-Istakhri, s. 313-315; Hudud al-Alam, s. 4а, 96, 226; Hudud al-Alam, s. 113; al-Moqaddasi, s. 49, 266
- ^ Biruni, Abu Rajhan. Canon Mas'uda. Çeviren: P. G. Bulgakov ve B. A. Rozenfelda 1973, s. 470.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir] | Coğrafya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |