Yayla (Kırım)
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Mayıs 2022) |
Yayla (Tüm- türk. Yaz) - Yaz; türk. - yüksek dağlarda bulunan yayla) - Kırım dağlarının orman örtüsünden yoksun olan yayla parçası. Genellikle yaz aylarında mera alanı olarak kullanılır.[1][2] Alanın yeterince yatay olması dikkat çekicidir. Verimli toprak örtüsü ve yaz aylarında yüksek nemi nedeniyle yaygın olarak mera olarak kullanılmaktadır. Diğer sıradağlardan farklı olarak Yayla sivri tepeli değildir.[3] Dağ zirvesi boyunca kolay rotalar oluşturmak mümkündür. Yaylada, çobanlar her mevsim kolayca yaşayabilirler.
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Yayla kelimesi Türk kökenlidir. Örneğin Kırım Tatarcası'nda Yayla Türkçe Plato anlamına gelir. Kelimenin kökü Türkçe "yaz" kelimesidir.[4] Orta Asya ve Kafkasya Türkçesi konuşan halklar da yaylak terimini kullanmaktadır.
Genel bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Alan, dağ çayırları ile çevrili bir yamaç platosudur. Çim ve çiçekli bitkilerin bolluğu dikkat çekicidir. Jura döneminden kalma kireç taşı ve kumtaşlarından oluşan düz arazide su akışı gözlenmez. Tüm yağmur ve kar suları toprak tarafından emilir ve karst oluşumlarına (mağaralar, karst obrukları) neden olur. Çaylar ve göller Kırım yaylalarında neredeyse hiç yoktur. Bu nedenle, orman örtüsü de zayıftır. Mevcut nem, bölgede dağlık ılıman iklim peyzajı oluşturmak için yeterlidir. Bölgede nadir de olsa iğne yapraklı ağaçlar görülebilir. Yayla bölgesinde orman örtüsünün eksik olmasının nedenlerinden biri, yüzlerce yıldır ormanların yok edilmesi ve bu alanların otlak olarak kullanılmasıdır.[5]
Eski insan faaliyetlerinin izlerine dayanarak, Kırım Platosu'nun Taş Devri boyunca kullanılan bir alan olduğu söylenebilir. Bölge, nem açısından yaz ayları Kırım'ın en nemli bölgesidir. Yaz ortasında, yayladaki hava keskin bir şekilde değişebilir, sıcak hava soğuk ve rüzgarlı hava ile yer değiştirir. Yağmur ve sis gözlenir. Kırım'ın en soğuk bölümü Ay Petrin Yaylası'dır. Ortalama Temmuz sıcaklığı +16 °C, ortalama Ocak sıcaklığı −3 °C (bazen -5,5 °) olarak belirtilir.[6] 1960'lı yıllardan sonra bölgede meracılık yasaklandı. Alanın mera olarak kullanılması toprak erozyonuna neden olmaktadır.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Яйла.БЭС 5 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.}}
- ^ Яйла// 18 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Толковый словарь русского языка Ушакова. 2012
- ^ "Крымская яйла — «крыша» Крыма". 23 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2020.
- ^ Фасмер М. Этимологический словарь русского языка, «Астрель», Москва, 2004, ISBN 5-271-05484-5
- ^ "Караби Яйла — пустыня в Крыму | Крымские Горы". 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2020.
- ^ «В горах и на равнинах Крыма» 26 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., В. Г. Ена, Симферополь, изд. «Таврия», 1973 г.
