Ultraviyole sayfasının kaynağını görüntüle

'''Ultraviyole''' ('''UV''') veya '''morötesi'''; [[dalga boyu]] görünür [[ışık]]tan kısa, ancak [[X ışını|X-ışınları]]ndan uzun olan bir [[elektromanyetik radyasyon]] şeklidir. [[Güneş ışığı]]nda bulunur ve Güneş'ten çıkan toplam elektromanyetik radyasyonun yaklaşık %10'unu oluşturur. Ayrıca [[Elektrik arkı|elektrik arkları]], [[Çerenkov radyasyonu]], cıva buharlı lambalar, bronzlaşma lambaları ve [[siyah ışık]] gibi kaynaklar tarafından üretilir. Uzun dalga boylu UV [[foton]]ları [[atom]]ları [[İyonlaşma|iyonize]] edecek enerjiye sahip olmadığı için [[İyonlaştırıcı radyasyon|iyonlaştırıcı bir radyasyon]] olarak kabul edilmese de, [[kimyasal reaksiyon]]lara neden olabilir ve birçok maddenin [[Floresans|parlamasına]] neden olabilir. Kimyasal ve biyolojik etkiler de dahil olmak üzere pek çok pratik uygulama, UV radyasyonunun organik moleküllerle etkileşime girmesinden türer. Bu etkileşimler [[Soğurma (fizik)|emilimi]] veya ısıtma dahil moleküllerdeki enerji durumlarının ayarlanmasını içerebilir.

Kısa dalga UV ışık [[DNA]]'ya zarar verir ve temas ettiği yüzeyleri sterilize eder. İnsanlarda [[bronzlaşma]], [[güneş yanığı]] ve [[cilt kanseri]] riskinin artması cildin UV ışığına maruz kalmasının bilinen etkileridir. Güneş tarafından üretilen UV ışık, eğer [[Atmosfer]] tarafından filtrelenmeseydi, Dünya karasal alanlarında yaşamın sürdürülemeyeceği düzyde olurdu.<ref>{{Web kaynağı|url=http://missionscience.nasa.gov/ems/10_ultravioletwaves.html|başlık=Reference Solar Spectral Irradiance: Air Mass 1.5|erişimtarihi=12 Kasım 2009|arşivtarihi=27 Ocak 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20110127004149/http://missionscience.nasa.gov/ems/10_ultravioletwaves.html}}</ref> 121&nbsp;nm'nin altındaki daha enerjik, daha kısa dalga boylu uç UV havayı o kadar güçlü bir şekilde iyonize eder ki, yere ulaşmadan emilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The Sun and the Earth's Climate: Absorption of solar spectral radiation by the atmosphere|erişimtarihi=|yazarlar=Haigh|tarih=2007|sayı=2|sayfalar=2|çalışma=Living Reviews in Solar Physics|cilt=4|doi=10.12942/lrsp-2007-2|ilk=Joanna D.}}</ref> Bununla birlikte, ultraviyole ışık (özellikle UVB), insanlar da dahil olmak üzere çoğu kara [[omurgalılar]]ında [[D vitamini]] oluşumundan da sorumludur.<ref name="ReferenceA">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Sunlight and Vitamin D|yazarlar=Wacker|tarih=1 Ocak 2013|sayı=1|sayfalar=51-108|çalışma=Dermato-endocrinology|cilt=5|issn=1938-1972|pmc=3897598|pmid=24494042|doi=10.4161/derm.24494}}</ref> UV spektrumu bu nedenle yaşam için hem yararlı hem de zararlı etkilere sahiptir.

İnsan görüşünün alt dalga boyu sınırı 400&nbsp;nm olarak alınır, bu nedenle ultraviyole ışınlar insanlar tarafından görülmez, ancak insanlar bazen ışığı bundan daha kısa dalga boylarında algılayabilir.<ref name="hambling">{{Haber kaynağı|url=https://www.theguardian.com/science/2002/may/30/medicalscience.research|başlık=Let the light shine in|erişimtarihi=2 Ocak 2015|arşivtarihi=23 Kasım 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20141123170913/http://www.theguardian.com/science/2002/may/30/medicalscience.research|yazarlar=David Hambling|tarih=29 Mayıs 2002|çalışma=The Guardian}}</ref> Böcekler, kuşlar ve bazı memeliler yakın UV'yi (NUV) görebilirler (yani, insanların görebildiğinden biraz daha kısa dalga boyları).<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://journals.biologists.com/jeb/article/219/18/2790/15420/Photoreception-and-vision-in-the-ultraviolet|başlık=Photoreception and vision in the ultraviolet|yazarlar=Cronin|tarih=15 Eylül 2016|sayı=18|dil=İngilizce|sayfalar=2790-2801|çalışma=Journal of Experimental Biology|cilt=219|issn=1477-9145|pmid=27655820|doi=10.1242/jeb.128769|erişim-tarihi=4 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220624211939/https://journals.biologists.com/jeb/article/219/18/2790/15420/Photoreception-and-vision-in-the-ultraviolet|arşivtarihi=24 Haziran 2022|ölüurl=hayır}}</ref>

== Görünürlük ==
Ultraviyole ışınlar çoğu insan için görünmez. İnsanların [[Lens (anatomi)|göz merceği]] 300-400&nbsp;nm dalga boyu aralığındaki radyasyonun çoğunu engeller; daha kısa dalga boyları [[kornea]] tarafından bloke edilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Violet and blue light blocking intraocular lenses: photoprotection versus photoreception|yazarlar=M A Mainster|sayı=6|sayfalar=784-792|çalışma=British Journal of Ophthalmology|yıl=2006|cilt=90|pmc=1860240|pmid=16714268|doi=10.1136/bjo.2005.086553}}</ref> İnsanlar ultraviyole ışınlar için [[Koni hücreleri|renk reseptörü]] uyarlamalarından yoksundur. Bununla birlikte, [[retina]]nın [[Fotoreseptör hücre|fotoreseptörleri]] yakın UV'ye duyarlıdır ve lensi olmayan kişiler ([[afaki]]) UV yakın ışığı beyazımsı mavi veya beyazımsı mor olarak algılar.<ref name="hambling"/> Bazı koşullar altında, çocuklar ve genç yetişkinler ultraviyole ışığını 310&nbsp;nm civarındaki dalga boylarına kadar görebilirler.<ref name="LynchLivingston2001">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=4Abp5FdhskAC&pg=PA231|başlık=Color and Light in Nature|erişimtarihi=12 Ekim 2013|arşivtarihi=31 Aralık 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131231214332/http://books.google.com/books?id=4Abp5FdhskAC&pg=PA231|sayfa=231|yer=Cambridge|yayıncı=[[Cambridge University Press]]|alıntı=Limits of the eye's overall range of sensitivity extends from about 310 to 1050 nanometers|seri=2nd|yıl=2001|isbn=978-0-521-77504-5}}</ref><ref name="Dash2009">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=7mW4-us4Yg8C&pg=PA213|başlık=Fundamentals of Ecology 3E|erişimtarihi=18 Ekim 2013|arşivtarihi=31 Aralık 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131231214338/http://books.google.com/books?id=7mW4-us4Yg8C&pg=PA213|sayfa=213|yayıncı=Tata McGraw-Hill Education|alıntı=Normally the human eye responds to light rays from 390 to 760 nm. This can be extended to a range of 310 to 1,050 nm under artificial conditions.|yıl=2009|isbn=978-1-259-08109-5}}</ref> UV'ye yakın radyasyon böcekler, bazı memeliler ve bazı kuşlar tarafından görülebilir. Kuşlar, ultraviyole ışınları için dördüncü bir renk alıcısına sahiptir; bu, daha fazla UV ileten göz yapılarıyla birleştiğinde daha küçük kuşlara "gerçek" UV görüşü sağlar.<ref>{{Web kaynağı|url=http://io9.gizmodo.com/want-ultraviolet-vision-youre-going-to-need-smaller-ey-1468759573|başlık=Want ultraviolet vision? You're going to need smaller eyes|arşivtarihi=7 Mayıs 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160507082220/http://io9.gizmodo.com/want-ultraviolet-vision-youre-going-to-need-smaller-ey-1468759573|tarih=22 Kasım 2013|ilk=Joseph}}</ref><ref name="HuntCarvalho2009">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Evolution and spectral tuning of visual pigments in birds and mammals|yazarlar=Hunt|sayı=1531|sayfalar=2941-2955|çalışma=Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences|yıl=2009|cilt=364|issn=0962-8436|pmc=2781856|pmid=19720655|doi=10.1098/rstb.2009.0044}}</ref>

== Tarih ve keşif ==
"Ultraviyole", "mor ötesi" anlamına gelir ([[Latince]] ''ultra'', "ötesinde"), mor, [[Işık|görünür ışığın]] en yüksek frekanslarının rengidir. Ultraviyole, mor ışıktan daha yüksek bir frekans ve daha kısa bir dalga boyuna sahiptir.

UV 1801'de Alman fizikçi [[Johann Wilhelm Ritter]] görünür spektrumun mor ucunun hemen ötesindeki görünmez ışınların [[gümüş klorür]] emdirilmiş kağıdı mor ışığın kendisinden daha hızlı koyulaştırdığını gözlemlediğinde keşfedildi. Onlara önceki yıl spektrumun diğer ucunda keşfedilen [[Kızılötesi|kızılötesi ışınlar]](ısı ışınları olarak adlandırılmıştı)dan ayırmak ve [[Kimyasal reaktiflik|kimyasal reaktivite]]yi vurgulamak için "de-oksitleyici ışınlar" adını verdi. Ancak kısa süre sonra daha basit "kimyasal ışınlar" terimi benimsendi. [[John William Draper]] bu radyasyonun ışıktan tamamen farklı olduğunu söyleyerek onlara "titonik ışınlar" adını verdi.<ref>"On a new Imponderable Substance and on a Class of Chemical Rays analogous to the rays of Dark Heat", J.W. Draper, The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science, 1842, LXXX, pp.453–461</ref><ref>"Description of the Tithonometer", J.W. Draper, The Practical Mechanic and Engineer's Magazine, January 1844, pp.122–127</ref> "Kimyasal ışınlar" ve "ısı ışınları" terimleri sonunda sırasıyla ultraviyole ve [[kızılötesi]] [[radyasyon]] lehine bırakıldı.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Patterns of light: chasing the spectrum from Aristotle to LEDs|kısım=12.2.2 Discoveries beyond the visible|tarih=23 Ekim 2007|sayfa=149|yer=New York|yayıncı=Springer|isbn=978-0-387-75107-8}}</ref><ref name="hockberger">
{{Akademik dergi kaynağı|başlık=A history of ultraviolet photobiology for humans, animals and microorganisms|yazarlar=Hockberger|sayı=6|sayfalar=561-79|çalışma=[[Photochem. Photobiol.]]|yıl=2002|cilt=76|pmid=12511035|doi=10.1562/0031-8655(2002)0760561AHOUPF2.0.CO2|ilk=Philip E.}}</ref> 1878'de kısa dalga boylu ışığın bakterileri öldürerek sterilize edici etkisi keşfedildi. 1903'te en etkili dalga boylarının 250&nbsp;nm civarında olduğu biliniyordu.1960 yılında ultraviyole radyasyonun DNA üzerindeki etkisi belirlendi.<ref>James Bolton, Christine Colton, ''The Ultraviolet Disinfection Handbook'', American Water Works Association, 2008 {{ISBN|978 1 58321 584 5}}, pp. 3–4</ref>

Havadaki oksijen tarafından güçlü bir şekilde emildiği için "vakum ultraviyole" olarak adlandırılan 200&nbsp;nm'nin altında dalga boylarına sahip UV radyasyonun keşfi 1893 yılında Alman fizikçi Victor Schumann tarafından yapılmıştır.<ref name="Lyman">The [[Ozonosfer|ozone layer]] also protects living beings from this.
{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Victor Schumann|yazarlar=Lyman|sayfalar=1-4|çalışma=The Astrophysical Journal|yıl=1914|cilt=38|doi=10.1086/142050|ilk=T.}}</ref>

== Alt tipler ==
En genel olarak 10–400&nbsp;nm olarak tanımlanan ultraviyole radyasyonun (UVR) [[elektromanyetik spektrum]]u, [[ISO|ISO standardı]] ISO 21348 tarafından önerilen bir dizi aralığa bölünebilir:<ref>
{{Web kaynağı|url=http://www.spacewx.com/pdf/SET_21348_2004.pdf|başlık=ISO 21348 Definitions of Solar Irradiance Spectral Categories|erişimtarihi=25 Ağustos 2013|arşivtarihi=29 Ekim 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131029233428/http://www.spacewx.com/pdf/SET_21348_2004.pdf|çalışma=Space Weather (spacewx.com)}}
</ref>
{| class="wikitable" style="margin:2em auto; text-align:center;"
!İsim
! Kısaltma
! [[dalga boyu]] (nm)
! foton enerjisi<br />(eV, aJ)
! Notlar/alternatif isimler
|-
| colspan="5" style="background:lightgrey" |
|-
|Ultraviyole  A
| UV-A
| 315–400
| {{Dönüştürme|3,10|–|3,94|eV|aJ}}
| style="text-align:left;" | uzun dalga&nbsp;UV, [[siyah ışık]], [[Ozonosfer|ozon tabakası]] tarafından emilmez: yumuşak&nbsp;UV.
|-
| Ultraviyole B
| UV-B
| 280–315
| {{Dönüştürme|3,94|–|4,43|eV|aJ}}
| style="text-align:left;" | orta dalga&nbsp;UV, çoğunlukla ozon tabakası tarafından emilir: orta&nbsp;UV; Dorno radyasyonu.
|-
| Ultraviyole C
| UV-C
| 100–280
| {{Dönüştürme|4,43|–|12,4|eV|aJ}}
| style="text-align:left;" | Kısa dalga&nbsp;UV, [[Ultraviyole mikrop öldürücü ışınlama|mikrop öldürücü]]&nbsp;Daha kısa dalga boylarında UV, [[iyonlaştırıcı radyasyon]], tamamen ozon tabakası ve atmosfer tarafından emilir: sert&nbsp;UV.
|-
| colspan="5" style="background:lightgrey" |
|-
|ultraviyole yakın
| N‑UV
| 300–400
| {{Dönüştürme|3,10|–|4,13|eV|aJ}}
| style="text-align:left;" | Kuşlar, böcekler ve balıklar tarafından görülebilir.
|-
| orta ultraviyole
| M‑UV
! 200–300
| {{Dönüştürme|4,13|–|6,20|eV|aJ}}
| style="text-align:left;" |
|-
| uzak ultraviyole
| F‑UV
| ''122–200''
| {{Dönüştürme|6,20|–|10,16|eV|aJ}}
| style="text-align:left;" | Daha kısa dalga boylarında [[iyonlaştırıcı radyasyon]].
|-
| Hidrojen<br /><br /><br /> Lyman-alfa
| H&nbsp;Lyman‑α
| 121–122
| {{Dönüştürme|10,16|–|10,25|eV|aJ}}
| style="text-align:left;" | 121.6'da spektral çizgi&nbsp;deniz mili, 10.20&nbsp;eV.
|-
| aşırı ultraviyole
| E‑UV
| 10–121
| {{Dönüştürme|10,25|–|124|eV|aJ}}
| style="text-align:left;" | Bazı tanımlara göre tamamen [[iyonlaştırıcı radyasyon]] ; atmosfer tarafından tamamen emilir.
|-
| colspan="5" style="background:lightgrey" |
|-
| vakum ultraviyole
! V-UV
| 100–200
| {{Dönüştürme|6,20|–|12,4|eV|aJ}}
| style="text-align:left;" | 150–200 olmasına rağmen, atmosferik oksijen tarafından güçlü bir şekilde emilir&nbsp;nm dalga boyları nitrojen yoluyla yayılabilir.
|}
UV spektrumunun farklı bölümlerinde kullanılmak üzere birkaç katı hal ve vakum cihazı araştırılmıştır. Birçok yaklaşım, görünür ışık algılama cihazlarını uyarlamaya çalışır, ancak bunlar, görünür ışığa istenmeyen tepkilerden zarar görebilir. Ultraviyole, spektrumun farklı bölümlerine duyarlı, uyarlanabilen [[fotodiyot]] ve [[fotokatot]]lar tarafından tespit edilebilir. Hassas UV çoğaltıcılar mevcuttur. UV radyasyonunun ölçümü için [[spektrometre]]ler ve [[radyometre]]ler yapılır. Spektrum genelinde silikon dedektörler kullanılır.<ref>
{{Akademik dergi kaynağı|url=http://ts.nist.gov/MeasurementServices/Calibrations/upload/JES-80.PDF|başlık=Stable silicon photodiodes for absolute intensity measurements in the VUV and soft X-ray regions|erişimtarihi=8 Kasım 2011|arşivtarihi=9 Ocak 2009|arşivurl=https://web.archive.org/web/20090109215922/http://ts.nist.gov/MeasurementServices/Calibrations/upload/JES-80.PDF|yazarlar=Gullikson|sayfalar=313-316|çalışma=Journal of Electron Spectroscopy and Related Phenomena|yıl=1996|cilt=80|doi=10.1016/0368-2048(96)02983-0}}
</ref>

Dalga boyları 200'nmden kısa vakum UV veya VUV havadaki moleküler [[oksijen]] tarafından güçlü bir şekilde emilir, ancak 150–200&nbsp;nm civarındaki daha uzun dalga boyları [[Azot|nitrojen]] ortamında yayılabilir. Bu nedenle bilimsel aletler genellikle saf nitrojen ortamında oksijensiz pahalı vakum odalarına ihtiyaç duymadan çalışabilir. Önemli örnekler arasında 193-nm [[fotolitografi]] ekipmanı ([[Yarı iletken cihaz imalatı|yarı iletken üretimi]] için) ve dairesel dikroizm spektrometreleri yer alır.

VUV teknolojisi büyük ölçüde güneş astronomisi tarafından yönlendirildi. VUV'yi kirleten, istenmeyen görünür ışığı gidermek için kullanılan optikler, VUV olmayan radyasyona tepkileri sınırlandıran detektörler ve güneş körü cihazların geliştirilmesi önemli bir araştırma alanı olmuştur. Geniş aralıklı katı hal cihazları veya yüksek kesimli foto katotlara sahip vakum cihazları, silikon diyotlara kıyasla çekici olabilir.

Aşırı UV (EUV veya XUV) madde ile etkileşim fiziğinde bir geçiş ile karakterizedir. Yaklaşık 30'nm den uzun dalga boyları atomların dış [[değerlik elektron]]ları, bundan daha kısa dalga boyları esas olarak iç kabuk elektronları ve çekirdeklerle etkileşime girer. EUV spektrumunun uzun ucu, 30.4&nbsp;nm'te belirgin bir He<sup>+</sup> spektral çizgisi tarafından belirlenir. EUV bilinen malzemelerin çoğu tarafından güçlü bir şekilde emilir, ancak [[Normal insidans|normal olay]]da EUV radyasyonunun yaklaşık %50'sine kadar yansıtan çok katmanlı optiklerin sentezlenmesi mümkündür. Bu teknolojiye 1990'larda NIXT ve MSSTA sondaj roketleri öncülük etti ve güneş görüntüleme teleskopları yapımında kullanıldı. (Ayrıca Extreme Ultraviolet Explorer [[Yapay uydu|uydusuna]] bakın.)

Bazı kaynaklar "sert" ve "yumuşak" UV ayrımını kullanır. [[Astrofizik]] söz konusu olduğunda, sınır Lyman limiti olabilir (dalga boyu 91.2&nbsp;nm), "sert UV" daha enerjiktir;<ref>
{{Kitap kaynağı|başlık=The Birth of Stars and Planets|url=https://archive.org/details/birthofstarsplan0000ball|sayfa=[https://archive.org/details/birthofstarsplan0000ball/page/n190 177]|yayıncı=Cambridge University Press|yıl=2006}}
</ref> aynı terimler [[Kozmetoloji|kozmetik]], [[optoelektronik]] vb. gibi diğer alanlarda da kullanılabilir. Benzer bilimsel alanlarda bile sert/yumuşak arasındaki sınırın sayısal değerleri örtüşmeyebilir; örneğin, bir uygulamalı fizik yayını sert ve yumuşak UV bölgeleri arasında 190&nbsp;nm sınırını kullanmıştır.<ref>
{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Slipping surface discharge as a source of hard UV radiation|yazarlar=Bark|sayı=7|sayfalar=859|çalışma=Journal of Physics D: Applied Physics|yıl=2000|cilt=33|doi=10.1088/0022-3727/33/7/317}}
</ref>

== Solar ultraviyole ==
[[Dosya:Ozone_altitude_UV_graph.svg|küçükresim|Çeşitli irtifalarda (DU/km) ozon seviyeleri ve farklı ultraviyole radyasyon bantlarının bloke edilmesi: Temelde, tüm UVC iki atomlu oksijen (100–200nm) tarafından bloke edilir.) veya ozonla (üç atomlu oksijen) (200–280 nm) atmosferde. Ozon tabakası daha sonra UVB'nin çoğunu engeller. Bu sırada UVA ozondan neredeyse hiç etkilenmez ve çoğu yere ulaşır. UVA, Dünya atmosferine nüfuz eden neredeyse tüm UV ışığını oluşturur.]]
Çok sıcak nesneler UV radyasyonu yayar (bkz[[Kara cisim ışınımı|. kara cisim radyasyonu]]). [[Güneş]], 10°nm'de X-ışınlarına geçtiği aşırı ultraviyole de dahil olmak üzere tüm dalga boylarında ultraviyole radyasyon yayar. Aşırı sıcak [[yıldız]]lar (O- ve B-tipi gibi) görece Güneş'ten daha fazla UV radyasyonu yayar. Dünya atmosferinin tepesindeki uzayda [[güneş ışığı]] (bkz. [[Güneş enerjisi sabiti|güneş sabiti]] ), vakumda yaklaşık 1400 W/ <sup>m2</sup> toplam yoğunluk için; yaklaşık %50 kızılötesi, %40 görünür ışık ve %10 ultraviyole ışıktan oluşur.<ref>{{Web kaynağı|url=http://curry.eas.gatech.edu/Courses/6140/ency/Chapter3/Ency_Atmos/Radiation_Solar.pdf|başlık=Solar radiation|arşivtarihi=1 Kasım 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121101070344/http://curry.eas.gatech.edu/Courses/6140/ency/Chapter3/Ency_Atmos/Radiation_Solar.pdf}}</ref>

Güneş zirvedeyken atmosfer  UV'nin yaklaşık %77'sini bloke eder. (absorpsiyon kısa dalga boylarında daha yüksektir). Güneş zirvedeyken yer seviyesinde, güneş ışığının %44'ü görünür ışık, %3'ü ultraviyole ve geri kalan %53'ü kızılötesidir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.newport.com/Introduction-to-Solar-Radiation/411919/1033/content.aspx|başlık=Introduction to Solar Radiation|arşivtarihi=29 Ekim 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131029234117/http://www.newport.com/Introduction-to-Solar-Radiation/411919/1033/content.aspx|çalışma=newport.com}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://rredc.nrel.gov/solar/spectra/am1.5/|başlık=Reference Solar Spectral Irradiance: Air Mass 1.5|erişimtarihi=12 Kasım 2009|arşivtarihi=28 Eylül 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130928011257/http://rredc.nrel.gov/solar/spectra/am1.5/ASTMG173/ASTMG173.xls}}</ref> Dünya yüzeyine ulaşan ultraviyole radyasyonun %95'inden fazlası UVA'nın daha uzun dalga boyları, kalanı UVB'dir. UVC Dünya yüzeyine neredeyse ulaşmaz.<ref name="Skin Cancer Foundation">{{Kaynak|url=http://www.skincancer.org/prevention/uva-and-uvb/understanding-uva-and-uvb|başlık=Understanding UVA and UVB|erişimtarihi=30 Nisan 2012|arşivtarihi=1 Mayıs 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120501231522/http://www.skincancer.org/prevention/uva-and-uvb/understanding-uva-and-uvb}}</ref> Atmosferi geçtikten sonra UV radyasyonunda kalan UVB fraksiyonu, büyük ölçüde bulut örtüsüne ve atmosferik koşullara bağlıdır. "Parçalı bulutlu" günlerde, bulutların arasında görünen '''mavi gökyüzü''' parçaları, aynı zamanda, gökyüzünün bu kısımlarından gelen görünür mavi ışıkla aynı şekilde [[Rayleigh saçılması]] tarafından üretilen (dağınık) UVA ve UVB kaynaklarıdır. UVB, bitki hormonlarının çoğunu etkilediği için bitki gelişiminde de önemli bir rol oynar.<ref name="Vanhaelewyn et al. 2016">{{Kaynak|url=https://academic.oup.com/jxb/article/67/15/4469/1750169|başlık=Hormone-controlled UV-B responses in plants|arşivtarihi=8 Temmuz 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160708010101/https://academic.oup.com/jxb/article/67/15/4469/1750169}}</ref> Tam kapalılık sırasında, bulutların neden olduğu soğurma miktarı büyük ölçüde bulutların kalınlığına ve enleme bağlıdır ve belirli kalınlık ile UVB emilimini ilişkilendiren net ölçümler yoktur.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Empirical studies of cloud effects on UV radiation: A review|yazarlar=Calbó|tarih=2005|sayı=2|dil=İngilizce|çalışma=Reviews of Geophysics|cilt=43|issn=1944-9208|doi=10.1029/2004RG000155}}</ref> Kum, deniz ve kar yansıyan ışık ile UV maruziyetini artırır.

Kısa UVC bantları ve daha enerjik UV radyasyonu oksijen tarafından emilir ve dioksijenin [[Fotoliz|UV fotoliziyle]] üretilen tek oksijen atomları dioksijenle reaksiyona girerek [[Ozonosfer|ozon tabakası]]ndaki ozonu oluşturur. Ozon tabakası, UVB'nin çoğunu bloke etmede özellikle önemlidir ve UVC'nin geri kalan kısmı, havadaki sıradan oksijen tarafından halihazırda bloke edilmemiştir.

== Engelleyiciler, emiciler ve pencereler ==
Ultraviyole emiciler, bir malzemenin UV bozulmasını (foto-oksidasyon) azaltmak için UV radyasyonunu emmek üzere organik malzemeler ([[polimer]]ler, [[boya]]lar vb.)de kullanılan moleküllerdir. Soğurucuların kendileri de zamanla bozulabilir ve bu nedenle malzemelerdeki soğurucu seviyelerinin izlenmesi gerekli olabilir.

Güneş kreminde kullanılan [[Karbon siyahı|Karbon karası]], [[titanyum dioksit]] ve [[çinko oksit]] gibi bileşikler avobenzon, oksibenzon<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Current sunscreen controversies: a critical review|erişimtarihi=|yazarlar=Burnett|sayı=2|sayfalar=58-67|çalışma=Photodermatology, Photoimmunology & Photomedicine|yıl=2011|cilt=27|pmid=21392107|doi=10.1111/j.1600-0781.2011.00557.x}}</ref> ve oktil metoksisinamat gibi UVA/UVB ışınlarını emen [[Organik bileşik|organik kimyasal]] emiciler veya "blokerler"in zıddına inorganik maddelerdir.

Giysiler için ultraviyole koruma faktörü (UPF), güneş kremi koruma faktörü (SPF)ne benzerdir. Standart yazlık kumaşların UPF'leri 6 civarındadır. (UV'nin yaklaşık %20'sinin geçeceği anlamına gelir.)

[[Vitray]]daki nanoparçacıklar, UV ışınlarının renkleri değiştiren kimyasal reaksiyonlara neden olmasını engeller.&nbsp;[[Avrupa Uzay Ajansı|ESA]] Mars rover görevi için Mars yüzeyinde bulunan yüksek UV seviyesi tarafından solmayacak, kameraları kalibre etmek üzere bir dizi vitray renk referans çipinin kullanılması öngörülüyor.

Pencere camı gibi soda-kireç camları, UVA'ya karşı kısmen [[Optik saydamlık ve yarı saydamlık|şeffaftır]], ancak daha kısa dalga boylarında [[Opaklık|opaktır]] ve 350&nbsp;nm'nin üzerindeki ışığın yaklaşık %90'ını geçirirken 300'nm altında %90'ından fazlasını engeller.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.sinclairmfg.com/datasheets/optical3.html|başlık=Soda Lime Glass Transmission Curve|erişimtarihi=20 Ocak 2012|arşivtarihi=27 Mart 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120327213950/http://www.sinclairmfg.com/datasheets/optical3.html}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.pgo-online.com/intl/katalog/curves/B270_kurve.html|başlık=B270-Superwite Glass Transmission Curve|erişimtarihi=13 Ocak 2017|arşivtarihi=9 Temmuz 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170709022735/https://www.pgo-online.com/intl/katalog/curves/B270_kurve.html|çalışma=Präzisions Glas & Optik}}</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://www.pgo-online.com/intl/katalog/curves/whitefl_kurve.html|başlık=Selected Float Glass Transmission Curve|erişimtarihi=13 Ocak 2017|arşivtarihi=19 Ekim 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20151019025929/http://www.pgo-online.com/intl/katalog/curves/whitefl_kurve.html|çalışma=Präzisions Glas & Optik}}</ref> Bir çalışma, araba camlarının, özellikle UV 380'den büyükse, ortam UV'sinin %3-4'ünün geçmesine izin verdiğini buldu.<ref name="UV exposure in cars">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=UV exposure in cars|yazarlar=Moehrle|tarih=2003|sayı=4|dil=İngilizce|sayfalar=175-181|çalışma=Photodermatology, Photoimmunology & Photomedicine|cilt=19|issn=1600-0781|pmid=12925188|doi=10.1034/j.1600-0781.2003.00031.x}}</ref> Diğer araba camları türleri, 335'nm'den daha yüksek UV iletimini azaltabilir.<ref name="UV exposure in cars" /> Kaynaşmış kuvars, (kaliteye bağlı olarak) vakum UV dalga boyları için bile şeffaf olabilir. Kristal [[kuvars]] ve CaF<sub>2</sub> ve MgF<sub>2</sub> gibi bazı kristaller 150' veya 160nmye kadar dalga boylarını iyi iletir.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.newport.com/n/optical-materials | başlık = Optical Materials | yayıncı = Newport Corporation | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171018085111/https://www.newport.com/n/optical-materials | arşivtarihi = 18 Ekim 2017}}</ref>

Wood camı, [[I. Dünya Savaşı]] sırasında gizli iletişim için görünür ışığı engellemek üzere geliştirilmiş, yaklaşık %9 nikel oksit içeren koyu mor-mavi bir baryum-sodyum silikat camdır. 320 ile 400&nbsp;nm arasında ve ayrıca daha uzun kızılötesi ve zor görülebilen kırmızı dalga boylarında şeffaf olarak hem kızılötesi gün ışığına hem de ultraviyole gece iletişimine olanak tanır. Maksimum UV iletimi, cıva lambalarının dalga boylarından biri olan 365&nbsp;nm'dir.

== Yapay kaynaklar ==

=== "Siyah ışıklar" ===

''Siyah ışıklı'' lamba, uzun dalga UV‑A radyasyonu ve çok az görünür ışık yayar. Floresan siyah ışık lambaları, diğer [[floresan lamba]]lara benzer şekilde çalışır, ancak borunun iç yüzeyinde görünür ışık yerine UV-A radyasyonu yayan bir fosfor kullanır. Bazı lambalar, 400'nmden uzun dalga boylarına sahip neredeyse tüm görünür ışığı engelleyen koyu mavimsi-mor bir Wood cam optik filtresi kullanır.<ref>
{{Web kaynağı|url=http://www.insect-o-cutor.com/ioclibrary/blacklight.pdf|başlık=Insect-O-Cutor|arşivtarihi=4 Haziran 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130604215247/http://www.insect-o-cutor.com/ioclibrary/blacklight.pdf}}
</ref> Bu tüpler tarafından yayılan mor parıltı, ultraviyolenin kendisi değil, kaplama tarafından filtrelenmekten kurtulan cıvanın 404&nbsp;nm spektral çizgisinden gelen görünür mor ışıktır. Diğer siyah ışıklar, pahalı Wood camı yerine düz cam kullanır, bu nedenle göze açık mavi görünürler.

Akkor siyah ışıklar, akkor ampulün kabuğu üzerinde görünür ışığı emen bir filtre kaplaması kullanılarak da üretilir (''aşağıdaki bölüme bakın''). Bunlar daha ucuz ancak verimsizdirler ve güçlerinin yalnızca küçük bir yüzdesini UV olarak yayarlar. Tiyatro ve konser gösterileri için UV yayan fosforlu ve Wood camından bir kaplamayla 1&nbsp;kW'a kadar derecelendirmelerde cıva buharlı siyah ışıklar kullanılır.

Siyah ışıklar, görünür ışığın en aza indirilmesi gereken uygulamalarda kullanılır; esas olarak ''[[Floresans|floresanı]]'', yani birçok maddenin UV ışığına maruz kaldığında yaydığı renkli parıltıyı gözlemlemek içindir. UV-A/UV-B yayan ampuller, bronzlaşma lambaları ve sürüngen yetiştiriciliği gibi özel amaçlar için de satılmaktadır.

=== Kısa dalga ultraviyole lambalar ===

Sıradan cam UV‑C'yi emdiğinden, kısa dalga UV lambaları [[kuvars]] veya vykordan oluşan, fosfor kaplaması olmayan bir [[Floresan lamba|flüoresan lamba]] tüpü kullanılarak yapılır. Bu lambalar, UV‑C bandında lamba içindeki [[cıva]] ve bir miktar görünür ışık nedeniyle 253,7 ve 185 nmde iki tepe noktasına sahip ultraviyole ışık yayar. Bu lambaların ürettiği UV'nin %85 ila %90'ı 253,7'nmde, kalanı 185'nmde dir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=XyXOBQAAQBAJ|başlık=Advances in Fruit Processing Technologies|tarih=18 Mayıs 2012|dil=İngilizce|sayfa=5|yayıncı=CRC Press|isbn=978-1-4398-5153-1|erişim-tarihi=5 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230305221819/https://books.google.com/books?id=XyXOBQAAQBAJ|arşivtarihi=5 Mart 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Erimiş kuvars tüp 253.7'nmyi geçirir, ancak 185'i bloke eder. Bu tür tüpler, normal bir flüoresan lamba tüpünün iki veya üç katı UV‑C gücüne sahiptir. Bu düşük basınçlı lambaların tipik verimi yaklaşık %30-40'tır, yani her 100 watt tüketilen elektriğin yaklaşık 30-40 UV çıkışı olarak alınacaktır. Ayrıca cıvanın diğer spektral çizgileri nedeniyle mavimsi beyaz görünür ışık yayarlar. Bu '''"mikrop öldürücü"''' lambalar, laboratuvarlar ve gıda işleme endüstrilerinde yüzeylerin dezenfeksiyonu ve su kaynaklarının dezenfekte edilmesi için yaygın olarak kullanılmaktadır.

=== Akkor lambalar ===
'Siyah ışık' [[Ampul|akkor lambalar]] da görünür ışığın çoğunu emen bir filtreyle kaplanan akkor ampulden yapılır. Kuvars kaplı [[halojen lamba]]lar,bazı bilimsel araçlarda 400 ila 300&nbsp;nm arasında yakın UV aralığında ucuz UV ışık kaynakları olarak kullanılır. [[Kara cisim|Siyah cisim]] spektrumu nedeniyle, filamanlı bir ampul, enerjisinin yalnızca küçük bir yüzdesini UV olarak yayan çok verimsiz bir ultraviyole kaynağıdır.

=== Gaz deşarj lambaları ===
Farklı gazlar içeren [[Gaz deşarj lambası|deşarj lambaları]], bilimsel amaçlar için belirli spektral hatlarda UV radyasyon üretir. [[Argon]] ve döteryum ark lambaları genellikle penceresiz veya magnezyum florür gibi çeşitli pencerelere sahip kararlı kaynaklar olarak kullanılır. Bunlar UV spektroskopi ekipmanlarında genellikle kimyasal analiz için kullanılırlar.

Sürekli emisyon spektrumlarına sahip diğer UV kaynakları arasında ksenon, (genellikle güneş ışığı simülatörleri olarak kullanılır), döteryum, [[Ksenon ark lambası|cıva-ksenon]] ve metal halojenür ark lambaları bulunur.

2000'li yılların başında geliştirilen [[Excimer lambası|excimer lamba]], bilimsel alanlarda giderek daha fazla kullanılıyor. Çeşitli dalga boyu bantlarında yüksek yoğunluklu, yüksek verimlilik ve çalışma avantajlarına sahiptir.
[[Dosya:UV_LED_Fluoresence.jpg|küçükresim|380 nanometre UV LED, bazı yaygın ev eşyalarının floresan olmasını sağlar.]]
[[LED|Işık yayan diyotlar]] (LED), UV aralığında radyasyon yayacak şekilde üretilebilir. 2019'da, son beş yıldaki önemli ilerlemelerin ardından, 365&nbsp;nm ve daha uzun dalga boyu, 1.0'Wda %50 verimlilikle UV‑A LED'ler mevcuttu. Şu anda, en yaygın UV LED türleri her ikisi de UV‑A spektrumu olan 395 ve 365&nbsp;nm dalga boylarındadır. Nominal dalga boyu, LED'lerin söndüğü tepe dalga boyudur, ancak hem daha yüksek hem de daha düşük dalga boylarında ışık mevcuttur.

Daha ucuz ve daha yaygın 395&nbsp;nm UV LED'ler görünür spektruma çok daha yakındır ve mor bir renk verir. Spektrumun daha derinindeki diğer UV LED'ler, görünür ışık yaymaz.<ref>
{{Web kaynağı | url = https://www.waveformlighting.com/tech/what-is-the-difference-between-365-nm-and-395-nm-uv-led-lights | başlık = What is the difference between 365&nbsp;nm and 395&nbsp;nm UV LED lights? | erişimtarihi = 27 Ekim 2020 | çalışma = waveformlighting.com | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210522101632/https://www.waveformlighting.com/tech/what-is-the-difference-between-365-nm-and-395-nm-uv-led-lights | arşivtarihi = 22 Mayıs 2021}}</ref> LED'ler, [[UV kurutma]], tablolar veya oyuncaklar gibi karanlıkta parlayan nesneleri şarj etme ve sahte para ve vücut sıvılarını tespit etmek için kullanılır. UV LED'ler ayrıca dijital baskı ve inert UV kürleme ortamlarında da kullanılır. 3'W/cm<sup>2</sup> (30&nbsp;kW/m<sup>2</sup>)'e yaklaşan güç yoğunlukları artık mümkün ve bu foto başlatıcı ve reçine formülatörlerindeki son gelişmelerle birleştiğinde, LED ile kürlenen UV malzemelerinin genişlemesini olası kılıyor.

UV‑C LED'ler hızla gelişiyor ancak etkili dezenfeksiyonu doğrulamak için test gerektirebilir. Geniş alan dezenfeksiyonu için kullanılan UV lambalar [[antiseptik lamba]]lar olarak bilinir.<ref>
{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Modern technologies for improving cleaning and disinfection of environmental surfaces in hospitals|yazarlar=Boyce|sayfa=10|çalışma=Antimicrobial Resistance and Infection Control|yıl=2016|cilt=5|pmc=4827199|pmid=27069623|doi=10.1186/s13756-016-0111-x}}
</ref><ref name="Liverpool, UVGI">
{{Web kaynağı|url=https://www.liverpool.ac.uk/media/livacuk/radiation/pdf/UV_germicidal.pdf|başlık=Ultraviolet germicidal irradiation|arşivtarihi=6 Ağustos 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160806185506/https://www.liverpool.ac.uk/media/livacuk/radiation/pdf/UV_germicidal.pdf|sayfa=3|yayıncı=[[University of Liverpool]]}}
</ref> Ayrıca, [[Yüksek performanslı sıvı kromatografisi|sıvı kromatografi]] cihazlarında döteryum lambalarının yerini almak üzere hat kaynağı olarak kullanılırlar.<ref>
{{Haber kaynağı|url=http://www.genengnews.com/gen-articles/uvc-leds-enhance-chromatography-applications/5880|başlık=UV‑C LEDs Enhance Chromatography Applications|arşivtarihi=4 Kasım 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161104020423/http://www.genengnews.com/gen-articles/uvc-leds-enhance-chromatography-applications/5880|çalışma=GEN Eng News}}
</ref>

=== Ultraviyole lazerler ===
[[Gaz lazeri|Gaz lazerleri]], [[lazer diyot]]ları ve katı hal lazerleri ve tüm UV aralığını kapsayan lazerler mevcuttur. Azot gazı lazeri, çoğunlukla UV olan bir ışın yaymak için azot moleküllerinin elektronik uyarımını kullanır. En güçlü morötesi çizgiler 337.1 ve 357.6&nbsp;nm dalga boyundadır. Diğer bir yüksek güçlü gaz lazer türü ise [[Eksimer lazer|excimer lazerlerdir]]. Ultraviyole ve vakum ultraviyole dalga boyu aralıklarında yaygın olarak kullanılan lazerlerdir. Şu anda, 193&nbsp;nm'de çalışan UV argon-florür excimer lazerler, [[fotolitografi]] ile [[entegre devre]] üretiminde rutin olarak kullanılmaktadır. Mevcut tutarlı UV üretiminin dalga boyu sınırı yaklaşık 126'nmdır, <sub>Ar2</sub> * excimer lazerin özelliği.

Doğrudan UV yayan lazer diyotları 375'nmde mevcuttur.<ref>
{{Web kaynağı | url = http://www.thorlabs.de/newgrouppage9.cfm?objectgroup_id=5400 | başlık = UV laser diode: 375&nbsp;nm center wavelength | erişimtarihi = 14 Aralık 2014 | dil = İngilizce | çalışma = Thorlabs | yer = United States / Germany | seri = Product Catalog | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130503120018/http://www.thorlabs.de/newgrouppage9.cfm?objectgroup_id=5400 | arşivtarihi = 3 Mayıs 2013}}
</ref> UV diyot pompalı katı hal lazerleri, 1990'larda [[Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı|Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı'nda]] geliştirilen bir süreç olan [[seryum]] katkılı lityum stronsiyum alüminyum florür kristalleri (Ce:LiSAF) kullanılarak gösterilmiştir.<ref name="Marshall1996">
{{Rapor kaynağı|yıl=1996}}
</ref> 325'nmden daha kısa dalga boyları, ticari olarak diyot pompalı katı hal lazerlerinde üretilir. Ultraviyole lazerler, düşük frekanslı lazerlere [[Doğrusal olmayan optik|frekans dönüştürme]] uygulanarak da yapılabilir.

Ultraviyole lazerlerin endüstri (lazer kazıma), tıp ([[dermatoloji]] ve [[PRK|keratektomi]]), kimya ([[Matriks-destekli lazer desorpsiyon/iyonizasyonu|MALDI]]), serbest hava güvenli iletişimi, bilgi işlem (optik depolama) ve entegre devrelerin imalatında uygulamaları vardır.

=== Ayarlanabilir vakum ultraviyole (VUV) ===

Vakumlu ultraviyole (V‑UV) bandı (100–200&nbsp;nm), 2 veya daha fazla uzun dalga boylu lazerin toplam veya fark frekans karıştırmasıyla gazlarda [[Doğrusal olmayan optik|doğrusal olmayan]] 4&nbsp;dalga karışımıyla üretilebilir. Üretim genellikle gazlarda (ör. kripton, 193&nbsp;nm yakınında iki foton rezonansı olan hidrojen)<ref name="straussfunk">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.osapublishing.org/ol/fulltext.cfm?uri=ol-16-15-1192&id=10705|başlık=Broadly tunable difference-frequency generation of VUV using two-photon resonances in H{{sub|2}} and Kr|erişimtarihi=11 Nisan 2021|yazarlar=Strauss|sayı=15|sayfalar=1192-4|çalışma=Optics Letters|yıl=1991|cilt=16|pmid=19776917|doi=10.1364/ol.16.001192|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240529134804/https://opg.optica.org/captcha/(S(c0bdkdggeh50wqakxbxp1vlf))/?guid=AEC4DC11-0A8D-48DC-8B6E-84817B588FB2|arşivtarihi=29 Mayıs 2024|ölüurl=hayır}}</ref> veya metal buharlarda (ör. magnezyum) yapılır. Lazerlerden biri ayarlanabilir hale getirilerek V‑UV ayarlanabilir. Lazerlerden biri gaz veya buharda bir geçişle rezonansa girerse, V‑UV üretimi yoğunlaşır. Bununla birlikte, rezonanslar aynı zamanda dalga boyu dağılımı da oluşturur ve bu nedenle faz eşleştirme, 4&nbsp;dalga karışımının ayarlanabilir aralığını sınırlayabilir. Fark frekans karışımı (yani, {{Kayma|{{mvar|f}}{{sub|1}} + {{mvar|f}}{{sub|2}} − {{mvar|f}}{{sub|3}}}} ), toplam frekans karışımına göre bir avantajdır, çünkü faz eşleştirme daha fazla ayarlama sağlayabilir.<ref name="straussfunk" />

Özellikle, bir {{Chem|[[Argon|Ar]]||[[Fluorine|F]]}} (193&nbsp;nm) excimer lazerin iki fotonunu hidrojen veya kriptonda ayarlanabilir görünür veya yakın IR lazerle karıştırarak fark frekansı, 100&nbsp;nm'den 200&nbsp;nm'ye kadar rezonant olarak geliştirilmiş ayarlanabilir V-UV kaplaması sağlar.<ref name="straussfunk"/> Pratik olarak, [[lityum florür]] kesme dalga boyunun üzerinde uygun gaz/buhar hücresi penceresi malzemelerinin olmaması, ayar aralığını yaklaşık 110&nbsp;nm'den daha uzun bir süre ile sınırlandırır. Penceresiz yapılandırmalar kullanılarak 75&nbsp;nm'ye kadar ayarlanabilen V‑UV dalga boyları elde edildi.<ref name="O2Ar">
{{Akademik dergi kaynağı|url=http://pubs.rsc.org/-/content/articlehtml/2017/cp/c7cp04886f|başlık=Quantum-state-selected integral cross sections for the charge transfer collision of {{math|{{small|O{{su|b=2|p=+}}&#8239;(a{{sup|4}}&#8239;Π&#8239;{{sub|u&#8239;5/2,3/2,1/2,−1/2}}:}}}} {{math|{{small|v{{sup|+}}{{=}}1–2; J{{sup|+}})}}}} {{math|{{small|[&#8239;O{{su|b=2|p=+}}&#8239;(X{{sup|2}}&#8239;Π&#8239;{{sub|g&#8239;3/2,1/2}}:}}}} {{math|{{small|v{{sup|+}}{{=}}22–23; J{{sup|+}})&#8239;] + Ar}}}} at center-of-mass collision energies of 0.05–10.00&nbsp;eV|arşivtarihi=15 Kasım 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171115202941/http://pubs.rsc.org/-/content/articlehtml/2017/cp/c7cp04886f|yazarlar=Xiong|sayı=43|sayfalar=29057-29067|çalışma=Phys. Chem. Chem. Phys.|yıl=2017|cilt=19|pmid=28920600|doi=10.1039/C7CP04886F}}
</ref>

=== Aşırı UV'nin plazma ve senkrotron kaynakları ===
Lazerler dolaylı olarak 13,5&nbsp;nm'de koherent olmayan, extrem UV (E‑UV) radyasyonu üretminde  litografi için kullanılmıştır. E‑UV, lazer tarafından değil, bir excimer lazer tarafından uyarılan aşırı sıcak kalay veya ksenon plazmasındaki elektron geçişleri tarafından yayılır.<ref>
{{Web kaynağı|url=http://www.eetimes.com/document.asp?doc_id=1322626|başlık=E‑UV nudges toward 10&nbsp;nm|erişimtarihi=26 Eylül 2014|arşivtarihi=15 Ekim 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20141015014640/http://www.eetimes.com/document.asp?doc_id=1322626|çalışma=EE Times}}
</ref> Bu teknik bir senkrotron gerektirmez, ancak X-ışını spektrumunun kenarında UV üretebilir. Senkrotron ışık kaynakları ayrıca, UV'nin sınırı ve 10'nmda X‑ışını spektrumları dahil olmak üzere tüm UV dalga boylarını üretebilir.

== İnsan sağlığı ile ilgili etkiler ==
Ultraviyole radyasyon (güneşe maruz kalma)un [[Sağlık|insan sağlığı]] üzerinde belirli riskleri ve yararları üzerinde etkileri vardır. Çok fazla güneşe maruz kalmak zararlı olabilir, ancak ölçülü olarak güneşe maruz kalmak faydalıdır.<ref name="sivamani">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The benefits and risks of ultraviolet tanning and its alternatives: The role of prudent sun exposure|yazarlar=Sivamani|tarih=April 2009|sayı=2|sayfalar=149-154|çalışma=Dermatologic Clinics|cilt=27|pmc=2692214|pmid=19254658|doi=10.1016/j.det.2008.11.008}}</ref> (flüoresan lambalar ve sağlık)

=== Yararlı etkiler ===
UV ışığı (UV‑B başta), vücudun yaşam için gerekli olan [[D vitamini]]ni<ref name="ReferenceA"/> üretmesine neden olur. İnsanlar yeterli D vitamini seviyelerini korumak için UV radyasyonuna ihtiyaç duyarlar. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre: <blockquote>Biraz güneş ışığının size iyi geleceğine şüphe yok! Ama '''yaz ayları'''nda haftada '''iki ila 3 kez, 5–15 dk el, yüz ve kollar'''ın güneşe maruz kalması, D vitamini seviyenizi korumak için yeterlidir.</blockquote>D vitamini gıda ve takviyelerden de alınabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Vitamin&nbsp;D in foods and as supplements|url=https://archive.org/details/sim_progress-in-biophysics-and-molecular-biology_2006-09_92_1/page/33|erişimtarihi=|yazarlar=Lamberg-Allardt|tarih=1 Eylül 2006|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=33-38|çalışma=Progress in Biophysics and Molecular Biology|cilt=92|issn=0079-6107|pmid=16618499|doi=10.1016/j.pbiomolbio.2006.02.017}}</ref> Bununla birlikte, aşırı güneşe maruz kalma zararlı etkiler üretir. ('''[[Cilt kanseri]]''' tehlikesine karşı el, yüz, kulak dışındaki bölgeler güneşe gösterilmeli, '''[[sıcak çarpması]]'''ndan sakınılmalıdır.)

D vitamini [[serotonin]] oluşumunu destekler ve bu vücudun aldığı güneş ışığının parlaklık derecesi ile doğru orantılıdır.<ref>{{Dergi kaynağı|url=https://www.psychologytoday.com/blog/prefrontal-nudity/201111/boosting-your-serotonin-activity|başlık=Boosting your serotonin activity|arşivtarihi=1 Ağustos 2017|arşivurl=https://archive.today/20170801135657/https://www.psychologytoday.com/blog/prefrontal-nudity/201111/boosting-your-serotonin-activity|yazarlar=Korb, Alex|tarih=17 Kasım 2011|çalışma=Psychology Today}}</ref> Serotoninin insanlara mutluluk, esenlik ve dinginlik duyguları sağladığı düşünülmektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=How to increase serotonin in the human brain without drugs|yazarlar=Young|sayı=6|sayfalar=394-399|çalışma=Journal of Psychiatry and Neuroscience|yıl=2007|cilt=32|pmc=2077351|pmid=18043762|ilk=S.N.}}</ref>

==== Cilt durumu ====
UV ışınları (fototerapi) [[sedef hastalığı]], [[Dermatit|egzama]], [[sarılık]], [[vitiligo]], [[atopik dermatit]] ve lokalize [[skleroderma]]yı başarıyla tedavi etmek için kullanılmıştır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Beneficial effects of UV radiation other than via vitamin&nbsp;D production|yazarlar=Juzeniene|tarih=27 Ekim 2014|sayı=2|sayfalar=109-117|çalışma=Dermato-Endocrinology|cilt=4|pmc=3427189|pmid=22928066|doi=10.4161/derm.20013}}</ref> Ek olarak, UV ışığının, özellikle UV‑B radyasyonunun, en yaygın deri hücresi türü olan [[keratinosit]]lerde [[hücre döngüsü]] durdurduğu gösterilmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Ultraviolet&nbsp;B irradiation-induced G2 cell cycle arrest in human keratinocytes by inhibitory phosphorylation of the cdc2 cell cycle kinase|yazarlar=Herzinger|sayı=10|sayfalar=2151-2156|çalışma=Oncogene|yıl=1995|cilt=11|pmid=7478536}}</ref> Bu nedenle, güneş ışığı tedavisi, sedef ve eksfolyatif keilit gibi cilt hücrelerinin normalden daha hızlı bölündüğü durumların tedavisi için aday olabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Excimer laser therapy and narrowband ultraviolet&nbsp;B therapy for exfoliative cheilitis|yazarlar=Bhatia|sayı=2|sayfalar=95-98|çalışma=International Journal of Women's Dermatology|yıl=2015|cilt=1|pmc=5418752|pmid=28491966|doi=10.1016/j.ijwd.2015.01.006}}</ref>

=== Zararlı etkiler ===
[[Dosya:Erythemal_action_spectrum.svg|sağ|küçükresim| Güneş yanığı etkisi ( UV indeksi ile ölçüldüğü üzere), UV dalga boyları aralığında güneş ışığı spektrumunun (radyasyon yoğunluğu) ve eritemal etki spektrumunun (cilt hassasiyeti) ürünüdür. Miliwatt radyasyon yoğunluğu başına güneş yanığı üretimi, 315–295 olan yakın UV‑B dalga boyları arasında yaklaşık 100 kat artar&nbsp;deniz mili]]
İnsanlarda UV radyasyonuna aşırı maruz kalma, gözün dioptrik sistemi ve [[retina]] üzerinde zararlı etkilere neden olabilir. Risk, yüksek [[İrtifa|rakımlarda]] artar ve karın zemini kapladığı ve [[Zenit|zirve]]deyken bile güneş pozisyonlarının düşük olduğu yüksek [[enlem]] bölgelerinde yaşayan insanlar özellikle risk altındadır.<ref name="Meyer-Rochow 2000">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Risks, especially for the eye, emanating from the rise of solar UV-radiation in the Arctic and Antarctic regions|yazarlar=Meyer-Rochow|sayı=1|sayfalar=38-51|çalışma=International Journal of Circumpolar Health|yıl=2000|cilt=59|pmid=10850006|ilk=Victor Benno}}</ref> Cilt, [[Biyolojik saat|sirkadiyen]] sistem ve [[bağışıklık sistemi]] de etkilenebilir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.who.int/uv/health/uv_health2/en/|başlık=Health effects of UV radiation|arşivtarihi=17 Mart 2015|arşivurl=https://web.archive.org/web/20150317041542/http://www.who.int/uv/health/en/|yayıncı=World Health Organization}}</ref>

"[[Eritem]]al etki spektrumu"; Etki spektrumu, UVA'nın ani reaksiyona neden olmadığı, bunun yerine UVB bandının başlangıcına yakın 315' - 300nmde başlayan dalga boylarında UV'nin [[Kar körlüğü|fotokeratit]] ve cilt kızarıklığına (açık tenli bireyler daha hassastır) neden olmaya başladığını gösterir. Cilt ve gözler, alt UV‑C bandında olan 265–275'nmde UV hasarına karşı en hassastır. UV'nin daha kısa dalga boylarında hasar oluşmaya devam ediyor, ancak atmosfere çok az nüfuz ettiği için etkiler o kadar büyük değil. [[Dünya Sağlık Örgütü|DSÖ]] standardı ultraviyole indeksi, belirli bir zaman ve konumdaki etki spektrumu etkileri için UV maruziyetini ağırlıklandırarak, insan cildinde güneş yanığına neden olan UV dalga boylarının toplam gücünün yaygın olarak duyurulan bir ölçümüdür. Bu standart, çoğu güneş yanığının UV-A ve UV-B sınırına yakın dalga boylarındaki UV nedeniyle meydana geldiğini göstermektedir.

==== Cilt hasarı ====
[[Dosya:DNA_UV_mutation.svg|sağ|küçükresim| Ultraviyole fotonlar, canlı organizmaların [[DNA]] moleküllerine farklı şekillerde zarar verir. Yaygın bir hasar olayında, bitişik [[timin]] bazları "merdiven" yerine birbirine bağlanır. Bu " timin dimer " bir çıkıntı yapar ve bozulan DNA molekülü düzgün çalışmaz.]]
UV‑B radyasyona aşırı maruz kalma, yalnızca [[güneş yanığı]]na değil, bazı [[cilt kanseri]] türlerine de neden olabilir. Bununla birlikte, kızarıklık ve göz tahrişinin derecesi (bunlar büyük ölçüde UV-A'dan kaynaklanmaz), DNA'nın ultraviyole tarafından oluşturulan doğrudan hasarını yansıtmalarına rağmen, UV'nin uzun vadeli etkilerinin göstergesi değildir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.cancer.org/cancer/skin-cancer/prevention-and-early-detection/what-is-uv-radiation.html|başlık=What is ultraviolet (UV) radiation?|erişimtarihi=11 Haziran 2017|arşivtarihi=3 Nisan 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170403181332/https://www.cancer.org/cancer/skin-cancer/prevention-and-early-detection/what-is-uv-radiation.html|çalışma=cancer.org}}</ref>

UV radyasyonunun tüm bantları [[kollajen]] liflerine zarar verir ve cildin yaşlanmasını hızlandırır. Hem UV‑A hem de UV‑B  A vitaminini yok eder ve bu ciltte daha fazla hasara neden olabilecektir.<ref>
{{Akademik dergi kaynağı|başlık=UV irradiation and topical vitamin A modulate retinol esterification in hairless mouse epidermis|yazarlar=Torma|sayı=4|sayfalar=291-299|çalışma=Acta Derm. Venereol.|yıl=1988|cilt=68|pmid=2459873}}
</ref>

UVB DNA hasarına neden olabilir.<ref name="autogenerated145">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=DNA repair / pro-apoptotic dual-role proteins in five major DNA repair pathways: Fail-safe protection against carcinogenesis|tarih=June 2002|sayı=2|sayfalar=145-78|çalışma=Mutat. Res.|cilt=511|pmid=12052432|doi=10.1016/S1383-5742(02)00009-1}}</ref> Bu kanser bağlantısı, [[Ozon deliği|ozon tabakasının incelmesi]] ve ozon deliği ile ilgili endişelerin bir nedenidir.

[[Cilt kanseri]]nin en ölümcül formu olan malign [[melanom]]a (çoğunlukla UV-A radyasyonundan bağımsız) DNA hasarından kaynaklanır. Bu, tüm melanomların %92'sinde doğrudan bir UV imza mutasyonunun olmamasından görülebilir.<ref name="Davies">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://eprints.gla.ac.uk/121/1/Davis%2CH_2002_pdf.pdf|başlık=Mutations of the BRAF gene in human cancer|yazarlar=Davies, H.|tarih=June 2002|sayı=6892|sayfalar=949-954|çalışma=Nature|cilt=417|pmid=12068308|doi=10.1038/nature00766|yazar3=Bignell, G.R.|yazar4=Cox, C.|erişim-tarihi=5 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200805053025/http://eprints.gla.ac.uk/121/1/Davis%2CH_2002_pdf.pdf|arşivtarihi=5 Ağustos 2020|ölüurl=hayır}}</ref> Ara sıra aşırı maruz kalma ve güneş yanığı, melanom için muhtemelen uzun süreli orta derecede maruz kalmaya göre daha büyük risk faktörleridir.<ref name="NS">{{Dergi kaynağı|url=https://www.newscientist.com/article/mg22630250-500-shunning-the-sun-may-be-killing-you-in-more-ways-than-you-think|başlık=Shunning the sun may be killing you in more ways than you think|arşivtarihi=9 Haziran 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170609062643/https://www.newscientist.com/article/mg22630250-500-shunning-the-sun-may-be-killing-you-in-more-ways-than-you-think/|yazarlar=Weller|tarih=10 Haziran 2015|çalışma=[[New Scientist]]|ilk=Richard}}</ref> UV‑C, en yüksek enerjiye sahip, en tehlikeli ultraviyole radyasyon türüdür ve çeşitli mutajen veya kanserojen etkilere neden olur.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://www.eoearth.org/view/article/160592/|başlık=Encyclopedia of Earth|arşivtarihi=19 Ekim 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131019060416/http://www.eoearth.org/view/article/160592/|kısım=Sunlight|yıl=2011|yazar=Hogan, C. Michael|editör-ilk=Saundry, P.|editör3=Cleveland, C.}}</ref>

Geçmişte UV-A'nın zararsız veya UV-B'den daha az zararlı olduğu düşünülürken, günümüzde dolaylı DNA hasarı yoluyla cilt kanserine katkıda bulunduğu bilinmektedir.&nbsp;UV‑A, hidroksil ve oksijen radikalleri gibi reaktif ara maddeler üretir ve bu da DNA'ya zarar verebilir. UV‑A'nın deride neden olduğu DNA hasarı çoğunlukla DNA'daki tek iplikçik kırılmaları, UV‑B'nin neden olduğu hasar doğrudan timin veya sitozin dimerleri oluşumunu ve çift iplikli DNA kırılmasını içerir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.semanticscholar.org/paper/293c53cde0110f934299f53da3be1db00e6b352d|başlık=DNA damage after acute exposure of mice skin to physiological doses of UVB and UVA light|tarih=January 2012|yazarları-göster=etal|sayı=5|sayfalar=407-412|çalışma=Arch. Dermatol. Res.|cilt=304|pmid=22271212|doi=10.1007/s00403-012-1212-x}}</ref> UV‑A, tüm vücut için immünosupresiftir (güneş ışığına maruz kalmanın immünosupresif etkilerinin büyük bir kısmından sorumludur) ve derideki bazal hücreli keratinositler için mutajeniktir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Ultraviolet&nbsp;A radiation: Its role in immunosuppression and carcinogenesis|tarih=December 2011|sayı=4|sayfalar=214-21|çalışma=Semin. Cutan. Med. Surg.|cilt=30|pmid=22123419|doi=10.1016/j.sder.2011.08.002}}</ref>

UV‑B cilt hücrelerindeki DNA moleküllerini [[Uyarılmış hâl|harekete geçirerek]] bitişik [[pirimidin]] bazları arasında anormal [[kovalent bağ]]ların oluşmasına neden olarak bir dimer üretir. DNA'daki UV ile indüklenen pirimidin dimerlerinin çoğu, yaklaşık 30'u kullanan nükleotid eksizyon onarımı olarak bilinen işlemle çıkarılır.<ref name="autogenerated145"/> Bu onarım sürecinden kaçan pirimidin dimerleri, bir tür programlanmış hücre ölümü ([[Apoptozis|apoptoz]])nü indükleyebilir veya [[mutasyon]]a yol açan DNA replikasyon hatalarına neden olabilir.

UV radyasyonuna karşı bir savunma olarak, ciltteki kahverengi pigment [[melanin]] miktarı, cilt orta düzeyde ([[Cilt rengi|cilt tipine]] bağlı olarak) radyasyona maruz kaldığında artar; bu genellikle [[Bronzlaşma|güneş bronzluğu]] olarak bilinir. Melaninin amacı, UV radyasyonunu emmek ve enerjiyi zararsız ısı olarak dağıtarak cildi UV'nin hem doğrudan hem de dolaylı DNA hasarına karşı korumaktır. UV‑A mevcut melanini oksitleyerek hızlı bir bronzluk sağlarken, UV‑B ise yaklaşık 2 gün sonra melanositlerden [[melanin]] salınımını tetikleyerek bronzluk sağlamaya başlar.

==== Güneş kremi güvenlik tartışması ====
[[Dosya:UV_and_Vis_Sunscreen.jpg|sol|küçükresim| Güneş koruyucu etkisinin gösterilmesi. Adamın yüzünün sadece sağ tarafında güneş kremi var. Soldaki görüntü, yüzünün normal bir fotoğrafıdır; doğru görüntü, yansıyan UV ışığıdır. Yüzün güneş kremi olan tarafı daha koyu olur çünkü güneş kremi UV ışığını emer.]]
Tıbbi kuruluşlar, güneş kremi kullanarak UV radyasyonundan korunma önerir. Beş güneş kremi bileşeninin fareleri cilt tümörlerine karşı koruduğu gösterilmiştir. Bununla birlikte, bazı güneş koruyucu kimyasallar, canlı hücrelerle temas halindeyken aydınlatıldıklarında potansiyel olarak zararlı maddeler üretirler.<ref name="Parsons">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Photosensitization of the sunscreen octyl p‑dimethylaminobenzoate&nbsp;b UV‑A in human melanocytes but not in keratinocytes|url=https://archive.org/details/sim_photochemistry-and-photobiology_2001-06_73_6/page/n33|yazarlar=Xu, C.|sayı=6|sayfalar=600-604|çalışma=Photochemistry and Photobiology|yıl=2001|cilt=73|pmid=11421064|doi=10.1562/0031-8655(2001)073<0600:POTSOP>2.0.CO;2|yazar3=Green, Adele|yazar4=Parisi, Alfio}}</ref><ref name="Knowland1993">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Sunlight-induced mutagenicity of a common sunscreen ingredient|yazarlar=Knowland, John|sayı=3|sayfalar=309-313|çalışma=FEBS Letters|yıl=1993|cilt=324|pmid=8405372|doi=10.1016/0014-5793(93)80141-G|yazar3=McKenzie, Edward A.|yazar4=McHugh, Peter J.}}</ref> Cildin alt katmanlarına nüfuz eden güneş koruyucu miktarı, hasara neden olacak kadar büyük olabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.karger.com/Article/FullText/68291|başlık=Skin penetration and sun protection factor of five UV filters: Effect of the vehicle|yazarlar=Chatelaine|sayı=1|sayfalar=28-35|çalışma=Skin Pharmacol. Appl. Skin Physiol|yıl=2003|cilt=16|pmid=12566826|doi=10.1159/000068291|erişim-tarihi=5 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20131227063745/http://www.karger.com/Article/FullText/68291|arşivtarihi=27 Aralık 2013|ölüurl=hayır}}</ref>

Güneş kremi, UV-B'yi bloke ederek güneş yanığına neden olan doğrudan DNA hasarını azaltır ve olağan SPF derecesi, bu radyasyonun ne kadar etkili bir şekilde bloke edildiğini gösterir. Bu nedenle SPF, "UV‑B koruma faktörü" için UVB-PF olarak da adlandırılır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=The impact of natural sunlight exposure on the UV‑B – sun protection factor (UVB-SPF) and UVA protection factor (UVA-PF) of a UV‑A / UV‑B SPF&nbsp;50 sunscreen|tarih=February 2011|sayı=2|sayfalar=150-155|çalışma=J. Drugs Dermatol.|cilt=10|pmid=21283919}}</ref> Bununla birlikte, bu derecelendirme, birincil olarak güneş yanığına neden olmayan ancak dolaylı DNA hasarına neden olduğu ve aynı zamanda kanserojen olarak kabul edildiğinden yine de zararlı olan UVA'ya <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Sunscreen products: what do they protect us from?|tarih=August 2011|sayı=1–2|sayfalar=181-184|çalışma=Int. J. Pharm.|cilt=415|pmid=21669263|doi=10.1016/j.ijpharm.2011.05.071}}</ref> karşı koruma hakkında hiçbir veri sunmamaktadır. UV‑A filtrelerinin olmaması nedeniyle güneş kremi kullananlarda (kullanmayanlara kıyasla) daha yüksek melanom insidansı sözkonusu olabilecektir.<ref name="Garland">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Could sunscreens increase melanoma risk?|sayı=4|sayfalar=614-615|çalışma=Am. J. Public Health|yıl=1992|cilt=82|pmc=1694089|pmid=1546792|doi=10.2105/AJPH.82.4.614}}</ref><ref name="Westerdahl2000">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Sunscreen use and malignant melanoma|erişimtarihi=|sayı=1|sayfalar=145-150|çalışma=International Journal of Cancer|yıl=2000|cilt=87|pmid=10861466|doi=10.1002/1097-0215(20000701)87:1<145::AID-IJC22>3.0.CO;2-3}}</ref><ref name="Autier">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Melanoma and use of sunscreens: An EORTC case control study in Germany, Belgium and France|yazarları-göster=etal|sayı=6|sayfalar=749-755|çalışma=Int. J. Cancer|yıl=1995|cilt=61|pmid=7790106|doi=10.1002/ijc.2910610602}}</ref><ref name="Weinstock">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.jidsponline.org/action/showPdf?pii=S1087-0024%2815%2930243-4|başlık=Do sunscreens increase or decrease melanoma risk: An epidemiologic evaluation|yazarlar=Weinstock, M. A.|sayı=1|sayfalar=97-100|çalışma=Journal of Investigative Dermatology Symposium Proceedings|yıl=1999|cilt=4|pmid=10537017|doi=10.1038/sj.jidsp|erişim-tarihi=5 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20221205021844/https://www.jidsponline.org/action/showPdf?pii=S1087-0024(15)30243-4|arşivtarihi=5 Aralık 2022|ölüurl=hayır}}</ref><ref name="Vainio">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Commentary: Cancer-preventive effects of sunscreens are uncertain|url=https://archive.org/details/sim_scandinavian-journal-of-work-environment-health_2000-12_26_6/page/n74|erişimtarihi=|yazarlar=Vainio, H.|sayı=6|sayfalar=529-531|çalışma=Scandinavian Journal of Work, Environment & Health|yıl=2000|cilt=26|doi=10.5271/sjweh.578|yazar3=Bianchini, F.}}</ref> Bazı losyonlar, UV-A ışınlarına karşı koruyucu [[titanyum dioksit]], [[çinko oksit]] ve avobenzon içerir.

Melaninin fotokimyasal özellikleri onu mükemmel bir fotokoruyucu yapar. Bununla birlikte, koruyucu kimyasallar, uyarılmış enerjiyi melanin kadar verimli dağıtamaz ve içerikler cildin alt katmanlarına nüfuz ettiğinde reaktif oksijen türlerinin miktarı artabilir.<ref name="Parsons"/><ref name="Knowland1993"/><ref name="Hanson">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.escholarship.org/uc/item/9f14s2dd|başlık=Sunscreen enhancement of UV-induced reactive oxygen species in the skin|yazarlar=Hanson, Kerry M.|sayı=8|sayfalar=1205-1212|çalışma=Free Radical Biology and Medicine|yıl=2006|cilt=41|pmid=17015167|doi=10.1016/j.freeradbiomed.2006.06.011|yazar3=Gratton, Enrico|yazar4=Bardeen, Christopher J.|erişim-tarihi=5 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200806013940/https://www.escholarship.org/uc/item/9f14s2dd|arşivtarihi=6 Ağustos 2020|ölüurl=hayır}}</ref><ref name="Damiani1999">{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Nitroxide radicals protect DNA from damage when illuminated in vitro in the presence of dibenzoylmethane and a common sunscreen ingredient|yazarlar=Damiani, E.|sayı=7–8|sayfalar=809-816|çalışma=Free Radic. Biol. Med.|yıl=1999|cilt=26|pmid=10232823|doi=10.1016/S0891-5849(98)00292-5|yazar3=Greci, L.|yazar4=Parsons, R.}}</ref> Stratum korneumdan nüfuz eden güneş kremi miktarı, hasara neden olacak kadar büyük olabilir.

Hanson ve diğerleri tarafından yapılan bir deneyde 2006 yılında yayınlanan raporda, zararlı reaktif oksijen türlerinin (ROS) miktarı, güneş kremi uygulanmış ve uygulanmamış ciltte ölçülmüştür. İlk 20&nbsp;dakikada güneş kremi filmi koruyucu bir etkiye sahipti ve ROS türlerinin sayısı daha azdı. Ancak 60&nbsp;dakika sonra, emilen güneş koruyucu miktarına bağlı olarak güneş kremi uygulanmış ciltte ROS miktarı, tedavi edilmemiş cilde göre daha yüksek çıktı.<ref name="Hanson"/> Çalışma, UV ışığının güneş kremi ile aşılanmış canlı cilt hücrelerine nüfuz etmesini önlemek için güneş kreminin 2 saat içinde yeniden uygulanması gerektiğini göstermektedir.<ref name="Hanson" />

==== Belirli cilt durumlarının şiddetlenmesi ====
Ultraviyole radyasyon [[Lupus|sistemik lupus eritematozus]], [[Sjögren sendromu]], Sinear Usher sendromu, [[Rozasea|rosacea]], dermatomiyozit, Darier hastalığı, Kindler-Weary sendromu ve Porokeratosis dahil olmak üzere birçok cilt hastalığını şiddetlendirebilir.<ref name="Medscape">[https://emedicine.medscape.com/article/1059123-overview#a4 Medscape: Porokeratosis] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20210624201419/https://emedicine.medscape.com/article/1059123-overview#a4 |tarih=24 Haziran 2021 }}.</ref>

==== Göz hasarı ====
[[Dosya:UV_Warning.jpg|küçükresim|İşaretler genellikle güçlü UV kaynaklarının tehlikesini uyarmak için kullanılır.]]
Göz, 265–275'nmdeki alt UV‑C bandında UV hasarına karşı en hassastır. Bu dalga boyundaki radyasyon güneş ışığında neredeyse yoktur, ancak kaynakçı ark ışıklarında ve diğer yapay kaynaklarda bulunur. Bunlara maruz kalmak "kaynakçı parlamasına" ([[Kar körlüğü|fotokeratit]]) neden olabilir ve [[katarakt]], pterjium ve pinguekula oluşumuna yol açabilir. Daha düşük ölçüde, 310 ila 280&nbsp;nm, güneş ışığındaki UV‑B de fotokeratite ("kar körlüğü") neden olur ve [[kornea]], [[Lens (anatomi)|lens]] ve [[retina]] hasar görebilir.

[[Göz koruması|Koruyucu gözlük]] UV radyasyon için faydalıdır. Işık gözlere yanlardan ulaşabildiğinden, yüksek irtifa dağcılıkta olduğu gibi yüksek bir maruz kalma riski varsa, genellikle tam kapsamlı göz koruması tavsiye edilir. Dağcılar, hem daha az atmosferik filtreleme, hem de kar ve buzdan yansıma nedeniyle normalden daha yüksek UV radyasyon seviyelerine maruz kalırlar.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.who.int/uv/faq/whatisuv/en/index3.html|başlık=UV radiation|arşivtarihi=25 Ekim 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161025234856/http://www.who.int/uv/faq/whatisuv/en/index3.html|yayıncı=World Health Organization}}</ref> Sıradan, işlenmemiş [[gözlük]]ler bir miktar koruma sağlar. Plastik lenslerin çoğu cam merceklerden daha fazla koruma sağlar çünkü yukarıda belirtildiği gibi cam UV-A'ya karşı şeffaftır ve lensler için kullanılan yaygın akrilik plastik daha az şeffaftır. [[Polikarbonat]] gibi bazı plastik lens malzemeleri doğal olarak çoğu UV'yi engeller.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.opticianonline.net/features/optical-properties-of-lens-materials-2|başlık=Optical properties of lens materials|arşivtarihi=26 Ekim 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20161026000953/https://www.opticianonline.net/features/optical-properties-of-lens-materials-2|çalışma=Optician Online}}</ref>

== Polimerlerin, pigmentlerin ve boyaların bozunması ==
[[Dosya:Failedrope1.jpg|sol|küçükresim| UV hasarlı [[polipropilen]] halat (solda) ve yeni ip (sağda)]]
[[Güneş ışığı]]na maruz kalan plastikler UV bozunmasına uğrar. Sorun renk atması veya solma, çatlama, mukavemet kaybı veya parçalanma olarak ortaya çıkar. Saldırının etkileri maruz kalma süresi ve güneş ışığı yoğunluğu ile artar. UV emicilerin eklenmesi önleyicidir.
[[Dosya:Irspec2.jpg|küçükresim| [[Polietilen]]in UV bozunması nedeniyle karbonil absorpsiyonunu gösteren IR spektrumu]]
Hassas polimerler arasında [[termoplastik]] ve [[aramid]]ler bulunur. UV absorpsiyonu zincir bozulması ve zincir yapısındaki hassas noktalarda mukavemet kaybına yol açar. Aramid halat, mukavemetini korumak istiyorsa, bir termoplastik kılıf ile korunmalıdır.

Pek çok [[pigment]] ve [[Boyar madde|boya]] UV etkisiyle renk değiştirir; bu nedenle [[Resim|tablo]] ve tekstiller, radyasyonun iki yaygın kaynağı olan güneş ışığı ve flüoresan lambalardan korumaya ihtiyaç duyabilir. Pencere camı bazı zararlı UV'yi emer, ancak değerli eserlerin ekstra korumaya ihtiyacı vardır. Örneğin birçok müze, [[Suluboya|suluboya resimler]] ve eski kumaşların üzerine siyah perdeler yerleştirir. Sulu boyalar düşük pigment seviyelerine sahip olabildiğinden UV'den ekstra korumaya ihtiyaç duyarlar. Akrilikler (pleksiglas), laminatlar ve kaplamalar dahil olmak üzere çeşitli resim çerçeve camı biçimleri, farklı derecelerde UV (ve görünür ışık) koruması sunar.

== Uygulamalar ==
Kimyasal etki ve [[floresans]] kabiliyeti nedeniyle, ultraviyole radyasyonun bir dizi uygulaması vardır. Aşağıdaki tablo<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.s-et.com/en/technology/uvled/ | başlık = Classification of UV | erişimtarihi = 1 Aralık 2019 | çalışma = SETi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170930081901/http://www.s-et.com/en/technology/uvled/ | arşivtarihi = 30 Eylül 2017}}<br /><br />{{Web kaynağı|url=http://www.s-et.com/applications/wavelength.html|başlık=Applications|erişimtarihi=26 Eylül 2009|arşivtarihi=20 Ağustos 2008|arşivurl=https://web.archive.org/web/20080820022822/http://www.s-et.com/applications/wavelength.html|çalışma=SETi}}</ref> UV spektrumundaki belirli dalga boyu bantlarının bazı kullanımlarını vermektedir.

* ''13.5&nbsp;nm'' : Extrem ultraviyole litografi
* ''30–200&nbsp;nm'' : [[Fotoiyonizasyon]], ultraviyole fotoelektron spektroskopisi, [[fotolitografi]] ile standart [[entegre devre]] üretimi
* ''230–365&nbsp;nm'' : UV-ID, etiket takibi, [[barkod]]lar
* ''230–400&nbsp;nm'' : Optik [[sensör]]ler, çeşitli enstrümantasyon
* ''240–280&nbsp;nm'' : [[Dezenfektan|Dezenfeksiyon]], yüzeylerin ve suyun dekontaminasyonu ([[DNA]] absorpsiyonu 260°nm'de zirve yapar), [[antiseptik lamba]]lar <ref name="Liverpool, UVGI"/>
* ''200–400&nbsp;nm'' : [[Adli bilimler|Adli analiz]], uyuşturucu tespiti
* ''270–360&nbsp;nm'' : [[Protein]] analizi, [[DNA dizileme]], ilaç keşfi
* ''280–400&nbsp;nm'' : [[Hücre]]lerin [[tıbbi görüntüleme]]si
* ''300–320&nbsp;nm'' : Tıpta [[Fototerapi|ışık tedavisi]]
* ''300–365&nbsp;nm'' : [[Polimer]]lerin ve yazıcı mürekkeplerinin [[Kürleme|kürlenmesi]]
* ''350–370&nbsp;nm'' : Böcek öldürücüler (sinekler en çok 365'nmde ışığa çekilir)<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.pestproducts.com/uv_light.htm|başlık=Ultraviolet Light, UV Rays, What is Ultraviolet, UV Light Bulbs, Fly Trap|erişimtarihi=8 Kasım 2011|arşivtarihi=8 Ekim 2011|arşivurl=https://web.archive.org/web/20111008084125/http://www.pestproducts.com/uv_light.htm|yayıncı=Pestproducts.com}}</ref>

=== Fotoğrafçılık ===
[[Dosya:UV_Portrait.jpg|küçükresim|Yalnızca 335 ve 365 nanometre dalga boyları arasındaki UV ışığı kullanılarak çekilmiş bir portre.]]
[[Dosya:Jupiter.Aurora.HST.UV.jpg|sağ|küçükresim| [[Hubble Uzay Teleskobu]] tarafından ultraviyole ışıkta görüldüğü şekliyle [[Jüpiter|Jüpiter'in]] kuzey kutbundaki Aurora.]]
[[Ultraviyole astronomisi]]nde, yıldızlararası ortam ve yıldızların sıcaklığını ve kimyasal bileşimini ayırt etmek için ölçümler kullanılır. Ozon tabakası birçok UV frekansının Dünya yüzeyindeki teleskoplara ulaşmasını engellediğinden, çoğu UV gözlemi uzaydan yapılır.

=== Elektrik ve elektronik endüstrisi ===
Cihazlardaki [[korona deşarjı]], ultraviyole emisyonları üzerinden tespit edilebilir. Korona, elektrik yalıtımının bozulmasına ve [[ozon]] ve [[Azot oksit|nitrojen oksit]] emisyonuna neden olur.<ref>
{{Dergi kaynağı|url=http://www.seeing-corona.com/|başlık=The daytime UV inspection magazine|arşivtarihi=1 Ağustos 2004|arşivurl=https://web.archive.org/web/20040801222232/http://seeing-corona.com/|çalışma=Corona}}
</ref>

[[EPROM]]'lar (Silinebilir Programlanabilir Salt Okunur Bellek), UV radyasyonuna maruz bırakılarak silinir. Bu modüller, çipin üstünde UV radyasyonunun içeri girmesine izin veren şeffaf ([[kuvars]]) bir pencereye sahiptir.

=== Floresan boya kullanımları ===
UV altında mavi ışık yayan renksiz floresan boyalar, kağıt ve kumaşlara optik parlatıcı olarak eklenir. Bu maddeler tarafından yayılan mavi ışık, mevcut olabilecek sarı renk tonlarını etkisiz hale getirir ve renklerin ve beyazların daha beyaz veya parlak renkli görünmesine neden olur.

Ana renklerde parıldayan boyalar, boya, kağıt ve tekstillerde ya gün ışığı altında rengi geliştirmek için ya da UV lambalarıyla aydınlatıldığında özel efektler sağlamak için kullanılır. UV altında parıldayan boyalar içeren Blacklight boyaları, bir dizi sanat ve estetik uygulamasında kullanılmaktadır.

Eğlence parkları, binek resimlerini ve arka planlarını floresanla aydınlatmak için genellikle UV aydınlatma kullanır. Bu genellikle binicinin beyaz giysisinin açık mor renkte parlamasına neden olan bir yan etkiye sahiptir.
[[Dosya:RBC_Visa_UV.jpg|sağ|küçükresim| UV ışık kaynağı altında tutulduğunda birçok Visa kredi kartında kuş beliriyor]]
Para, sürücü ehliyeti ve [[pasaport]] gibi önemli belgelerde sahteciliği önlemeye yardımcı olmak için kağıt, ultraviyole ışık altında görülebilen bir UV [[filigran]]ı veya flüoresan renkli lifler içerebilir. Posta pulları, pulun ve mektubun yüzünün otomatik olarak algılanmasına izin vermek için UV ışınları altında parlayan bir fosforla etiketlenir.

Floresan [[Boyar madde|boyalar]] [[biyokimya]] ve [[Adli bilimler|adli tıp]]ta kullanılmaktadır. Bazı [[biber gazı]] markaları, biber gazı sıkılan saldırganın üzerinde kolayca yıkanamayan görünmez bir kimyasal (UV boyası) bırakır ve bu da polisin saldırganı daha sonra tespit etmesine yardımcı olur.

Bazı [[Tahribatsız muayene|tahribatsız test]] türlerinde UV, geniş bir malzeme yelpazesindeki kusurları vurgulamak için floresan boyaları uyarır. Bu boyalar, kılcal hareketle (sıvı penetran muayenesi) yüzey kırma kusurlarına taşınabilir veya demirli malzemelerdeki manyetik sızıntı alanlarına yakalanan ferrit partiküllerine bağlanabilir (manyetik partikül muayenesi).

=== Analitik kullanımlar ===

==== Adli ====
UV, meni, kan ve tükürük gibi vücut sıvılarının bulunmasına ve tanımlanmasına yardımcı olan olay mahallinde bir araştırma aracıdır.<ref>
{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Detection of dry bodily fluids by inherent short wavelength UV luminescence: Preliminary results|yazarlar=Springer|sayı=2|sayfalar=89-94|çalışma=Forensic Sci. Int.|yıl=1994|cilt=66|pmid=8063277|doi=10.1016/0379-0738(94)90332-8}}
</ref> Örneğin, ejaküle edilen sıvılar veya tükürük, sıvının üzerinde biriktiği yüzeyin yapısı veya renginden bağımsız olarak güçlü UV kullanılarak tespit edilebilir.<ref>
{{Web kaynağı|url=http://www.benthamscience.com/open/toforsj/articles/V001/12TOFORSJ.pdf|başlık=Detection of semen (human and boar) and saliva on fabrics by a very high-powered UV- / VIS-light source|erişimtarihi=10 Aralık 2009|arşivtarihi=30 Kasım 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121130113644/http://www.benthamscience.com/open/toforsj/articles/V001/12TOFORSJ.pdf|yazarları-göster=etal|çalışma=Bentham Science|yazar2=Fiedler, Anja|yazar3=Benecke, Mark}}
</ref> UV-vis mikrospektroskopisi, belgelerin yanı sıra tekstil ve boya yongaları gibi eser kanıtları analiz etmek için de kullanılır.

Diğer uygulamalar, çeşitli sanat eserlerinin kimlik doğrulaması ve sahte parayı tespit etmeyi içerir. UV'ye duyarlı boyalarla özel olarak işaretlenmemiş malzemeler bile, UV'ye maruziyette belirgin bir flüoresansa sahip olabilir veya kısa ve uzun dalga ultraviyole altında farklı şekilde flüoresans verebilir.

==== Mürekkebin kontrastını artırma ====
Multispektral görüntülemeyle okunaksız [[Villa dei Papiri|Villa of the Papyri]], Oxyrhynchus'un yanmış papirüsleri veya Arşimet palimpsestleri gibi [[papirüs]]leri okumak mümkündür. Teknik, belirli ışık dalga boylarını yakalamak için ince ayarlı kızılötesi veya ultraviyole aralığında farklı filtreler kullanarak okunamayan belgenin resimlerini çekmeyi içerir. Böylece papirüs yüzeyinde mürekkebi kağıttan ayırt etmek için optimum spektral kısım bulunabilir.

Parşömen üzerindeki soluk demir bazlı [[Mürekkep|mürekkebi]] vurgulamak için basit NUV kaynakları kullanılabilir.<ref>
{{Web kaynağı|url=http://www.wells-genealogy.org.uk/photography.htm|başlık=Digital photography of documents|arşivtarihi=19 Eylül 2012|arşivurl=https://archive.today/20120919133157/http://www.wells-genealogy.org.uk/photography.htm|yayıncı=wells-genealogy.org.uk}}
</ref>

==== Sıhhi uygunluk ====
[[Dosya:Ultra-violet_screening_for_potentially_Ebola-carrying_liquids_(15811190376).jpg|alt=A person wearing full protective gear, glowing in ultraviolet light|küçükresim| Sahte [[Vücut sıvısı|vücut sıvıları]] içeren bir eğitim egzersizinden sonra, bir sağlık çalışanının [[kişisel koruyucu ekipman]]ı ultraviyole ışıkla kontrol edilerek görünmez sıvı damlaları bulunur. Bu sıvılar ölümcül virüsler veya başka kontaminasyonlar içerebilir.]]
Ultraviyole ışık, periyodik temizlik ve sanitasyonun başarısız olabileceği yüzeylerde kalan organik madde birikintilerinin tespit edilmesine yardımcı olur. Otel endüstrisi, imalat ve temizlik veya kirlilik seviyelerinin denetlendiği diğer endüstrilerde kullanılır.<ref>
{{Web kaynağı|url=http://www.healthyfacilitiesinstitute.com/a_353-Defining_What_is_Clean|başlık=Defining "What is clean?"|erişimtarihi=24 Haziran 2017|arşivtarihi=21 Eylül 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170921171252/http://www.healthyfacilitiesinstitute.com/a_353-Defining_What_is_Clean|dil=İngilizce|yayıncı=Healthy Facilities Institute|seri=Integrated cleaning and measurement}}
</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=http://www.afgsc.af.mil/News/Article-Display/Article/989575/non-destructive-inspection-seeing-through-the-b-52/|başlık=Non-destructive inspection: Seeing through the B‑52|erişimtarihi=24 Haziran 2017|çalışma=afgsc.af.mil|yayıncı=[[U.S. Air Force]]|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171116031617/http://www.afgsc.af.mil/News/Article-Display/Article/989575/non-destructive-inspection-seeing-through-the-b-52/|arşivtarihi=16 Kasım 2017|ölüurl=hayır}}</ref><ref>
{{Dergi kaynağı|url=http://www.valvemagazine.com/web-only/categories/technical-topics/6658-oxygen-cleaning-a-validated-process-is-critical-for-safety.html|başlık=Oxygen cleaning: A validated process is critical for safety|arşivtarihi=15 Kasım 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20171115202939/http://www.valvemagazine.com/web-only/categories/technical-topics/6658-oxygen-cleaning-a-validated-process-is-critical-for-safety.html|yazarlar=Escobar|tarih=20 Nisan 2015|çalışma=Valve Magazine}}
</ref><ref>
{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=qXcCKsL2IMUC&pg=PA10|başlık=Practical Non-destructive Testing|tarih=2002|dil=en-gb|sayfa=10|yayıncı=Woodhead Publishing|isbn=9781855736009}}
</ref>

Bazı haber kuruluşları oteller, umumi tuvaletler, tırabzanlar vb.de sağlıksız koşulları ortaya çıkarmak benzer cihazlar kullanan bir araştırmacı muhabir kullanabilir.<ref>
{{Dergi kaynağı|url=http://www.housebeautiful.com/lifestyle/news/a7060/clean-hotel-bed-sheets/|başlık=New investigation finds some hotels don't wash sheets between guests|arşivtarihi=3 Temmuz 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170703053642/http://www.housebeautiful.com/lifestyle/news/a7060/clean-hotel-bed-sheets/|tarih=15 Eylül 2016|dil=İngilizce|çalışma=House Beautiful}}
</ref><ref>
{{Haber kaynağı|url=https://abcnews.go.com/GMA/Health/hiding-hotel-room/story?id=1507794|başlık=What's hiding in your hotel room?|arşivtarihi=22 Temmuz 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160722060221/https://abcnews.go.com/GMA/Health/hiding-hotel-room/story?id=1507794|tarih=17 Kasım 2010|çalışma=ABC News}}
</ref>

==== Kimya ====
UV/Vis spektroskopisi, [[kimyasal yapı]]yı analiz etmek için yaygın olarak kullanılan bir tekniktir. UV radyasyonu, floresan emisyonunun bir spektroflorometre ile ölçüldüğü belirli bir numuneyi uyarmak için sıklıkla kullanılır. Biyolojik araştırmalarda, nükleik asit veya [[protein]]lerin miktarının belirlenmesi için UV radyasyonu kullanılır. Çevre kimyasında, UV radyasyonu, su numunelerinde ortaya çıkan endişe verici kirleticileri tespit etmek için de kullanılabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Emerging Contaminants: An Overview of Recent Trends for Their Treatment and Management Using Light-Driven Processes|erişimtarihi=|yazarlar=Lee|tarih=January 2021|sayı=17|dil=İngilizce|sayfalar=2340|çalışma=Water|cilt=13|doi=10.3390/w13172340}}</ref>

Kirlilik kontrol uygulamalarında, örneğin fosil yakıtlı enerji santrallerin baca gazında nitrojen oksit, kükürt bileşikleri, cıva ve amonyak emisyonlarını tespit etmek için UV analizörleri kullanılır.<ref>
{{Kitap kaynağı|başlık=The Condensed Handbook of Measurement and Control|sayfalar=65-66|yayıncı=ISA|seri=3rd|yıl=2007|isbn=978-1-55617-995-2|editör-ad=N.E.|editör-soyadı=Battikha}}
</ref> Ultraviyole radyasyon, su üzerine [[Petrol sızıntısı|dökülen petrolün]] tespit edilmesinde yağ filmlerinin UV dalga boylarında yüksek yansıtıcılığı ya da sudaki [[Raman saçılması]]yla oluşturulan UV'yi soğurma yoluyla daha hassas veri sağlar.<ref>
{{Kitap kaynağı|başlık=Oil Spill Science and Technology|url=https://archive.org/details/isbn_9781856179430|sayfalar=[https://archive.org/details/isbn_9781856179430/page/n158 123]-124|yayıncı=Elsevier|yıl=2011|isbn=978-1-85617-943-0|editör-ad=Mervin|editör-soyadı=Fingas}}</ref>
[[Dosya:Fluorescent_minerals_hg.jpg|sağ|küçükresim| UV ışığı ile ışınlanırken görüldüğü gibi çeşitli dalga boylarında parlak bir şekilde flüoresan mineral örnekleri koleksiyonu.]]
Ultraviyole lambalar bazı [[değerli taş]]ların bilinmesi ve analizinin bir parçası olarak kullanılır.

=== Malzeme bilimi kullanımları ===

==== Yangın algılama ====
Uv dedektörler algılama elemanı olarak genellikle [[Silisyum karbür|silikon karbür]] veya alüminyum nitrür bazlı bir katı hal cihazı veya gazla dolu bir tüp kullanır. Spektrumun herhangi bir bölümünde UV'ye duyarlı olan dedektörler [[Güneş ışığı|güneş]] ve [[Aydınlatma|yapay ışıktan]] kaynaklanan ışınlamaya yanıt verir. Örneğin, yanan bir hidrojen alevi 185 ila 260 nanometre aralığında güçlü bir [[Kızılötesi|IR]] yayarken, bir kömür ateşi UV bandında zayıf, ancak IR dalga boylarında çok daha güçlü bir radyasyon yayar. Hemen hemen tüm yangınlar UVC bandında bir miktar [[Isı radyasyonu|radyasyon]] yayar, oysa [[Güneş|Güneş'in]] bu banttaki radyasyonu [[Dünya atmosferi]] tarafından emilir. Sonuç olarak, UV dedektörü "güneş perdesi" dir, yani Güneş'ten gelen radyasyona yanıt olarak bir alarma neden olmaz, bu nedenle hem iç hem de dış mekanlarda kolayca kullanılabilir.

UV dedektörleri [[hidrokarbon]], metal, [[kükürt]], [[hidrojen]], [[hidrazin]] ve [[amonyak]] dahil çoğu yangına karşı hassastır. [[Ark kaynağı]], elektrik arkı, [[Şimşek ve yıldırım|yıldırım]], tahribatsız metal test ekipmanlarında kullanılan [[X ışını|X-ışınları]] ve radyoaktif malzemeler bir UV algılama sistemini etkinleştirecek seviyeler üretebilir. UV emici gaz ve buharların varlığı, bir yangından gelen UV radyasyonunu zayıflatacak ve dedektörün alev algılama yeteneğini olumsuz yönde etkileyecektir. Aynı şekilde, havada bir yağ buharı veya dedektör penceresinde bir yağ filminin bulunması da aynı etkiye sahip olacaktır.

==== Fotolitografi ====
Ultraviyole radyasyon, [[fotorezist]]'in kimyasal bir maskeden geçen UV radyasyonuna maruz bırakıldığı bir prosedürle olan çok ince çözünürlüklü [[fotolitografi]] gerçekleştirilir. Maruz kalma, duyarlı fotodirençte kimyasal reaksiyonların oluşmasına neden olur. İstenmeyen fotorezistin çıkarılmasıyla, numune üzerinde belirlenen model kalır. Daha sonra, hiçbir fotorezistin kalmadığı numunenin alanlarını "aşındırmak", üzerinde biriktirmek veya başka şekilde değiştirmek için adımlar atılabilir.

Fotolitografi, [[yarı iletken]], [[entegre devre]] bileşenleri<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.almaden.ibm.com/st/chemistry/lithography/deep_uv/|başlık=Deep UV Photoresists|arşivtarihi=12 Mart 2006|arşivurl=https://web.archive.org/web/20060312012823/http://www.almaden.ibm.com/st/chemistry/lithography/deep_uv/}}</ref> ve [[Baskılı devre kartı|baskılı devre kartlarının]] imalatında kullanılır. Elektronik entegre devreleri imal etmek için kullanılan fotolitografi işlemleri şu anda 193 ve deneysel olarak extrem ultraviyole litografi için 13.5&nbsp;nm UV kullanıyor.

==== Polimerler ====
Net şeffaflık gerektiren elektronik bileşenler (fotovoltaik panel ve sensörler), UV enerjisi kullanılarak kürlenen akrilik reçineler kullanılarak korunabilir. Avantaj düşük VOC emisyonu ve hızlı [[kürleme]]dir.
[[Dosya:UV_effect_on_finished_wood.jpg|küçükresim|UV'nin bitmiş yüzeylere etkisi 0, 20 ve 43 saatlik.]]
Bazı mürekkep, kaplama ve [[Tutkal|yapıştırıcılar]], foto başlatıcı ve reçine karışımı ile formüle edilir. Fotobaşlatıcı UV ışığına maruz kaldığında, [[polimerizasyon]] meydana gelir ve yapıştırıcılar birkaç saniye içinde sertleşir. Uygulamalar arasında cam ve plastik yapıştırma, [[Optik fiber|fiber optik]] kaplamalar, yer kaplaması, UV kaplama ve ofset [[Matbaacılık|baskıda]] kağıt kaplamalar, diş dolguları ve dekoratif tırnak "jelleri" yer alır.

Kürleme için UV lambaları, [[LED|LED'ler]] ve [[Eksimer|excimer]] flaş lambaları kullanılabilir. Flekso veya ofset baskı gibi işlemler, hareketli bir alt tabakaya odaklanan yüksek yoğunluklu ışık gerektirir; elektrik arkları veya mikrodalgalar ile enerji verilen orta ve çok yüksek basınçlı [[Cıva|Hg]] veya [[Demir|Fe]] bazlı ampuller kullanılır. Statik uygulamalar için daha düşük güçlü floresan lamba ve LED'ler kullanılabilir. Küçük yüksek basınçlı lambalar, sıvı dolu veya fiber optik ışık kılavuzları aracılığıyla ışık odaklı olabilir ve çalışma alanına iletilebilir.

UV'nin polimerler üzerindeki etkisiyle polimer yüzeyler ([[Yüzey pürüzlüğü|pürüzlülük]] ve [[hidrofobi]]klik) modifiye edilir. Örneğin, bir [[Pleksi|poli(metil metakrilat)]] yüzeyi vakumlu ultraviyole ile düzeltilebilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.lapshin.fast-page.org/publications.htm#vacuum2010|başlık=Vacuum ultraviolet smoothing of nanometer-scale asperities of poly(methyl methacrylate) surface|arşivtarihi=9 Eylül 2013|arşivurl=https://web.archive.org/web/20130909230837/http://www.lapshin.fast-page.org/publications.htm#vacuum2010|yazarlar=R. V. Lapshin|sayı=1|sayfalar=1-11|çalışma=Journal of Surface Investigation. X-ray, Synchrotron and Neutron Techniques|yıl=2010|cilt=4|issn=1027-4510|doi=10.1134/S1027451010010015|yazar3=A. P. Alekhin|yazar4=A. G. Kirilenko}}</ref>

UV radyasyonu, [[polimer]]lerin hazırlanmasında faydalıdır. UV'ye maruz kalan polimerler oksitlenecek ve polimerin yüzey enerjisi yükselecektir. Polimerin yüzey enerjisi yükseltildiğinde, yapıştırıcı ile polimer arasındaki bağ daha güçlüdür.

=== Biyoloji ile ilgili kullanımlar ===

==== Hava temizleme ====
UVC ile katalizlenen bir kimyasal reaksiyonda [[Titanyum dioksit]], [[patojen]]ler, [[polen]] ve [[Küf mantarı|küf]] [[Sporla üreme|sporları]]nın  organik maddeleri [[Redoks|oksidasyon]]la zararsız yan ürünlere dönüşür. Bununla birlikte reaksiyon düz bir yol değil ve başarılı bir sonuç için çok spesifik parametreler gerektirir.

UV temizleme mekanizması fotokimyasal bir süreçtir. İç ortamdaki kirleticiler neredeyse tamamen organik karbon bazlı bileşiklerdir ve 240 ila 280°nm'de yüksek yoğunluklu UV'ye maruz kaldıklarında parçalanırlar. Kısa dalga ultraviyole radyasyon canlı mikroorganizmalardaki DNA'yı yok edebilir.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://bestledgrowlightsinfo.com/the-importance-of-uv-light-for-plants-cultivated-indoors/|başlık=The Importance of UV Light for Plants Cultivated Indoors|erişimtarihi=24 Haziran 2017|tarih=11 Haziran 2017|dil=en-US|çalışma=Best LED Grow Lights Info|arşivurl=https://web.archive.org/web/20180730203142/https://bestledgrowlightsinfo.com/the-importance-of-uv-light-for-plants-cultivated-indoors/|arşivtarihi=30 Temmuz 2018|ölüurl=hayır}}</ref> UVC'nin etkinliği, yoğunluk ve maruz kalma süresi ile doğrudan ilişkilidir.

UV'nin [[Karbonmonoksit|karbon monoksit]] ve VOC'ler gibi gaz halindeki kirleticileri azalttığı da gösterilmiştir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Removal by ultra-violet lamp of ethylene and other hydrocarbons produced by bananas|yazarlar=Scott|sayı=9|sayfalar=496-7|çalışma=Journal of the Science of Food and Agriculture|yıl=1971|cilt=22|doi=10.1002/jsfa.2740220916}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Atmospheric pollutants destroyed in an ultra violet scrubber|url=https://archive.org/details/sim_laboratory-practice_1973-02_22_2/page/103|yazarlar=Scott|sayı=2|sayfalar=103-6|çalışma=Laboratory Practice|yıl=1973|cilt=22|pmid=4688707}}</ref><ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Removal of ethylene from air and low oxygen atmospheres with ultra violet radiation|yazarlar=Shorter|sayfalar=176-9|çalışma=Lebensm-Wiss U Technology|yıl=1986|cilt=19}}</ref> 184 ve 254'nmde yayılan UV lambaları, hava oda ile lamba odası arasında geri dönüştürülürse düşük konsantrasyonlarda [[hidrokarbon]]ları ve [[Karbonmonoksit|karbon monoksiti]] giderebilir. Bu düzenleme, ozonun arıtılmış havaya girmesini önler. Benzer şekilde hava, 184&nbsp;nm'de çalışan tek bir UV kaynağından geçirilerek ve UV lambası tarafından üretilen ozonu uzaklaştırmak için demir pentaoksit üzerinden geçirilerek işlenebilir.

==== Sterilizasyon ve dezenfeksiyon ====
[[Dosya:UV-ontsmetting_laminaire-vloeikast.JPG|sağ|küçükresim| Düşük basınçlı bir cıva buharı boşaltma tüpü, kullanılmadığında [[Çeker ocak|davlumbazın]] içini kısa dalga UV ışığıyla doldurur ve ışınlanmış yüzeylerden mikrobiyolojik kirleticileri [[Asepsi|sterilize eder]].]]
Ultraviyole lambalar, biyoloji laboratuvarları ve tıbbi tesislerde çalışma alanları ve aletleri [[Sterilizasyon (mikrobiyoloji)|sterilize etmek]] için kullanılır. Ticari olarak temin edilebilen düşük basınçlı cıva buharlı lambalar, radyasyonlarının yaklaşık %86'sını 254 nanometrede (nm) yayar ve 265&nbsp;nm en yüksek mikrop öldürücü etkinlik noktasıdır. Bu dalga boylarındaki UV, bir mikroorganizmanın DNA/RNA'sına zarar vererek çoğalmasını engeller ve onu zararsız hale getirir (organizma ölmese bile).<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.nytimes.com/2020/05/07/science/ultraviolet-light-coronavirus.html|başlık=Scientists Consider Indoor Ultraviolet Light to Zap Coronavirus in the Air|erişimtarihi=9 Mayıs 2020|arşivtarihi=7 Mayıs 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200507214905/https://www.nytimes.com/2020/05/07/science/ultraviolet-light-coronavirus.html|yazarlar=Chang|tarih=7 Mayıs 2020|çalışma=The New York Times}}</ref> Mikroorganizmalar küçük çatlaklar ve gölgeli alanlarda ultraviyole ışınlarından korunabildikleri için bu lambalar sadece diğer sterilizasyon tekniklerine ek olarak kullanılmaktadır.

UV-C LED'ler yeni ticari popülerlik kazanmaktadır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Far-UVC light: A new tool to control the spread of airborne-mediated microbial diseases|yazarlar=Welch, David|tarih=January 2018|yazarları-göster=et al|sayı=1|sayfalar=2752|çalışma=Scientific Reports|cilt=8|issn=2045-2322|pmc=5807439|pmid=29426899|doi=10.1038/s41598-018-21058-w}}</ref> Tek renkli yapıları nedeniyle (±5&nbsp;nm) bu LED'ler, dezenfeksiyon için gereken belirli bir dalga boyunu hedefleyebilir. Patojenlerin belirli UV dalga boylarına karşı duyarlılıklarının değiştiğini bilmek özellikle önemlidir. LED'ler cıva içermez, anında açılır/kapanır ve gün boyunca sınırsız döngüye sahiptir.<ref>{{Web kaynağı|url=https://www.wateronline.com/doc/coming-of-age-uv-c-led-technology-update-0001|başlık=Coming of Age UV-C LED Technology Update|arşivtarihi=20 Nisan 2017|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170420045809/https://www.wateronline.com/doc/coming-of-age-uv-c-led-technology-update-0001|çalışma=wateronline.com}}</ref>

UV [[Dezenfektan|dezenfeksiyon]], [[atık su]] ve belediye içme [[Su arıtma|suyu arıtmalarında]] artan bir kullanım alanı bulmaktadır. Birçok kaynak suyu şişeleyicisi, sularını sterilize etmek için UV dezenfeksiyon kullanır. Güneş enerjisiyle su dezenfeksiyonu<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.sodis.ch/index_EN|başlık=Solar Water Disinfection|erişimtarihi=8 Kasım 2011|arşivtarihi=31 Ağustos 2012|arşivurl=https://web.archive.org/web/20120831050355/http://www.sodis.ch/index_EN|tarih=2 Nisan 2011|yayıncı=Sodis.ch}}</ref> doğal [[güneş ışığı]]nı kullanarak kirli suyu ucuza arıtmak için araştırılmıştır. UV-A ışınlaması ve sıcaklık sudaki organizmaları öldürmektedir

Ultraviyole radyasyon, yüksek yoğunluklu bir ultraviyole kaynağı üzerinden akıtarak meyve sularını [[Pastörizasyon|pastörize etmek]] için kullanılabilir. Böyle bir işlemin etkinliği, meyve suyunun UV emilimine bağlıdır.

[[Pulsed light|Darbeli ışık]], 200 - 280 [[Nanometre|nm]] arasında yoğun ve geniş spektrumlu darbeler kullanarak yüzeylerdeki mikroorganizmaları öldürme tekniğidir. Darbeli ışık, saniyede birkaç kez flaş üretebilen xenon lambalarıyla çalışır. Dezenfeksiyon robotları darbeli UV kullanır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.xenex.com/xenex-robot/|başlık=Video Demos|erişimtarihi=27 Kasım 2014|arşivtarihi=19 Aralık 2014|arşivurl=https://web.archive.org/web/20141219140317/http://www.xenex.com/xenex-robot/}}</ref>

==== Biyolojik ====
Kuşlar, sürüngenler ve arılar gibi böcekler de dahil olmak üzere bazı hayvanlar ultraviyoleye yakın dalga boylarını görebilir. Birçok meyve, çiçek ve tohum, insan renkli görüşüne kıyasla ultraviyole dalga boylarında daha güçlü bir şekilde öne çıkıyor. Akrepler, UV aydınlatması altında parlar veya sarıdan yeşile bir renk alır, bu onların kontrolün altına alınmasında etkilidir olur. Pek çok kuşun tüylerinde, normal dalga boylarında görülemeyen ancak ultraviyole ışıkta gözlemlenebilen desenler vardır. Köpekler, kediler ve insanlar da dahil olmak üzere bazı hayvanların idrar ve diğer salgılarını ultraviyole ile tespit etmek çok daha kolaydır. Kemirgenlerin idrar izleri haşere kontrol teknisyenleri tarafından tespit edilebilir.

Kelebekler, cinsiyet tanıma ve çiftleşme davranışlarında iletişim sistemi olarak ultraviyole kullanır. Örneğin, ''Colias eurytheme'' kelebeğinde erkekler dişileri bulmak ve teşhis etmek için görsel ipuçlarına güvenir. Eş bulmak için kimyasal uyaranlar kullanmak yerine, erkekler dişi arka kanatların ultraviyole yansıtan rengine çekilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Ultraviolet Reflection and Its Behavioral Role in the Courtship of the Sulfur Butterflies Colias eurytheme and C. philodice (Lepidoptera, Pieridae)|yazarlar=Silberglied|sayı=3|sayfalar=203-43|çalışma=Behavioral Ecology and Sociobiology|yıl=1978|cilt=3|doi=10.1007/bf00296311}}</ref> ''Pieris napi'' kelebeklerinde, çevrede daha az UV radyasyonu bulunan kuzey Finlandiya'daki dişilerin, erkeklerini çekmek için daha güneyde meydana gelenlere göre daha güçlü UV sinyallerine sahip oldukları gösterildi. Bu, erkeklerin gözlerinin UV duyarlılığını artırmanın, dişiler tarafından yayılan UV sinyallerini artırmaktan evrimsel olarak daha zor olduğunu düşündürdü.<ref name="Meyer-Rohow & Järvilehto 1997">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://www.semanticscholar.org/paper/54f6a5d2f96383c0f664027aa8de4f18ca8d53de|başlık=Ultraviolet colours in Pieris napi from northern and southern Finland: Arctic females are the brightest!|yazarlar=Meyer-Rochow|tarih=1997|sayı=4|sayfalar=165-168|çalışma=Naturwissenschaften|cilt=84|doi=10.1007/s001140050373}}</ref>

Birçok böcek, uçuş navigasyonu için referans olarak gök cisimlerinden gelen UV emisyonlarını kullanır. Yerel bir ultraviyole yayıcı uçan böceği çekecek normal navigasyon sürecini bozacaktır.
[[Dosya:Ultraviolet_trap_entomologist.jpg|sağ|küçükresim| [[Paraguay]], Chaco'da [[Kın kanatlılar|böcekleri]] toplamak için UV ışığı kullanan entomolog .]]
[[Yeşil floresan protein|Yeşil flüoresans proteini]], bir belirteç olarak [[genetik]]te sıklıkla kullanılır. Proteinler gibi birçok madde, ultraviyole ışıkta önemli ışık soğurma bantlarına sahiptir. UV özellikli spektrofotometreler bu tür laboratuvarlarda yaygındır.

Böcek tuzağı uçan böcekleri yok etmek için kullanılır. UV'ye çekilir ve elektrik şokuyla ölürler veya cihazla temasa geçtiklerinde tuzağa düşerler. [[Entomoloji|Entomologlar]] tarafından [[Fauna|faunistik]] araştırma çalışmaları sırasında [[Gececil hayvanlar|gece]] böceklerini toplamak için farklı ultraviyole radyasyon tuzak tasarımları kullanılmaktadır.

==== Terapi ====
UV, [[sedef hastalığı]] ve [[vitiligo]] gibi cilt durumlarının tedavisinde faydalıdır. Psoralen alarak UVA'ya maruz kalmak [[Sedef hastalığı|sedef]] için daha etkili bir tedavi sağlar. Psoralenlerin [[karaciğer]]e zarar verme potansiyeli nedeniyle, [[PUVA|PUVA tedavisi]] bir hastanın yaşamı boyunca yalnızca sınırlı sayıda kullanılabilir.

UVB fototerapi topikal preparatlar gerektirmez; sadece maruz kalma gereklidir. Bununla birlikte, fototerapi, antralin, kömür katranı ve [[A vitamini|vitamin A]] ve D türevleri gibi belirli topikal tedavilerle veya [[metotreksat]] ve [[Asitretin|Soriatane]] gibi sistemik tedavilerle birlikte kullanıldığında etkili olabilir.<ref>
{{Web kaynağı|url=http://www.psoriasis.org/treatment/psoriasis/phototherapy/uvb.php|başlık=UVB Phototherapy|erişimtarihi=23 Eylül 2007|arşivtarihi=22 Haziran 2007|arşivurl=https://web.archive.org/web/20070622180124/http://www.psoriasis.org/treatment/psoriasis/phototherapy/uvb.php|biçim=php|yayıncı=National Psoriasis Foundation, USA}}</ref>

==== Herpetoloji ====
[[Sürüngenler]], D vitamini biyosentezi ve diğer metabolik süreçler için UVB'ye ihtiyaç duyar.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jpn.12728|başlık=A comparison of UVb compact lamps in enabling cutaneous vitamin D synthesis in growing bearded dragons|yazarlar=Diehl|tarih=February 2018|sayı=1|dil=İngilizce|sayfalar=308-316|çalışma=Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition|cilt=102|pmid=28452197|doi=10.1111/jpn.12728|erişim-tarihi=9 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20220712130203/https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/jpn.12728|arşivtarihi=12 Temmuz 2022|ölüurl=hayır}}</ref> Spesifik olarak, kalsiyumun kemik ve yumurta üretimi için kullanılmasının yanı sıra temel hücresel / nöral işleyiş için gerekli olan [[kolekalsiferol]] (D3 vitamini) sentezinde. UVA dalga boyu vahşi yaşamda birçok sürüngenin hayatta kalma becerileri ve bireyler arasındaki görsel iletişimde de önemli bir rol oynayabilir.&nbsp;Bu nedenle, tutsak bir sürüngenin muhafazasında, bir flüoresan UV a/b kaynağı (türler için uygun güç ve spektrumda) mevcut olmalıdır. Doğru seviyelerde doğal güneş ışığı her zaman yapay kaynaklardan daha üstün olacaktır, ancak bu dünyanın farklı yerlerindeki bekçiler için mümkün olmayabilir.

Spektrumun UVa kısmının yüksek düzeyde çıktısının, vücutlarının hassas kısımlarında hem hücresel hem de DNA hasarına neden olabileceği bilinen bir sorundur - uygunsuz bir UVa/b kaynağı kullanımı ve yerleştirilmesi gözlerde [[Kar körlüğü|fotokeratit]]le sonuçlanabilir. Isı ve ışık "kombinasyonu" içeren ürünlerde UVa/b'ye karşı dikkatli olunmalıdır.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.uvguide.co.uk/vitdpathway.htm|başlık=Vitamin D and Ultraviolet Light – a remarkable process|erişimtarihi=13 Ocak 2017|arşivtarihi=31 Mayıs 2016|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160531172209/http://www.uvguide.co.uk/vitdpathway.htm|çalışma=UV Guide UK}}</ref>

== Evrimdeki önemi ==
Üreme [[protein]] ve [[enzim]]lerinin erken evrimi, modern [[Evrim|evrim teorisi]] modellerinde UV radyasyona atfedilir. UVB, genetik dizilerde yan yana bulunan [[timin]] baz çiftlerinin, üreme enzimlerinin kopyalayamadığı zincirde bir bozulma olan timin dimerlerine bağlanmasına neden olur. Bu, genetik replikasyon ve [[Protein biyosentezi|protein sentezi]] sırasında genellikle hücreyi öldüren [[Çerçeve kayması mutasyonu|çerçeve kaymasına]] yol açar. Erken [[prokaryot]]lar, UV'yi engelleyen ozon tabakası oluşmadan önce, okyanusun yüzeyine yaklaştıklarında, neredeyse her zaman öldüler. Hayatta kalan çok azı, genetik materyali izleyen ve timin dimerlerini nükleotit eksizyon onarım enzimleriyle çıkaran enzimler geliştirmişti. Modern [[mitoz]] ve [[mayoz]]da yer alan birçok enzim ve protein, onarım enzimlerine benzer ve orijinal olarak UV'nin neden olduğu DNA hasarlarının üstesinden gelmek için kullanılan enzimlerin evrimleşmiş modifikasyonları olduğuna inanılır.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=3hDVTEk3ioIC&q=origins+of+sex:+three&pg=PP1|başlık=Origins of Sex: Three Billion Years of Genetic Recombination|biçim=book|yayıncı=Yale University Press|seri=1|yıl=1986|isbn=978-0-300-04619-9|yazar2=Margulis, Lynn|yazar3=Sagan, Dorion|name-list-style=amp|erişim-tarihi=9 Mayıs 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20240529134756/https://books.google.com/books?id=3hDVTEk3ioIC&q=origins+of+sex:+three&pg=PP1#v=snippet&q=origins%20of%20sex%3A%20three&f=false|arşivtarihi=29 Mayıs 2024|ölüurl=hayır}}</ref>

== Fotobiyoloji ==
Fotobiyoloji, geleneksel olarak oksijenin ilk iyonlaşma enerjisi olan 10 eV civarında sınırlandırılmış, canlı organizmalarda iyonlaştırıcı olmayan radyasyonun yararlı ve zararlı etkileşimlerinin bilimsel çalışmasıdır. UV, enerjide kabaca 3 ila 30 eV arasında değişir. Bu nedenle fotobiyoloji, UV spektrumunun hepsini olmasa da bir kısmını eğlendirir.

== Ayrıca bakınız ==
{{Div sütunu|colwidth=18em}}
* [[Kızılötesi]]
{{Div sütunu-son}}

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Morötesi radyasyon]]
[[Kategori:Elektromanyetik spektrum]]
[[Kategori:Elektromanyetik radyasyon]]
[[Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar]]