Surname-i Hümayun
 | |
| Yazar | İntizami (Resimleyen:Nakkaş Osman) |
|---|---|
| Ülke | Osmanlı İmparatorluğu |
| Dil | Türkçe |
| Konu | 1582’de III. Mehmet’in sünnet düğünü nedeniyle düzenlenmiş şenlikler |
Surname-i Hümayun (III. Murad Surnamesi), 1582’de Padişah III. Murad’ın oğlu Şehzade Mehmet’in sünnet düğünü nedeniyle düzenlenmiş 52 gün süren şenlikleri anlatan Türkçe eserdir.
Şenlikleri 250 çift sayfa minyatür ile resimsel bir öyküye dönüştüren eser,[1] 14 Mart 1588 tarihinde tamamlanarak hünkâra sunulmuştur.[2] Tek nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Hazine Nr. 1344'te kayıtlıdır. Metni, “İntizamî” mahlaslı yazar tarafından kaleme alınan surname, Nakkaş Osman ve ekibi tarafından resimlenmiştir. Metnin orijinalinin Şahnameci Seyyid Lokman’a mı yoksa İntizami mahlasını kullanan Rumelili bir başka müellife mi ait olduğu kesinlik kazanmamıştır.[2]
Eserin önemi, Nakkaş Osman’ın elinden çıkan minyatürlerden gelir. Surname, tam sayfa büyüklüğünde 250 çift minyatürü içerir. Günümüzde 432 yaprak ve 427 minyatür ile ulaşmıştır. Dönemin günlük hayatından kesitler sunması ve meslek gruplarını vermesi açısından birer tarihi belge niteliğine sahip bu minyatürler ayrıca başarılı birer sanat eseri olarak değerlendirilir.[3]
Eser boyunca tek bir kompozisyon tekrar eder ve Şenlik bütün minyatürlerde aynı noktadan, aynı dekor ile betimlenir: Şenliklerin gerçekleştiği At Meydanı’nda hareket misafir locası ve halktan seyircilerin bulunduğu sağ taraftan başlar; saray ve padişah locasının bulunduğu sol tarafta devam eder.[4] Halkın ve misafir locasının önünden geçen göstericiler padişaha doğru ilerler; dualarını ettikten ve hediyelerini sunduktan sonra hünerlerini sunarlar. Şenlik bu şekilde baştan sonra padişahın gözü ile anlatılır. Yazılı metinde dile getirilmiş heyecan, merak, korku, keyif, neşe ve benzeri durumlar minyatürlerdeki insan figürlerinde yer almaz.[4]
Eserin kadrosu
[değiştir | kaynağı değiştir]Şehnameci Seyyid Lokman tarafından Hünername ve Surname’de çalışan üretim ekibinin ücretlerinin arttırılması konusunda yazılan 1588 tarihli bir belgede ekip elemanlarının isimleri sıralanmıştır. Bu listede adı geçenlerin hangisinin Hünername’de, hangisinin Surname’de ya da ikisinde birden çalıştığı tam olarak anlaşılamamakla birlikte belge Nakkaş Osman’ın üretim ekibi içinde yer almış olabilecek nakkaşlar ve eseri hazırlayan diğer sanatçılar hakkında genel bir fikir verir. Belgede ismi geçenler şunlardır:[1]
Katipler
[değiştir | kaynağı değiştir]Seyyid Kasım, Mustafa, Feramuz, Ali, Abdurrahman
Nakkaşlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Lütfü, Osman, Ali, Mehmed Haydar, Velican, Mehmed musavvir, Molla Tiflisî, İbrahim, Osman diğer, Ahmed Abdullah, Hüseyin Zergerî, Mahmud müzehhib, Yusuf Abdullah
Müzehhibler
[değiştir | kaynağı değiştir]Musa Ahmed, Yahya, Seydi, Abdi zergub, Şaban, Hızır Gazi, Mehmed Abdullah, Mehmed Mustafa, Nasuh b. Abdullah, Perviz Abdullah, Abdulehad Yakub, Davud Abdullah, Yusuf Abdullah
Mücellidler
[değiştir | kaynağı değiştir]Abdî Şaban, Mehmed Haydar, Kara Memed, Mehmed Ankara, Receb Abdullah
İptida
[değiştir | kaynağı değiştir]Seyyid Mehmed Tirmizî katip, Hüseyin üstad, Muzaffer katib, Bali Abdullah, Mehmed b. Kerim müzehhib, Abdî şakird-i musavvir, Maksut şakird-i musavvir, Geyvan Abdullah, Yusuf Abdullah şakird-i müzehhib
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Şebnem Tamcan, Surname-i Hümayun, Museum With No Frontiers potalı, Sürekli Koleksiyon Veritabanı". 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2015.
- ^ a b "Hilal Kazan, Farklı Açıdan Bir Bakışla Şehnameci Seyyid Lokman'ın Saray İçin Hazırladığı Eserler, Osmanlı Araştırmaları, Sayı 35, Yıl 2010" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Haziran 2015.
- ^ "Süreyya Eroğlu, Surnameler, Os-ar.com, Erişim tarihi:30.06.2015". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2015.
- ^ a b Nazlı Meriç Ümit, Minyatürlerde Gösteri Sanatları: Nakkaş Osman’ın Tasvirleriyle Onaltıncı Yüzyıldan Örnekler, Art-Sanat, Sayı 2, 2014[ölü/kırık bağlantı]