Siçuan mutfağı sayfasının kaynağını görüntüle

{{Çince bilgi kutusu
|resim =Kung-pao-shanghai.jpg
|resim_boyut=200px
|resim_altyazısı=[[Kung Pao Tavuk]]
|c=四川菜|p=Sìchuān cài
|altname=Chuan mutfağı|c2=川菜|p2=Chuān cài
}}

[[Dosya:Cuisines of China.png|küçükresim|upright=1.82|Siçuan mutfağının coğrafi kapsamı]]

[[Dosya:Chilli Cool, Bloomsbury, London (4317722159).jpg|sağ|küçükresim|Bol acı biberli bir Siçuan usulü balıklı [[huoguo]]]]
'''Siçuan mutfağı''' ({{Çince|c=四川菜|p=Sìchuān cài}}) ya da kısa ismiyle '''Chuan mutfağı''' (川菜, ''Chuān cài''), bazı kaynaklarda '''Szechuan mutfağı''' olarak da geçer. [[Çin]]'in [[Siçuan]] eyaletinin yöresel [[Çin mutfağı]]dır.

Çin'in "Sekiz Büyük Mutfağı" (八大菜系, ''Bā Dà Cài Xì'')'ndan biridir.<ref>{{Web kaynağı | dil = Türkçe | url = http://turkish.cri.cn/chinaabc/chapter5/chapter50302.htm | başlık = Çin'deki sekiz büyük mutfak | yayımcı = [[Çin Uluslararası Radyosu]] | erişimtarihi = 16 Ocak 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20120430213707/http://turkish.cri.cn/chinaabc/chapter5/chapter50302.htm | arşivtarihi = 30 Nisan 2012 | ölüurl = evet }}</ref>

[[Sarımsak]] ile [[acı biber]]in çok kullanılmasıyla oluşan keskinlik ve acılığın yanında [[Sichuan biberi|Siçuan biberi]]nin benzersiz "hissizleştiren acı" (麻, ''má'') tadıyla, Siçuan mutfağı cesur tatlar içerir. Kung Pao tavuğu ve Yuxiang kıyılmış domuz eti bu mutfağın örnek yemeklerinden bazılarıdır.

Siçuan eyaleti ve 1997 yılına kadar Siçuan eyaletinin komşu [[Çongçing|Çongçing Belediyesi'ne]] birçok yerel çeşit vardır.

Siçuan mutfağının dört alt stili Çongçing, [[Chengdu]], [[Zigong]] ve [[Budist vejetaryenlik|Budist vejetaryen]] tarzını içerir.

2011 yılında [[UNESCO]]; Siçuan eyalet başkenti [[Çengdu]]'yu "Gastronomi Şehri" ilan etti.<ref>{{Web kaynağı | yazar = UNESCO | yıl = 2011 | url = http://unesdoc.unesco.org/Ulis/cgi-bin/ulis.pl?catno=192047&set=4DA7AA10_2_364&gp=&lin=1&ll=1 | başlık = Chengdu: City of Gastronomy | dil = İngilizce | yayımcı = UNESCO | erişimtarihi = 16 Ocak 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20171113113336/http://unesdoc.unesco.org/Ulis/cgi-bin/ulis.pl?catno=192047&set=4DA7AA10_2_364&gp=&lin=1&ll=1 | arşivtarihi = 13 Kasım 2017 | ölüurl = evet }}</ref>

==Özellikler==
[[Dosya:MaLaTang.JPG|küçükresim|Siçuan mutfağına özgü biberli [[Hot pot|Hot pot güveci]]]]

Dağları, tepeleri, ovaları, platoları ve [[Siçuan Havzası]] dahil olmak üzere Siçuan eyaletinin karmaşık topografyası, farklı malzemelerle yemek geleneklerini şekillendirmiştir.

Verimli Siçuan havzasında bol miktarda pirinç ve sebze yetişirken, dağlık bölgelerde çok çeşitli otlar ve mantarlar yetişir.

En çok tüketilen et türü domuz etidir.<ref name="Anderson" /> Sığır eti, Siçuan mutfağında diğer Çin mutfaklarına göre biraz daha çoktur. Bu belki de bölgedeki öküzlerin çokluğundan dolayıdır.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=The Modern Art of Chinese Cooking|soyadı=Tropp|ad=Barbara|yıl=1982|yayıncı=Hearst Books|yer=New York|isbn=0-688-14611-2|sayfalar=183}}</ref> Siçuan mutfağı, etin çok kullanılan diğer kısımlarına ek olarak, içerik olarak bağırsak, arterler, baş, dil, deri ve karaciğer gibi çeşitli [[Sığırlar|sığır]] ve [[Evcil domuz|domuz]] organlarını da kullanır.

[[Ada tavşanı|Tavşan eti]] Siçuan'da Çin'in diğer yerlerinden çok daha popülerdir. Siçuan havzası ve Çongçing bölgesinin Çin'in toplam tavşan et tüketiminin yaklaşık yüzde 70'i olduğu tahmin edilmektedir.<ref name="geng">{{Web kaynağı | soyadı = Geng | ad = Olivia | url = https://blogs.wsj.com/chinarealtime/2014/06/13/french-rabbit-heads-the-newest-delicacy-in-chinese-cuisine | başlık = French Rabbit Heads: The Newest Delicacy in Chinese Cuisine | website = The Wall Street Journal Blog | tarih = 13 Haziran 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140618212900/https://blogs.wsj.com/chinarealtime/2014/06/13/french-rabbit-heads-the-newest-delicacy-in-chinese-cuisine | arşivtarihi = 18 Haziran 2014}}</ref>

Muhtemelen Orta Çağ'da Hindistan'dan Tibet yoluyla yayılan yoğurt, [[Han Çinlisi|Han Çinlileri]] tarafından tüketilir. Bu, ülkenin diğer bölgelerinde alışılmadık bir gelenektir.

Siçuan'dan tuz kaynaklarından ve kuyularından üretilen tuz, deniz tuzunun aksine iyotsuzdur. Bu ise 20. yüzyıldan önce [[guatr]] sorunlarına yol açardı.<ref name="Anderson" />

Siçuan mutfağı genellikle [[Turşulama|turşu yapımı]], tuzlama ve kurutma yöntemleriyle korunan yiyecekler vardır. Konserve yemekler genellikle yoğun olarak acı biber yağı konulmuş baharatlı yemekler olarak servis edilir.

Siçuan mutfağındaki en eşsiz ve önemli baharat [[Sichuan biberi|Siçuan biberi]]'dir ({{zh|c=花椒|p=huājiāo|l=çiçek biberi|labels=no|s=花椒|t=花椒}}). Siçuan karabiberi yoğun kokulu, narenciye benzeri bir tadı vardır ve ağızda "uyuşturan bir his" ({{zh|c=麻|p=má|labels=no}}) bırakır. Siçuan mutfağında çok kullanılan diğer çeşniler [[sarımsak]], [[acı biber]]ler, [[zencefil]] ve [[yıldız anason]]'dur.

Bakla biber salçası ({{zh|s=豆瓣酱|t=豆瓣醬|p=dòubànjiàng|labels=no}}) en önemli çeşnilerdendir.<ref name="Anderson" /> Mapo tofu ve çifte pişmiş domuz eti dilimleri gibi ünlü yemeklerin vazgeçilmez bileşenidir.

Siçuan mutfağı, modern [[Çin mutfağı]]nda çok kullanılan bazı önemli sosların/tatların kaynağıdır:
* ''Yuxiang'' (魚香)
* ''Mala'' (麻辣) 
* ''Guaiwei'' (怪味)

Baharat ve acı dahil olmak üzere diğer karışık lezzet örnekleri (''Mala),'' balık aroması (''Yuxiang''), acı ve ekşi, beşli baharat (''[[Beşli baharat|Wuxiang]];'' 五香), [[zencefil]] suyu, ezilmiş [[sarımsak]], tatlı ve ekşi, baharat tuzu (''Jiaoyan''; 椒盐), kurutulmuş [[Tangerina|mandalina]] veya [[Portakal (meyve)|portakal]] kabuğu (''Chenpi''; 陈皮), yanık biber, güveç tavuk (''Lu''; 卤味), tuhaf tat (''Guaiwei''; 怪味); 怪味) ve çeşni karışımlarıdır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı |soyadı1=Ji |ad1=Yue |soyadı2=Li |ad2=Shiming |soyadı3=Ho |ad3=Chi-Tang |tarih=1 Haziran 2019 |başlık=Chemical composition, sensory properties and application of Sichuan pepper (Zanthoxylum genus) |url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S221345301930028X |dergi=Food Science and Human Wellness |dil=İngilizce |cilt=8 |sayı=2 |sayfalar=115-125 |doi=10.1016/j.fshw.2019.03.008 |s2cid=132482961 |issn=2213-4530 |erişim-tarihi=8 Mayıs 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230508142206/https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S221345301930028X |arşivtarihi=8 Mayıs 2023 |ölüurl=hayır }}</ref>

[[Stir frying|Karıştırarak kızartma]], [[Buğulama|buharda pişirme]] ve kızartma, Siçuan mutfağının çok kullanılan yemek yapma teknikleridir ama tam listede 20'den fazla farklı teknik vardır.

===Yemek stilleri===
Çin'in en ünlü güveci olan Siçuan güveci, Siçuan mutfağını temsil eden yemeklerdendir ve hissiz ve baharatlı tadıyla ünlüdür.<ref>{{Web kaynağı | tarih = 18 Kasım 2014 | başlık = 十大经典川菜 你吃过哪些？ | url = https://www.aboluowang.com/2014/1118/473944.html | erişimtarihi = 5 Kasım 2020 | website = 阿波罗新闻网 | dil = zh-cn | arşivurl = https://web.archive.org/web/20141204001215/https://www.aboluowang.com/2014/1118/473944.html | arşivtarihi = 4 Aralık 2014}}</ref> Gelenek, bölgedeki yüksek neme borçlu olabilir. Yerliler vücutlarındaki nemi atmak için baharatlı yiyecekleri çok yerler.<ref>{{Web kaynağı |url=http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTotal-YSLL201303018.htm |başlık=Significant Visual Symbols Design, Logo Design Study of Chong Qing Hot Pot Brand" |erişimtarihi=8 Mayıs 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20230224021502/http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTotal-YSLL201303018.htm |arşivtarihi=24 Şubat 2023 |ölüurl=evet }}</ref>

''Leng dan bei'', son yıllarda [[Çengdu]], [[Siçuan]]'da ortaya çıkan bir sokak yemeği tarzıdır. Başlangıçta, leng dan bei, yaz gecelerinde içeceklere eşlik edecek bira ve basit atıştırmalıklar sunan açık hava tezgahları şeklini aldı. Ama şimdi, yerel bir uzmanlık oldu. Öyle ki, diğer mutfak tarz yemekleri sunan birçok restoran da geceleri leng dan bei tezgahları kuracaklardır. Bu nedenle leng dan bei, Chengdu'da çok popülerdir.

Leng dan bei'de servis edilen yemekler ağırlıklı olarak hızlı servis edilen soğuk yemeklerden oluşur. Tipik yemekler arasında haşlanmış yer fıstığı, haşlanmış edamame, kızarmış kuru tofu, kızarmış domuz kelle eti, soğuk erişte ve diğer soğuk salatalar ve kızarmış yemekler bulunur. Tarzına bağlı olarak soğuk rendelenmiş patates, çıtır yeşil biber, tavada kızartılmış yeşil fasulye, tavada kızartılmış salyangoz ve tavada kızartılmış kerevit gibi tavada kızartılmış yemekler de vardır. Bazı leng dan bei restoranları ayrıca ''gan guo'', Siçuan tarzı deniz ürünleri ve [[barbekü]] gibi sıcak yemekler sunar.

Leng dan bei genellikle pirinç gibi temel gıdaları içermez. Müşteriler çoğunlukla bira içer ancak bazı yerler erik şarabı, limoncello ve diğer damıtık alkollü içkileri de sunar.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.sohu.com/a/409139549_144935 | başlık = 成都街头的冷啖杯，本地人习以为常，可是外地人却看不懂_生活 | website = [[Sohu]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20230216060346/https://www.sohu.com/a/409139549_144935 | arşivtarihi = 16 Şubat 2023}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://chengdumeishi.abang.com/od/basic5/a/ldb.htm |başlık="成都消夏饮食冷啖杯" |erişimtarihi=8 Mayıs 2023 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20101202134740/http://chengdumeishi.abang.com/od/basic5/a/ldb.htm |arşivtarihi=2 Aralık 2010 |ölüurl=evet }}</ref>

== Ayrıca bakınız ==
*[[Hunan mutfağı]]

{{CommonsKat-ufak|Cuisine of Sichuan}}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

== Dış bağlantılar ==
* {{Web kaynağı | dil = Türkçe | url = http://turkish.cri.cn/841/2016/04/12/1s175449.htm | başlık = Acılı yemeklerin cenneti: Sichuan | yayımcı = [[Çin Uluslararası Radyosu]] | erişimtarihi = 16 Ocak 2018 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180121133452/http://turkish.cri.cn/841/2016/04/12/1s175449.htm | arşivtarihi = 21 Ocak 2018 | ölüurl = evet }}
*[[NPR]] [https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=90135206 Siçuan mutfağı üzerine hikaye ve mutfak hakkında bir yemek kitabı] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20220331172026/https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=90135206 |tarih=31 Mart 2022 }}

{{Çin mutfağı}}
{{Mutfaklar}}

{{Çin-taslak}}
{{mutfak-taslak}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Çin'in yöresel mutfakları]]