Sistemik dolaşım
Sistemik dolaşım, oksijenli kanı kalpten vücuda götürür ve dönüşte kirli kanı kalbe taşır. Dolaşım sisteminin bir parçasıdır. Dolaşımın fizyolojik teorisi ilk olarak William Harvey tarafından 1628'de tanımlanmıştır.[1]
Yönü
[değiştir | kaynağı değiştir]
Sistemik dolaşım kardiyovasküler sistemin bir parçası olarak adlandırılır. Kan bu sistemle vücut hücrelerine taşınır ve kalbe geri döner.[2] Kan sol ventrikülden vücudun en büyük damarı olan aorta gider. Aort kendinden daha küçük olan arterlere ve arteriollere son olarak da kapillere dallanır.[3] Karbondioksit ve diğer atıklar difüzyon ile hücreden kana geçerken kandaki oksijen ve besin monomerleri hücreye taşınır.[4] Atık ürün ve karbondioksit difüzyon ile oksijen ve besinle yer değiştirir. Sonra kan venöz kapiller ve sonra da inferior vena kava veya superiora gider. Son olarak da sağ atriuma geri döner.
Arterler
[değiştir | kaynağı değiştir]Oksijenlenmiş kan aort kapağı içinden sol ventrikülden ayrıldıgında sistemik dolaşıma girer. Sistemik dolaşımın ilk bölümü aorttur. Büyük ve kalın duvarlı bir damar yapısındadır. Aort diyaframdan üstünden geçen majör arterlere dallanır.
Venler
[değiştir | kaynağı değiştir]Vücut dokularına geçişlerinden sonra, kapiller venüllerle birleşir. Son olarak da venöz sistem, inferior vena kava gibi büyük ven damarlarıyla birleşirler. Bu iki büyük damar kanı sağ atriuma boşaltırlar.
Koroner damarlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalp kendini küçük bir sistem yardımıyla besin ve oksijen yönünden destekler.
Kılcal damarlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Arterlerin küçük damarlar hâline uzamış kollarıdır.[5] Kılcal damarlar, venöz sisteme kan getirmek için birleşir.[6]
Portal venler
[değiştir | kaynağı değiştir]Genel kural, kalpten çıkan arterlerin arteriol ve capillere ayrılması venlerin ise geri kalbe götürmesidir. Portal venlerde bir istisna vardır. İnsanlarda en önemli örnek hepatik vendir. Hepatik portal ven kapiller damarlar bağırsağın etrafını sararak kan emilimini ve besin emilimini sağlamasından ziyade direkt olarak kalbe gider. Hepatik portal venler, karaciğerde ikinci kez kapillere ayrılır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Amatus Lusitanus discovered valves in veins and arteries; by David Hashavit 3 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., citation: "There's a reasonable basis to assume that it was Dr. Amatus who first discovered the "Blood circulation" phenomena"
- ^ The Franklin Institute. "Pulmonary Circulation: It's All in the Lungs". fi.edu. 1 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2015.
- ^ University of Colorado Boulder (3 Şubat 2014). "The Circulatory System Part II: The Heart and Circulation of Blood". colorado.edu. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2015. Yazar eksik
|soyadı1=(yardım) - ^ British Broadcasting Company (2014). "Gaseous exchange in the lungs". bbc.com. 18 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2015.
- ^ National Institutes of Health. "What Are the Lungs?". nih.gov. 4 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2015.
- ^ State University of New York (3 Şubat 2014). "The Circulatory System". suny.edu. 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2015.