Sankt-Peterburg sayfasının kaynağını görüntüle

{{Yönlendirme|St. Petersburg||Saint Petersburg}}
{{Yerleşim bilgi kutusu
| ad         = Sankt-Peterburg
| yerli_ad   = 
| resmi_ad   = Санкт-Петербург (Rusça)
| diğer_ad   = Petrograd (1914-1924)<br />Leningrad (1924-1991)
| takma_ad   = 
| slogan     = 
| yerleşim_türü = [[Rusya'nın Federal Şehirleri|Federal şehir]]
| görüntü = {{Photomontage
 | photo1a      = Peter & Paul fortress in SPB 03.jpg{{!}}Peter and Paul Fortress
 | photo2a      = Palace Bridge SPB (img2).jpg{{!}}Palace Bridge
 | photo2b      = Spb 06-2017 img01 Spit of Vasilievsky Island.jpg{{!}}Spit of Vasilievsky Island
 | photo3a      = Saint Isaacs cathedral Southern facade.jpg{{!}}Saint Isaac's Cathedral
 | photo3b      = Western Military District buildings Saint Petersburg arch.jpg{{!}}The General Staff Building
 | photo4a      = Spb Vasilievsky Island Neva at SchmidtEmb asv2019-09 crop.jpg{{!}}Neva River and Lieutenant Schmidt Embankment
 | color        = white
 | color_border = white
 | position     = center
 | spacing      = 2
 | size         = 266
}}
| görüntü_boyutu    =
| görüntü_açıklaması= Sankt-Peterburg'un görünümü
| harita            = Saint Petersburg in Russia (detail, special marker).png
| harita_boyutu     = 
| harita_açıklaması = Sankt-Peterburg'un Kuzeydoğu Avrupa'daki konumu
| bayrak            = Flag of Saint Petersburg.svg
| raptiye_harita         = Rusya
| raptiye_etiket_konum   = right
| raptiye_harita_boyutu     = 270
| raptiye_harita_açıklaması = Sankt-Peterburg'un [[Rusya]]'daki konumu
| bayrak_boyutu     = 100px
| damga             = 
| damga_boyutu      = 
| arma              = Coat of Arms of Saint Petersburg (2003).svg
| arma_boyutu       = 100px
| altbölüm_türü     = [[Ülkeler listesi|Ülke]]
| altbölüm_adı      = {{bayraksimge|Rusya}} [[Rusya]]
| altbölüm_türü2    = [[Rusya'nın federal bölgeleri|Rusya Federal Bölgesi]]
| altbölüm_adı2     = [[Kuzeybatı Rusya Federal Bölgesi|Kuzeybatı Rusya]]
| altbölüm_türü3    = [[Rusya'nın federal şehirleri|Federe şehir]]
| altbölüm_adı3     = Sankt-Peterburg
| parts             = 18 ilçe
| kuruluş_sıfatı    = 
| kuruluş_tarihi    = 27 Mayıs 1703
| önder_türü      = Vali
| önder_adı       = Aleksandr Beglov
| önder_parti     = 
| önder_türü1     = 
| önder_adı1      = 
| önder_parti1    = 
| yüz_ölçümü_toplam_km2 = 1439 
| yüz_ölçümü_su_km2     = 
| nüfus_as_of     = 2016 Nüfus Sayımı
| nüfus_not       = 
| nüfus_urban     = 
| nüfus_toplam    = 5.279.299
| km2_nüfus_yoğunluğu       = 3668.73
| nüfus_yoğunluğu_urban_km2 = 
| nüfus_yoğunluğu_metro_km2 = 
| nüfus_metro     = 1400000
| zaman_dilimi    = [[Moskova Saati|MSK]]
| utc_offset      = +03.00
| zaman_dilimi_DST= 
| utc_offset_DST  = 
|latd=59 |latm=56|lats=02 |latNS=N
|longd=30 |longm=18 |longs=22 |longEW=E
| rakım_m       = 3
| posta_kodu    = 190000-199406
| alan_kodu     = +7 812
|plaka_kodu   = 78, 98, 178
| website       = [http://gov.spb.ru/day Петербург в цифрах Sankt-Peterburg Resmi Websitesi] 
}}
'''Sankt-Peterburg''' ([[Rusça]]: {{ses|Ru-Sankt_Peterburg_Leningrad_Petrograd_Piter.ogg|Санкт-Петербург}}, {{IPA|-|sankt pʲɪtʲɪrˈburk}}) ya da Türkçe kaynaklardaki yaygın adıyla '''St. Petersburg''', [[Moskova]]'nın 715&nbsp;km kuzeybatısında bulunan, [[Rusya]]'nın 2., [[Avrupa]]'nın 4. büyük şehridir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.blatantworld.com/feature/europe/most_populous_cities.html |başlık=Top 100 Most Populous Cities In Europe 2010 |erişimtarihi=6 Kasım 2011 |arşivurl=https://www.webcitation.org/6CfCdO3E4?url=http://www.blatantworld.com/feature/europe/most_populous_cities.html |arşivtarihi=4 Aralık 2012 |ölüurl=hayır }}</ref> Kültürel merkez oluşunun yanı sıra binalarıyla da bilinir. [[Baltık Denizi]] kıyısında [[Neva Nehri]] üzerindeki 42 ada üzerine yayılmıştır. Çar [[I. Petro (Rusya)|I. Petro]] tarafından 16 Mayıs 1703'te [[Rus Çarlığı]]'nın Avrupa'ya açılan kapısı olması amacıyla kurulan şehir, 200 yıl [[Rus Çarlığı]]'nın başkentliğini yapmıştır. 1914-1924 yılları arasında, yani çoğunluğunu [[I. Dünya Savaşı]] ile [[Rus İç Savaşı]]'nın kapsadığı dönemde Rusya'nın Almanya ile savaşmasından dolayı Almanca St. Petersburg ismi terk edilerek '''Petrograd''' olarak adlandırılmıştır.

1917 [[Ekim Devrimi|Büyük Ekim Sosyalist Devrimi]]'nden sonra [[Bolşevikler]] Mart 1918'de Moskova'yı başkent yapmıştır. Petrograd tarihi bir şehir olarak önemini korusa da siyasi ve ekonomik açıdan ülkenin ikinci önemli şehri konumuna düşmüştür. Şehir 1924-1991 yılları arasında yani [[Sovyetler Birliği]] döneminde '''Leningrad''' olarak adlandırılmıştır. 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla Boris Yeltsin yönetimi, şehrin ismini yeniden Sankt-Peterburg olarak değiştirmiştir. Ancak St. Petersburg ve çevre illerinin bulunduğu bölge '''Leningrad oblastı''' olarak adlandırılmaktadır. Şehir, [[Nazi Almanyası]] tarafından 8 Eylül 1941 tarihinde kuşatılmış ve 872 gün kuşatma altında kalmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://global.britannica.com/EBchecked/topic/335949/Siege-of-Leningrad | başlık = Siege of Leningrad | yazar =  | tarih =  | eser =  | yayıncı = Encyclopædia Britannica | erişimtarihi = 27 Temmuz 2014 | arşivengelli = evet }}{{Ölü bağlantı|date=Aralık 2022 }}</ref>

Bir Doğu şehri sayılan Moskova'nın aksine Sankt-Peterburg, 5 milyonluk nüfusuyla daha "Avrupai"dir ve kuruluş amacı olan "Avrupa'ya açılan kapı" olma amacını gerçekleştirmiştir. Ayrıca bir rivayete göre kurulduğu zaman [[Venedik]] ve [[Roma]]'nın bir sentezi olması düşünülmüştür.{{Kaynak belirt}}Geniş bulvarları, dingin suları, köprüleri ve çarlık mimarisinin bazı örnekleri, şehrin ''Kuzey'in [[Venedik]]'i'' olarak anılmasına sebep olmuştur. Şehirdeki [[Hermitage Müzesi]] çarların geniş özel sanat koleksiyonlarına ev sahipliği yapar ve dünyanın en büyük [[müze]]lerinden biridir. Ayrıca [[Fyodor Mihayloviç Dostoyevski|Dostoyevski]], [[Puşkin]], [[Anna Akhmatova]] ve [[Rimsky-Korsakov]]'un evleri de müze olarak kullanılmaktadır.

Ayrıca [[Fyodor Mihayloviç Dostoyevski]]'nin romanları [[Suç ve Ceza]], [[Budala]], [[Ezilenler]] ve [[Beyaz Geceler]] de bu şehirde geçer.

== Tarihçe ==
=== Kuruluş ===
[[Dosya:Petropavlovskaia Krepost aerial.jpg|küçükresim|upright=1.14|[[Petro ve Pavel Kalesi|Petrus ve Pavlus Kalesi]]'nin görünümü]]
[[I. Petro (Rusya)|Çar I. "Büyük" Petro]], şehri 27 Mayıs 1703'te (16 Mayıs eski takvime göre) ''İngrai'' toprağının [[İsveç]]'ten tekrar geri alınmasından sonra kurmuştur. Onu havari [[Petrus]]'a göre isimlendirmiştir. ''Sankt Piterburh''{{'}}un orijinal ismi gerçekte ''Sint Petersburg''{{'}}un Felemenkçe telaffuzunun bir benzetmesidir. ''Nyenskans'' (İsveç İngria'sında [[Neva Nehri]] ağzında 1611 yılında kuruldu) ve ''Nyen'' şehri, bu coğrafyayı işgal ediyordu. Neva nehri burada [[Finlandiya]] körfezine akıyordu. Bu yeni şehrin yapısı ters hava ve coğrafik koşulların altındaydı. Yeni işçilerin kalıcı devamlılığının sağlanması gerekiyordu. I. Petro, imtiyazını [[Çar]] olarak uyguluyordu. Ülkenin bütün kısımlarındaki köylülerin çalışmaya katılımını zorunlu kıldı. Yıllık kota olarak 40.000 köylü gerekiyordu. Zorunlu askerliğe alınmış olanların kendi aletlerini temin etmeleri ve yolculuklarında da yiyeceklerini kendilerinin sağlaması bekleniyordu. Yüzlerce mil yürüyerek seyahat ediyorlardı. Onlara sık sık askeri muhafızlar eşlik ediyordu. Bütün bu önlemlere rağmen kaçmalar oluyordu. Buna zor koşullarda eklenince Çar Petro başlangıç kotası olan 40.000 kişinin %50'den fazlasını nadiren alıyordu.

Savaş zamanında inşaat başladığında, yeni şehrin ilk yapısı bir kale idi. Bugün ''Petrus ve Pavlus Kalesi'' olarak bilinir, orijinal olarak ''Sankt Piterburh''{{'}}dan doğar. Körfezde iki mil iç kısımda Zayaçi adasına (Заячий остров / ''Zayaçiy ostrov'', Tavşan adası) doğru yaslanır (Neva Nehri'nin sağ kıyısına). Çar Petro'nun Rusya'ya davet ettiği Alman mühendislerin denetiminde ''Marshland''{{'}}e kanalizasyon yapıldı. Böylece şehir kale dışına yayıldı. Çar Petro, bütün taş ustalarının yeni şehrin inşasına yardım etmelerini sağlamak için Sankt-Peterburg dışında tüm [[Rusya]]'da taş bina yapımını yasaklamıştır. Neva Nehri deltasında kurulan şehir aslında büyük bir bataklık alanın dönüştürülmesi, ıslah edilmesi projesi ile bir bütündür. Kent merkezindeki pek çok bina [[Amsterdam]]'da olduğu gibi çamur alanlara saplanmış direkler ve tahtalar ile kuvvetlendirilmiş temellere inşa edilmiştir. Projenin iş gücünü ''Serfdom''lar oluşturmuştur. Kent genel olarak ve bugünkü kimliğini İtalyan mimar [[Domenico Trezzini]] tarafından 1716 yılında [[Vasilievsky Adası]] merkez alınarak tasarlanan hali ile kazanmıştır. Kent, Barok mimari tarzının görkemli örneklerini taşımaktadır. Yine İtalyan asıllı bir başka mimar [[Francesco Bartolomeo Rastrelli]] tarafından yapılan pek çok bina şehre kimliğini veren öğeler arasındadır. Ancak [[Fyodor Mihayloviç Dostoyevski|Dostoyevski]], Sankt-Peterburg'u soyut ve tasavvur ürünü bir şehir olarak nitelemiştir.

Sonraları Rusya'nın yeni başkenti olmaya niyetlenen Sankt-Peterburg, [[Baltık Denizi]]'nin bir kolu olması nedeniyle [[Aleksandr Puşkin|Puşkin]] tarafından ''Avrupa'daki pencere'' olarak adlandırıldı. Ayrıca Çar Petro'nun deniz filosuna üs konumunda idi. Şehirden sonra inşa edilen, Kronstadt'ın ada kalesi tarafından korunuyordu. Çar Petro, bu şehrin kanallarında taşıma anlamına gelecek olan sandal ve kayığı hiçe saydı. Neva Nehri üzerinde karşıdan karşıya hiçbir kalıcı köprüye 1850 yılına kadar izin verilmedi. II. Alexander döneminde ilk ve en önemli liberal reform ''Emancipation Reform of 1861 in Russia'' yapıldı. Çok sayıdaki fakir insanın şehir içine akın etmesine yol açıldı. Böylelikle varoşlarda çok kiracılı ucuz apartmanlar doruğa ulaşıyordu. Filizlenen endüstri ayağa kalkıyordu. Yüzyılın sonunda Sankt-Peterburg Avrupa'nın en büyük endüstri merkezlerinin birisinin içinde büyüyüp gelişiyordu. Endüstrinin büyümesi ile radikal hareketler de ayrıca çoğalıyordu. [[II. Aleksandr (Rusya)|II. Aleksandr]] döneminde olduğu gibi bu tür radikal hareketler bastırılmaya çalışılmıştır.

1905 devrimi burada başladı ve hızla bölgelere yayıldı. Birinci Dünya savaşı süresinde ''Sankt-Petersburg'' isminin Almanca olduğu haddinden fazla görülüyordu. Ve Çar II. Nikolay ilk hareketinde şehrin ismini ''Petrograd'' olarak yeniden isimlendirdi (31 Ağustos 1914). Şehir 1917 Rus devriminin başlangıcını gördü. İlk adım (Şubat devrimi), Çarlık hükûmetini uzaklaştırmak ve politik iki gücün merkezini oluşturmaktı.

{{Vikikaynak|SSCB II. Sovyetler Kongresi'nin Petrograd'ın Leningrad olarak yeniden adlandırılmasına ilişkin kararı}}

Geçici hükûmet [[Ekim Devrimi]] ile yıkıldı. Şehrin Alman saldırısına açık olması politik lider [[Vladimir Lenin]]'i Rusya'nın tarihsel başşehri [[Moskova]]'ya taşınmaya zorluyordu (5 Mart 1918). Moskova o zamandan beri başkent olarak kaldı. 24 Ocak 1924'te [[Vladimir Lenin|Lenin]]'in ölümünden üç gün sonra Petrograd, [[Vladimir Lenin|Lenin]]'in anısına '''Leningrad''' olarak adlandırıldı. Merkezi komitenin şehrin ismini tekrar adlandırmasının nedeni [[Vladimir Lenin|Lenin]]'in [[Ekim Devrimi]]'ne liderlik etmesindendir. Daha derin sebeplerin varlığı politik sembol düzeyindeydi. Sankt-Peterburg, Rusya İmparatorluğunun zirvesi olarak ayakta duruyordu. Moskova'nın en geniş şehir olmasından sonra değişiklik [[Vladimir Lenin|Lenin]]'e büyük prestij verdi. Leningrad olarak isimlendirilmesi devrimi etkili şekilde sembolize ediyordu. Bu da politik ve ekonomik sistemi hatıra getiriyordu.

=== Kuşatma ===
{{Ana|Leningrad Kuşatması}}
[[II. Dünya Savaşı]] süresinde, o tarihteki adı ile ''Leningrad'' [[Wehrmacht]] ([[Nazi Almanyası]]'nın silahlı kuvvetleri 1935-1945) tarafından 8 Eylül 1941 den 27 Ocak 1944 yılı süresinde toplam 29 ay sarıldı ve kuşatıldı. [[Adolf Hitler]]'in emriyle Wehrmacht sürekli olarak şehri top ateşine ve bombardımana tuttu. Sistematik bir şekilde şehri herhangi bir destekten izole etti. Bu bir milyondan fazla insanın ölümüne yol açtı. Onların yaklaşık 800.000'ini sivildi. Wehrmact'ın yüksek komutası'nın 8 Eylül 1941 deki gizli bilgisi "[[Führer]] Petersburg'u yeryüzünden silmeye kararlı. [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] Rusya'nın nötr edilmesinden sonra böyle geniş bir şehrin varlığına ne gibi gerek vardır" diyordu. 1942 yılı erkeninde Iggermanland bölgesi "Generalplan Ost" (GOP Hitler'in realize ettiği Nazi planı) içine ''Alman Yerleşme Planı'' olarak dahil ediliyordu. Bu üç milyon Leningrad'lının katledilmesi anlamına geliyordu. Çünkü onların bu ''Yeni Batı Avrupa Düzeni'' 'nde yerleri yoktu. Nazi blokajı süresince milyonlarca yaşayanı olan kentin ihtiyacını karşılamanın tek yolu uçak veya [[Ladoga Gölü]] yolu idi. Naziler sistemli olarak, ''Hayat Yolu'' dedikleri bu yolu bombalıyordu. 1941 yılında şehrin durumu özellikle korkunçtu. Nazi bombardıman hücumları, yiyecek rezervlerinin çoğunu yok ediyordu. Ekim'de günlük oran işçiler için 400 gram, kadın ve çocuklar için 200 gram ekmeğe indirildi. 20 Kasım 1941'de oran 250 ve 125 gram sırası ile indirildi. Bu ekmek gramları şehirde yaşayanların bir kişi için günlük yemeği idi. Akar sular tahrip edildi. Bu kötü durum kışın ısıtmada kullanılan yakıtın azalması ile daha da kötüleşiyordu.

Aralık 1941, Leningrad'da çoğu basitçe sokaklarda 53.000 de fazla insan öldü. Saviçev öldü, herkes öldü, sadece 11 yaşındaki Leningradlı kız [[Tanya Saviçeva]] günlüğüne yazdı. Bu günlük blokaj trajedisinin bir sembolü haline geldi. [[Nürnberg Mahkemeleri]]'inde delil olarak kullanıldı.

Şehir pek çok yıkımlara katlandı. Wehrmact yaklaşık 150.000 top ateşliyordu, Leningrad'a yaklaşık 100.000 bomba düşüyordu. Pek çok bina yerle bir oldu. İşgal edilen yerler Nazi ordusunca yağmalanıyordu. Nazi blokajıyla beraber, 3 milyon sivil Leningrad'lının yaklaşık 800.000'i bombardıman, açlık ve soğuktan dolayı öldü. Şehrin insanlarının kahramanca direnmesinden dolayı, Leningrad ''город-герой'' [[kahraman şehir]] başlığıyla mükafatlandırılan ilk Sovyet şehri oldu (1945).

=== Savaş sonrası ===
Savaş, kenti büyük hasara uğratınca Leningrad ve onun varoşları takip eden on yıllık sürede eski kroki üzerinde yeniden inşa edildi. Sosyal dokusundaki değişmeye rağmen kentin dokusundaki kalıcılık özellikle 12 Haziran 1991'de [[Sovyetler Birliği]]'nin çökmesinden sonra entelektüel ve sanat merkezi olması ile ilintilidir. Nüfusun %54,86'lık açık çoğunluğu 6 Eylül 1991'de orijinal ismin, Sankt-Peterburg''{{'}}un geri verilmesine karar verdi. 39 sokak, 6 köprü, 3 tane ''Sankt-Peterburg Metro'' istasyonu ve 6 park yeniden isimlendirildi. Buna rağmen özellikle yaşlı insanlar örneğin mektuplardaki adreslerde hala eski isimleri kullanırlar. Genç nüfus içinde Leningrad ismi yeni kurulan siyasi yapıyı protesto etmek şeklinde görülür. Ancak istisnalar da vardır. Örneğin Rusya'da en başarılı orkestralardan (bando) biri olan Sankt-Peterburglu ''Ska Punk'' bandosu, kendilerini Leningrad olarak adlandırırlar.

== Coğrafya ==
[[Dosya:Saint Petersburg 30.36553E 59.94613N.jpg|küçükresim|upright=0.68|Uydudan Sankt-Peterburg]]
Sankt-Peterburg [[Baltık Denizi]]'nin [[Finlandiya Körfezi]]'nde Neva Körfezi kıyıları ile [[Neva Nehri]] deltasında bulunan adalar üzerinde bulunan rakımı düşük orta "tayga" bölgesinde kurulmuştur. Bu şehirleşmiş adalar arasında en büyükleri Neva Körfezinde (Obvodniy kanalı ile Fontanka arasında bulunan Körfezdeki Kotin) insan yapısı adalar ile doğal Vasilyevskiy Petrogradskiy ve Dekabristov adalarıdır. Krestovsky, Yelagin ve Kamenny adaları ise park alanlarıdır. Şehrin kuzeyinde bulunan Karelya Yarımadası şehrin popular mesire alanıdır. Kuzey'de Baltık Denizi Ladoga Golü arasından İjora yaylasına bağlanır.

Sankt-Peterburg'in esas şehirleşmiş alanı 605,8&nbsp;km²'dir. Ama federe şehir olarak yerel idarenin alanı, şehrin esas arazisini içine aldığı gibi (Kolpino, Krasnoye Selo, Kronstadt, Lomonosov, Pavlovsk, Petergof, Puşkin, Sestroretsk ve Zelenogorsk adlı) küçük şehir ve kasabaları; 21 belediyeli yerleşkeyi ve kırsal alanları da ihtiva edip 1439&nbsp;km² dir.

Şehrin rakımı hemen deniz seviyesinde 0'dan güneyde Duderhof Tepeleri'ndeki "Orekhovaya Tepesi" zirvesinde 176 m'ye kadar değişir. 18. yüzyılda kuruluşundan beri şehir yapay olarak kadar yükseltilmiş ve bazı küçük adalar birleştirilmiştir. Buna rağmen şehrin Liteyny Prospekt batısında bulunan arazilerinin rakımı 4 m'yi geçmemektedir. Bu nedenle Baltık Denizi'nin sığ olan Neva Körfezi'nde deniz, olağanüstü rüzgarlarla yükselme gösterdiği zaman şehirde sel afeti ortaya çıkmaktadır. Örneğin, 1975'te körfezde deniz 2.81 m yükselme göstermiş ve şehrin alçak arazilerine seller basmıştır. 1978'den itibaren selleri önlemek için körfeze 26.5&nbsp;km uzunluğunda bir baraj sistemi yapılmaya başlanmış ve bu "Sankt-Peterburg Barajı" 2011'de tamamlanıp açılmıştır.

=== İklim ===
[[Dosya:La2-demis-ladoga.png|küçükresim|sağ|upright=0.68|Ladoga gölü]]
Sankt-Peterburg Baltık Denizi'nde ortaya çıkan ve ısının hızla düşmesine engel olan yüksek basınç merkezleri dolayısıyla soğuk yazları olan ıslak kara iklimine haizdir (Koppen: Dfb). Tipik olarak yazlar kısa, ıslak ve soğukçadır ama kuzeye yakın olmasına rağmen yaz aylarında sıcaklık 30 dereceye ulaşmaktadır. Kışlar uzun ve soğuktur ama sık sık kışlarda da sıcak günler ortaya çıkmaktadır. Kanallar kış sırasında donar ve kışın toprağın donması olağandır. Ortalama olarak Aralık ve Mart arasında 123 gün her taraf karla kaplıdır ve Şubat'lari ortalama kar kalınlığı 24&nbsp;cm olmaktadır. Buna karşılık yazları ortalama 135 gün hiç don görülmez.

Ortalama yağış şehrin değişik semtlerinde değişiktir ve yaklaşık olarak yılda 600–750&nbsp;mm civarındadır. Şehrin kuzey semtlerinden ve yazın sonlarına doğru yağışlar en yüksektirler. Fakat şehrin rakımı düşük; deniz kenarında olan şehrin toprak suyu seviyesi zemine çok yakın olduğu ve iklim yazları nispeten soğuk olduğu için havanın nisbi rutubeti yüksektir ve şehirde hava ortalama 145 günden fazla bulutla kaplıdır ve yağış almaktadır.

{{Sankt-Peterburg iklimi}}

Şehrin çok kuzeyde olması dolayısıyla kışın günler çok kısa sürer ve buna karşılık Haziran Temmuz arasında en uzun gündüzler yaşanır ve yaklaşık 2 hafta güneş neredeyse hiç batmaz. Bu duruma "beyaz geceler" adı verilmiştir.

{{Coğrafi konum
|Merkez    = Sankt-Peterburg
|Kuzey     = [[Petrozavodsk]]<br />[[Murmansk]]
|Kuzeybatı = [[Zelenogorsk]]<br />[[Viborg]]<br />[[Helsinki]] (''[[Finlandiya|FIN]]'')
|Kuzeydoğu = [[Arhangelsk]]
|Güney     = [[Pskov]]
|Güneybatı = [[Kingisepp]]<br />[[Tallınn]] (''[[Estonya|EST]]'')
|Güneydoğu = [[Kolpino]]<br />[[Moskova]]
|Batı      = [[Kronstadt]]<br />[[Stokholm]] (''[[İsveç|S]]'')
|Doğu      = [[Vologda]]
| resim = Дворцовая площадь Санкт-Петербурга. Вид из Эрмитажа..JPG
}}

== İdari bölümler ==
[[Dosya:Spb all districts 2005 abc rus.svg|sağ|küçükresim|upright=0.91|Sankt-Peterburg'un idarî bölümleri]]

Sankt-Peterburg 18 [[rayon]]dan oluşmaktadır:

# [[Admiralteyski Rayon, Sankt-Peterburg|Admiralteyski]] (Адмиралтейский район)
# [[Vasileostrovski Rayon, Sankt-Peterburg|Vasileostrovski]] (Василеостровский район)
# [[Vyborgski Rayon, Sankt-Peterburg|Vyborgski]] (Выборгский район)
# [[Kaliniski Rayon, Sankt-Peterburg|Kalininski]] (Калининский район)
# [[Kirovski Rayon, Sankt-Peterburg|Kirovski]] (Кировский район)
# [[Kolpinski Rayon, Sankt-Peterburg|Kolpinski]] (Колпинский район)
# [[Krasnogvardeyski Rayon, Sankt-Peterburg|Krasnogvardeyski]] (Красногвардейский район)
# [[Krasnoselski Rayon, Sankt-Peterburg|Krasnoselski]] (Красносельский район)
# [[Kronştadtski Rayon, Sankt-Peterburg|Kronştadtski]] (Кронштадтский район)
# [[Kurortni Rayon, Sankt-Peterburg|Kurortni]] (Курортный район)
# [[Moskovski Rayon, Sankt-Peterburg|Moskovski]] (Московский район)
# [[Nevski Rayon, Sankt-Peterburg|Nevski]] (Невский район)
# [[Petrogrnadski Rayon, Sankt-Peterburg|Petrogradski]] (Петроградский район)
# [[Petrodvortsovi Rayon, Sankt-Peterburg|Petrodvortsovi]] (Петродворцовый район)
# [[Primorski Rayon, Sankt-Peterburg|Primorski]] (Приморский район)
# [[Puşkinski Rayon, Sankt-Peterburg|Puşkinski]] (Пушкинский район)
# [[Frunzenski Rayon, Sankt-Peterburg|Frunzenski]] (Фрунзенский район)
# [[Tsentralni Rayon, Sankt-Peterburg|Tsentralni (Merkez)]] (Центральный район)

== Kültür ==
=== Turizm ===
Turizm, şehrin ekonomisinde önemli bir rol oynamaktadır. Sankt Peterburg, 2012 yılında Avrupalı turistler arasında 10., dünyada ise 20. en popüler şehir olmuştur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.tripadvisor.ru/TravelersChoice-Destinations-cTop25-g1 | başlık = Мир: 25 лучших туристических направлений | yayıncı = TripAdvisor | erişimtarihi = 30 Ocak 2017 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20140111230725/http://www.tripadvisor.ru/TravelersChoice-Destinations-cTop25-g1 | arşivtarihi = 11 Ocak 2014 | ölüurl = hayır }}</ref> 2016 yılında Sankt Peterburg Dünya Seyahat Ödülü (World Travel Awards) yarışmasında "Dünyanın Önde Gelen Kültürel Şehir İstikameti 2016" kategorisinde birinci olmuştur.<ref>[http://www.worldtravelawards.com/award-worlds-leading-cultural-city-destination-2016 World’s Leading Cultural City Destination 2016.] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20161206074948/http://www.worldtravelawards.com/award-worlds-leading-cultural-city-destination-2016 |tarih=6 Aralık 2016 }}&nbsp;— World Travel Awards</ref>

St. Petersburg, Batı Avrupa kentleri örnek alınarak inşa edilmiştir. Bu yüzden Rusların geleneksel [[soğan biçimli kubbe]]lerine nadir rastlanır. Fakat [[Voskresenia Khristova Kilisesi]] buna uymayan örneklerden biridir. Katedral, Moskova Kızıl Meydan'daki Basil Katedrali örnek alınarak yapılmıştır.
Senato Meydanı, en büyük ve gösterişli meydanlarından biridir. Bronz Süvari anıtının olduğu bu meydan özellikle 1830'lu yılların, İtalyan mimar Rossi'nin tarzını yansıtmaktadır.
Âdet olarak St. Petersburglu yeni evli çiftler, Donanma Parkı'nın içinde bulunan Petro heykelini ziyaret edip güvercin uçururlar ve şampanya patlatırlar.<ref>Atlas Dergisi, 206.sayı, Mayıs 2010</ref>

St. Petersburg şehrinin bu kadar turist çekmesinin başlıca özelliklerinden bir iste dünyanın en çok müze bulunduran şehri olmasıdır. Dünyaca ünlü Ermitaj müzesi bu şehirde bulunmaktadır. Müze yaklaşık içinde 3.5 milyon eser bulundurmaktadır. II. Dünya Savaşı döneminde eserlerinin bir bölümü trenlerle Moskova devlet müzesine kaçırılmıştır. Şehir inşa edilirken birçok Avrupa ülkesinden mimarlar getirtilmiştir. Rus sentezi ve Avrupa trentlerinin birleşmesiyle St. Petersburg'un güzel ve görkemli bina ve köprüleri ortaya çıkmıştır. St. Petersburg sınırları içerisinde yaklaşık 306 müze bulunmaktadır. Gezilmesi gereken başlıca müzeleri ve parkları; Ermitaj müzesi, Petergof parkı, Rusya Devlet Müzesi, Petropavlovskaya Krepost. En büyük caddelerinden biri olan Nevskiy caddesi birçok alış-veriş merkezi, park, cafe ve restoran, gece kulübunü barındırmaktadır.

Rusya'nın banliyö trafiği bakımından en yoğun garlarından biri olan [[Baltık Garı (Sankt-Peterburg)|Baltık Garı]], [[Admiralti]] rayonunda yer almaktadır. 1854-1857 yılları arasında ilk adı Peterhof Garı olarak inşa edilen gar, [[Paris]]'teki [[Doğu Garı (Paris)|Doğu Garı]]'ndan esinlenilerek Aleksandr Krakau tarafından tasarlanmıştır.<ref>Железнодорожные станции СССР. Справочник. - М.: Транспорт, 1981 {{Rus}}</ref>

== Kardeş şehirler ==
{{Sütun-başla}}
{{Sütun-2}}

* {{bayraksimge|Azerbaycan
}} '''[[Bakü]]''' [[Azerbaycan]]
* {{bayraksimge|Sırbistan
}} '''[[Belgrad]]''' [[Sırbistan]]
* {{bayraksimge|Macaristan
}} '''[[Debrecen]]''' [[Macaristan]]
* {{bayraksimge|Almanya
}} '''[[Dresden]]''' [[Almanya]]
* {{bayraksimge|Polonya
}} '''[[Gdańsk]]''' [[Polonya]]
* {{bayraksimge|İsveç
}} '''[[Göteborg]]''' [[İsveç]]
* {{bayraksimge|Almanya
}} '''[[Hamburg]]''' [[Almanya]]
* {{bayraksimge|İran
}} '''[[İsfahan]]''' [[İran]]
* {{bayraksimge|Suudi Arabistan
}} '''[[Cidde]]''' [[Suudi Arabistan]]
* {{bayraksimge|Türkiye
}} '''[[İstanbul]]''' [[Türkiye]] 
* {{bayraksimge|Sudan
}} '''[[Hartum]]''' [[Sudan]]
* {{bayraksimge|Slovakya
}} '''[[Košice]]''' [[Slovakya]]
* {{bayraksimge|ABD
}} '''[[Lansing]] [[Michigan]]''' [[Amerika Birleşik Devletleri|Birleşik Devletler]]
* {{bayraksimge|ABD
}} '''[[Los Angeles]]''' [[Amerika Birleşik Devletleri|Birleşik Devletler]]
* {{bayraksimge|Birleşik Krallık
}} '''[[Manchester]]''' [[Birleşik Krallık]]
* {{bayraksimge|Avustralya
}} '''[[Melbourne]]''' [[Avustralya]]
* {{bayraksimge|Brezilya
}} '''[[Porto Alegre]]''' [[Brezilya]] 
* {{bayraksimge|İtalya
}} '''[[Milano]]''' [[İtalya]]
{{Sütun-2}}
* {{bayraksimge|Hindistan
}} '''[[Bombay]]''' [[Hindistan]] 
* {{bayraksimge|Myanmar
}} '''[[Nepido]]''' [[Birmanya]]
* {{bayraksimge|Japonya
}} '''[[Osaka]]''' [[Japonya]]
* {{bayraksimge|Kanada
}} '''[[Québec Şehri]]''' [[Québec]], [[Kanada]]
* {{bayraksimge|Hollanda
}} '''[[Rotterdam]]''' [[Hollanda]]
* {{bayraksimge|Çin
}} '''[[Şanghay]]''' [[Çin]] 
* {{bayraksimge|Finlandiya
}} '''[[Turku]]''' [[Finlandiya]]
* {{bayraksimge|Polonya
}} '''[[Varşova]]''' [[Polonya]]
* {{bayraksimge|Ermenistan
}} '''[[Erivan]]''' [[Ermenistan]]
* {{bayraksimge|Hırvatistan
}} '''[[Zagreb]]''' [[Hırvatistan]]
* {{bayraksimge|Bulgaristan
}} '''[[Filibe]]''' [[Bulgaristan]]
* {{bayraksimge|Ukrayna
}} '''[[Lviv]]''' [[Ukrayna]]
* {{bayraksimge|ABD
}} '''[[St. Petersburg, Florida]]''' [[Amerika Birleşik Devletleri|Birleşik Devletler]]
{{Sütun-sonu}}

== Galeri ==
<div class="NavFrame" style="clear:both; text-align:center;">
<div class="NavHead" style="background:#2380c1; border:1px solid silver;text-align:left; font-size:100%">[[Dosya:Nuvola apps digikam.png|sol|20px]]<center>'''<span style="color:white">Sankt Peterburg</span>'''</center></div> <div class="NavContent">

{{geniş resim|Panorama of Saint Petersburg from Palace Bridge.jpg|1200px|<center>Saray Köprüsü'nden St. Petersburg panoraması}}
{{geniş resim|PalaceSquareNight.jpg|1200px|<center>Geceleyin [[Saray Meydanı]] panoraması}}
{{geniş resim|St.Petersburg panorama.jpg|1200px|<center>St. Petersburg panoraması}}
{{geniş resim|HermitageAcrossNeva.jpg|1200px|<center>Neva Nehri'nden [[Hermitage Müzesi]]}}

<gallery>
Dosya:Bronze Horseman002.jpg|Sankt-Peterburg - Çar Büyük Petro I anıtı
Dosya:Palace Square, Saint Petersburg, Russia.jpg|Sankt-Peterburg - Saray Meydanı
Dosya:SPB Admiralty 1890-1900.jpg|Sankt-Peterburg - Çarlık Bahriyesi Amirallık binası 1890-1900
Dosya:Hermitage Müzesi.jpg|Sankt-Peterburg - Hermitage Müzesi girişi
Dosya:Pantserkruiser Aurora.jpg|Sankt Petersburg - Aurora zırhlı kruvazörü Ekim Devrimi'nde sembol hâline geldi.
Dosya:Dundicha.JPG|Sankt Peterburg - Kupchino semtinde apartmanlar
Dosya:Petersburg Nikolskiy from Sowjetskaja Hotel.jpg|Sankt-Petersburg - Nikolskiy Kilisesi ve arkada St Isaak Katedrali
Dosya:St. Petersburg church.jpg|Sankt-Peterburg - [[Voskresenia Khristova Kilisesi]]
Dosya:Voskresenia khristova church.jpg|Sankt-Peterburg - [[Voskresenia Khristova Kilisesi]]
Dosya:Neva spit.jpg|Sankt-Peterburg - Neva Nehri dili
Dosya:Spb 06-2012 Simeon and Anna Church 02.jpg|Sankt-Peterburg - Saint Simon ve Anna'nın küçük kilisesi (1734) Tasarım: Mihail Zemtsov ve İmparatoriçe Anna'ya adanmış
Dosya:Neva sunset.jpg|Sankt-Peterburg - Neva Nehri üzerine köprü
Dosya:Peter the Great Bridge2.jpg|Sankt-Peterburg - Büyük Petro Köprüsü
Dosya:Spb 06-2012 Griboedov Canal.jpg|Sankt-Peterburg - Griboyedov Kanalı
Dosya:Russian National Bibliotheque, Saint Petersburg.jpg|Sankt-Peterburg - Rusya Millî Kütüphanesi
Dosya:Catherine Palace in Tsarskoe Selo.jpg|Sankt-Peterburg - "Tsarskoïe Selo" Katerina II'nın Sarayı
Dosya:Spb 06-2012 Nevsky various 02.jpg|Sankt-Peterburg - Kazan Katedrali
Dosya:Magic Sankt Petersburg - Kunstkammer at White Nights (Weisse Nächte).jpg|Sankt Peterburg - Kunstkammer
Dosya:Spb 06-2012 University Embankment 06.jpg|Sankt-Peterburg Devlet Üniversitesi
Dosya:Mariinsky Theatre in Saint Petersburg.jpg|Sankt-Peterburg - [[Mariinsky Tiyatrosu]]
Dosya:Alexandrinsky theatre-8.jpg|Sankt-Peterburg - Alexandrinsky Tiyatrosu
Dosya:PeterhofGrandCascade.JPG|[[Petergof Sarayı]]'ndaki Grand Kaskat
Dosya:Finland Rail Terminal.jpg|Sankt-Peterburg - Finlandiya Garı
Dosya:Vitebsky Railway Terminal.jpg|Sankt-Peterburg - Vitebsky Demiryolu Terminali
Dosya:Сапсан в Санкт-Петербург.jpg|Sankt-Peterburg - Sapsan Moskova'ya Hızlı tren
Dosya:Pulkovo airport.jpg|Sankt-Peterburg - Pulkovo Havaalanı
Dosya:ST Petersburg Metro Kirovsky Zvod.jpg|Sankt-Peterburg Metrosu'nda Kirovsky Zvod istasyonu
</gallery>
</div></div>

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

{{Commons kategori|Saint Petersburg}}
{{Rusya'nın en üst düzey idari birimleri}}
{{SSCB'nin kahraman şehirleri}}
{{Rusya'daki şehirler}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Sankt-Peterburg| ]]
[[Kategori:Baltık Filosu]]
[[Kategori:Rusya'nın Federe Şehirleri]]
[[Kategori:Tarihî başkentler]]
[[Kategori:I. Petro]]
[[Kategori:Planlı başkentler]]
[[Kategori:Rusya'daki kıyı yerleşim birimleri]]
[[Kategori:Rusya'daki liman kentleri]]
[[Kategori:Petrus]]
[[Kategori:Vladimir İlyiç Lenin]]
[[Kategori:Rusya'daki Dünya Mirasları]]