Piroklastik kayaç

ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS) bilim adamı St. Helens Yanardağı'nda ponza bloklarını incelerken.

Solda; ponza ile sıkıştırılmamış Bishop Tüf kayaç, sağda ise fiamme ile sıkıştırılmış kayaç

Piroklastik kayaçlarya da bir diğer deyişle piroklastikler (Yunanca: πῦρ(ateş), Yunanca: κλαστός(tanecik), ). Piroklastlar (Schmid, 1981), püskürme biçimi ve tanelerin kökeninden bağımsız olarak volkanik bacalardan dışarı atılan kırıntıları ifade eder. Piroklastik kırıntılar doğrudan volkanik yollarla oluşmuş kırıntılardır. Sedimantasyon süreçlerine dahil olmuş volkanik materyaller volkanoklastik olarak nitelendiilirler.

Hidroklastik kırıntılar, magma-su girişiminin olduğu yerdeki buhar püskürmeleri, çabuk soğuma ve ayrıca su veya suya doygun tortulların dokanak yaptığı lavların mekanik tanelenmesi sonucu oluşan piroklastların bir çeşididir. Bu parçalar kayaç parçaları olabileceği gibi özgün kristaller ve kristal, cam karışımı olabilirler.

Piroklastik birikimler; piroklastiklerin pekişmiş ya da pekişmemiş birleşimleri olarak tanımlanabilir. Hacimlerinden %75’ten fazlası piroklastlardan oluşur, geriye kalan kısmı epiklastikler, organik ya da kimyasal sedimanlar oluşturur. Ağırlıkı olarak pekişmişlerse piroklastik kayaç ismini alırlar. Ağırlıklı olarak pekişmemiş malzemeden oluşuyorsa Tefra olarak adlandırılırlar (Thorrarinsson, 1954).

Sınıflandırma

AGGLOMERATE:

%75 ‘ten fazla volkan bombası içeren piroklastik kayaç.

PİROKLASTİK BREŞ:

%75’ten fazla blok içeren piroklastik kayaç. Piroklastik breş, % 25'ten az lapilli ve kül içerir.(Volkanik breş terimi ise baskın olarak 2 mm'den daha büyük tane boyuna sahip volkanik kırıntılardan yapılı tüm volkaniklastik kayaçlara uygulanan genel bir terimdir) (Fisher, 1958, 1960).

TÜF BREŞ:

Bomba ve/veya blok boyutundaki piroklastların miktarının %25-%75 arasında olduğu piroklastik kayaç.

LAPİLLİ TÜF:

Bomva ve breş boyutu piroklastların oranının %25 ten az, lapilli ve külün miktarının %75’ten az olduğu piroklastik kayaç.

LAPİLLİ TAŞI:

%75’ten fazla lapilli içeren piroklastik kayaç.

TÜF:

%75’ten fazla kül içeren piroklastik kayaçlardır. Tüf külün pekleşmiş karşılığıdır. Bileşen parçalarının büyüklüğüne göre ince ve kaba taneli olmak üzere iki alt bölüme ayrılmıştır.

Kaynakça

• Schmid, R., 1981. Descriptive nomenclature and classification of pyroclastic deposits and fragments: recommendations of the IUGS Subcommision on the Systematics of Igneous rocks, Geology, 9, 41-3. ISSN 1432-1149
• Lockwood, John P.,Volcanoes : global perspectives / John P. Lockwood and Richard W. Hazlett. 175-188. ISBN 978-1-4051-6250-0
• IGNEOUS ROCKS, A Classification and Glossary of Terms, R.W. LE MAITRE, P 7-10. ISBN-13 978-0-521-66215-4
• Professor Richard V. Fisher,Professor Hans-Ulrich Schmincke, Pyroclastic Fragments and Deposits. ISBN 978-3-540-51341-4