Ontolojik kanıt

Ontolojik kanıt ya da ontolojik veri; teolojide Tanrı'nın felsefe alanında kanıtlanma girişimlerinde öne sürülen bir kanıtlama biçimidir. Ortaçağda tanrının varlığı kanıtlamaya yönelik tartışmalarda ve temellendirmelerde önemli bir mantıksal dizge olarak rol oynamıştır. Ontolojik kanıtın önemli bir biçimini kavram realizminde bulmak mümkündür. Anselmus'un felsefesinde bu yönde bir girişim görülür. Tümeller tartışmasında Platoncu kavramsal realizm ekseninde önemli bir taraf olmuştur. Ontolojik ya da varlıkbilimsel kanıt, diğer kosmoljik, teleolojik ve ahlaki kanıtlar gibi, tanrı'nın varlığını belirli bir mantıksallıkla öne sürmeye ve geçerli kılmaya çalışır. Buna göre, tanrının varlığının kanıtı, bizzat tanrı kavramının kendisinde mevcuttur, başka bir açıdan tanrı'nın varlığı bizzat tanrı kavramının kendi içerimleri aracılığıyla kanıtlanabilirdir. Ontolojik kanıtı öne sürenler, Tanrı'nın kavramsal bir zorunlulukla en yetkin varlığı belirttiğinden hareket ederler; böylece, eğer tanrı varolmasaydı, en yetkin varlık olmasının söz konusu olamayacağını belirtirler. Varlık yüklemine sahip olmaksızın, tanrının en yetkin iyi olması söz konusu olamaz. Buradan çıkan sonuç, eğer tanımı gereği tanrı en yetkin varlıksa, varolduğunun kanıtı bizzat burada ortaya çıkmaktadır.