Nakalakevi yazıtı
Nakalakevi yazıtı, Ortakent yazıtı ve Puçhuleti yazıtı olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, eskiden bir kent olan Nakalakevi’deki Urartu yazıtıdır. Urartu kralı I. Argişti dönemine ait bu çiviyazısı yazıtta, kralın Torium (Tariun) ülkesine sefer yaptığı, yol üzerindeki Diaohi ülkesini yerle bir ettiği belirtilmiştir.[1]
Nakalakevi (ნაქალაქევი), Gürcüce bir yer adıdır ve “eski şehir yeri” anlamına gelir.[2] Bu yerleşmenin sonradan küçük bir yerleşmeye dönüştüğü Gürcü coğarafyacı Vahuşti’nin Gürcistan Krallığı'nın Tasviri („აღწერა სამეფოსა საქართველოსა" / Ağtsera Sameposa Sakartvelosa) eserinde Nakalakevi'den "Eskiden bir kent, şimdi bir kasaba olan Nakalakevi, Samğereti'nin batısındadır" diye söz etmiş olmasından da anlaşılmaktadır.[3] Nakalakevi’nin (Büyük Nakala) adı 1959 yılında Ortakent olarak değiştirildi. Bundan dolayı Nakalakevi yazıtına “Ortakent yazıtı” da denmiştir.[4][5] Öte yandan bugün ortadan kalkmış olan Puçhuleti köyünde bulunduğu için Puçhuleti yazıtı olarak da bilinen yazıt, bu eski yerleşmenin 550 metre uzağında, Kasreti Deresi'nin sağ kıyısında dik bir kayada yer alır. Yer seviyesinden 6-7 metre yükseklikteki yazıt, 159 x 60 cm civarında bir alanı kaplamaktadır.[1]
Karlı Menua’dan sonra Urartu tahtına çıkan oğlu I. Argişti (MÖ 785 - 763), babasının politikasını takip edip kuzeye seferler düzenlediği Nakalakevi yazıtından da anlaşılmaktadır. Kuzeye yaptığı bir sefer sırasında Tariu ülkesini ele geçirdiği, erken dönem Proto-Kartveli krallığı kabul edilen Diaohi (Diauehi) haraca bağladığı bu yazıttan anlaşılmaktadır.
Nakalakevi yazıtı metni:[5]
| “ | Tanrı Haldi kendi silahlarıyla sefere çıktı. Düşman ülkesi olan Tariu ülkesini ele geçirdi -ve-... ele geçirdi. Argişti önünde yere çaldı. Tanrı Haldi güçlü - dür-. ...Minuaoğlu Argişti sefere çıktı. Tanrı Haldi önden gitti. Argişti der ki: Tariu ülkesini ele geçirdim. ... Huşa ülkesine kadar -ve- Bia ülkesine kadar ilerledim. Aşqalaşi ülkesine gittim. Tanrı Haldi’nin buyruğuyla Argişti der ki: Diauehi ülkesinin kralı önümde göründü ve -haraç- verdi (?). Ahuria şehrini... dışarıya attım. ... Qu[ ]uni şehrini ... Orada 72.080 besili büyük baş hayvan, 7.000 ... 11... Kimilerini öldürdüm, kimilerini -de- canlı götürdüm. 6 kale yerle bir ettim. 50 şehir yaktım. Minuaoğlu Argişti, güçlü kral, Bianili ülkesinin kralı, Tuşpa şehrinin hükümdarıdır. Her kim bu yazıtı tahrip ederse tanrı Haldi -ve- tanrı Quera -onu- güneş ışığından yoksun etsinler.... | „ |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 21 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ "ნაქალაქარი, ნაქალაქევი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "ნაქალაქევი" - Kartlis Tshovreba Arkeoloji ve Yer Adları Sözlüğü
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 626". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2021.
- ^ a b "Veli Ünsal, "Urartu Krallığı'nın Kuzeybatı Seferleri"". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2019.