Moleküler patoloji
Moleküler patoloji, organlar, dokular veya vücut sıvıları içindeki genetik düzeydeki değişimlerin moleküler yöntemler aracılığıyla incelenmesi yoluyla hastalıkların araştırılmasına ve teşhisine odaklanan patoloji'nin yeni gelişmekte olan bir alt dalıdır[1] Moleküler patoloji; tanıyı en uygun hale getirmek, tedaviyi ve hastalığın seyrini en iyi şekilde belirlemek için standart patolojik parametrelere ek olarak, genetik verilerin kullanımı olarak da tanımlanabilmektedir.[2] Önemli bir husus, tanı hem dokulardaki morfolojik değişikliklere (geleneksel tıbbi patoloji) hem de moleküler testlere dayandığında daha hassas tanının mümkün olmasıdır.[3]
Moleküler patoloji teknikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Moleküler patoloji teknikleri gelişmeye devam etmektedir.[4] Yeni teknolojiler, gelişmiş teşhis kapasitesi için artan hassasiyeti sağlamıştır.[5] Ayrıca, yeni metodolojiler, hasta yönetimi için tanı, hastalığın seyrini tahmin etme ve tedaviye ait izlemenin yanı sıra hastalığın patofizyolojisinin aydınlatılmasına yardımcı olmak için nükleik asit ve protein imzalarını etkili bir şekilde sorgulamak için olgunlaşmıştır.[5] Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR), nükleik asit amplifikasyonu için temel metodoloji olmaya devam etse de nükleik asit saptama metodolojilerindeki (yani PCR) gelişmeler, floresan ve boncuk tabanlı dizi teknolojilerini kullanarak saptama hassasiyetini artırmıştır.[4] Tek baz çifti doku bozuklukları, hastalık patogenezindeki nokta mutasyonlarını ayırt etmek için dizileme ve ilgili teknikler yoluyla tespit edilebilmektedir.[4] Yüksek çözünürlüklü erime analizi gibi yeni teknolojiler, genetik mutasyonların veya nükleik asit dizilerindeki varyansın PCR analizinden sonra hızlı ve yüksek verim sağlamaktadır.[4]
Moleküler patoloji teknikleri:
- Polimeraz zincir reaksiyonu ( qPCR )[5]
- DNA mikroçip
- İn situ (doğal yerinde) hibridizasyon
- İn situ RNA dizilimi
- DNA dizilimi[5]
Moleküler patoloji testleri tanı, hastalıkların gidişatı ve hedefe yönelik tedavi verilecek hastaları belirlemede kullanılmaktadır.[6] İmmünohistokimya, in situ hibridizasyon ve polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) moleküler değişiklikleri tespit etmek için kullanılan metodlardır.[6] Moleküler patoloji testleri lenfoma ve yumuşak doku tümörlerinde tanı amaçlı; akciğer, meme ve gastrointestinal tümörlerinde hedefe yönelik tedavi verilecek hastaları belirlemede kullanılmaktadır.[6]
Kanserin moleküler patolojisi
[değiştir | kaynağı değiştir]DNA dizilimi ve diğer moleküler analiz araçlarındaki hızlı teknik gelişmeler, kanserin gelişimi ve ilerlemesinde rol oynayan somatik mutasyonların keşfini yönlendirmektedir.[7] Gen ekspresyonu profili, belirgin şekilde tedavi edilebilen tümörleri olan hastaları belirlemek için kullanılmaktadır; örneğin, gen ekspresyonu dizileri, hangi meme kanseri hastalarının kemoterapiden fayda göreceğini belirlemeye yardımcı olabilmektedir.[7] Moleküler profilleme çoğu kanser için yürütülmektedir ve onkoloji alanında yeni bir moleküler patolog nesline yol açacaktır.[7] Moleküler patoloji devriminin etkileri hem kanser hastası hem de sağlık sistemi için çok derindir.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Molecular pathology of cancer". British Journal of Cancer. 75 (8): 1226-1245. 1997. ISSN 0007-0920. PMC 2222796 $2.
- ^ "Ergin M. Department of Pathology, Çukurova Unıversıty, Faculty of Medicine" (PDF). 14 Aralık 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Cai, H. Y.; Caswell, J. L.; Prescott, J. F. (1 Mart 2014). "Nonculture Molecular Techniques for Diagnosis of Bacterial Disease in Animals: A Diagnostic Laboratory Perspective". Veterinary Pathology (İngilizce). 51 (2): 341-350. doi:10.1177/0300985813511132. ISSN 0300-9858.
- ^ a b c d Bluth, Mark J.; Bluth, Martin H. (2018). "Molecular Pathology Techniques: Advances in 2018". Clinics in Laboratory Medicine. 38 (2): 215-236. doi:10.1016/j.cll.2018.03.004. ISSN 1557-9832. PMID 29776628. 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2021.
- ^ a b c d e Bluth, Mark J.; Bluth, Martin H. (2013). "Molecular pathology techniques". Clinics in Laboratory Medicine. 33 (4): 753-772. doi:10.1016/j.cll.2013.09.004. ISSN 1557-9832. PMID 24267184. 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2021.
- ^ a b c Demirağ, Funda (2016). "Moleküler Patolojinin Kapsamı ve Rolü". Turkiye Klinikleri Radiation Oncology - Special Topics. 2 (1): 70-75. 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2021.
- ^ a b c d Harris, Timothy J. R.; McCormick, Frank (2010). "The molecular pathology of cancer". Nature Reviews Clinical Oncology (İngilizce). 7 (5): 251-265. doi:10.1038/nrclinonc.2010.41. ISSN 1759-4782. 29 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2021.
