Menekşe sayfasının kaynağını görüntüle

{{Yönlendirme|Viola}}
{{Farklı anlam|botanik|Menekşe rengi|Menekşe (renk)}}
{{Taksobitki
| ad = Menekşe
| resim = 2014.03.29.-20-Mannheim Neckarau Waldpark--Wald-Veilchen.jpg
| resim_bilgi = [[Orman menekşesi]] (''Viola reichenbachiana'')
| alem = [[Bitki|Plantae]] 
| bölüm = [[Kapalı tohumlular|Magnoliophyta]] <br />(<small>Kapalı tohumlular</small>)
| sınıf = [[İki çenekliler|Magnoliopsida]] <br />(<small>İki çenekliler</small>)
| takım = [[Malpighiales]] 
| familya = [[Violaceae]] <br />(<small>Menekşegiller</small>)
| cins = Viola
| cins_yazar = [[Linnaeus|L.]]
| altbaşlık = [[Tür]]ler
| açıklama = 
'''[[Menekşe takson listesi]]'''
| dış_bağlantılar = {{commons|Viola (Violaceae)}}
}}
[[Dosya:Viola crassa Makino subsp. borealis Hid.Takah01.jpg|upright=0.91|küçükresim|''Viola crassa'']]
[[Dosya:Viola saxatilis 300606.jpg|upright=0.91|küçükresim|''Viola saxatilis'']]
[[Dosya:Viola tricolor.jpg|upright=0.91|küçükresim|[[Hercai menekşe]] (''Viola tricolor'')]]
[[Dosya:Viola alpina a2.jpg|upright=0.91|küçükresim|''Viola alpina'']]
[[Dosya:Hercai Menekşe (Viola tricolor ) - panoramio.jpg|upright=0.91|küçükresim|Hercai Menekşe]]
'''Menekşe''', [[menekşegiller]] (Violaceae) familyasına bağlı ''Viola'' cinsini oluşturan çoğunlukla [[saksı]]larda yetiştirilen bitki [[tür]]lerinin ortak adı. 400 ile 500 arası türü bulunmaktadır. Dünyanın birçok yerinde yetişebilmekle beraber en çok [[kuzey yarımküre]]de yetişir. Ayrıca [[Hawai]] ve [[Güneydoğu Asya]]'da da yetişebilir. Doğada aydınlık, fakat gölgede ve nemli bölgelerde yetişir.

== Özellikler ==

Genellikle uzun ömürlü olabilen menekşe türü, bazen dönemlik de yaşayabilir. [[Yaprak]]ları kalp şeklini andırır ve düzensiz, asimetrik (çarpık) çiçekleri bulunur. Bu çiçekleri menekşe familyasının içindeki türlerin ayırt edici özelliğidir. Çiçeklerinin rengi genellikle, çiçeğin adını verdiği [[menekşe (renk)|menekşe rengindedir]]. Fakat mavi, sarı, beyaz, pembe ya da çok renkli açan türleri de bulunur. Çok bol çiçek açar, tüm bahar ve yaz döneminde çiçek açtığı görülebilir.

== Kullanımı ==
=== Gıda ===
==== Tatlılar ====
Menekşe çiçeği, [[salata]] süsü olarak ya da [[balık]] yemeklerinde tat vermesi için kullanılır. Tatlılarda da, [[sufle]], [[krema]] ve bu tarz yemeklere tat vermesi için eklenir. Taze yaprakları da, çiğ olarak veya pişirilerek sebze yemeği olarak yenebilir. Çiçekleri, yaprakları ve kökleri [[A]] ve [[C]] vitamini açısından zengindir. Bir tür [[antioksidan]] olan anthyocynanin içerirler.

==== Şekerler ====
Şeker menekşesi ya da kristalize menekşe şeker şurubunda bekletilmiş olan tatlıdır. Sıcak şurup taze yaprakların üzerine dökülür ve şeker kristalize oluncaya kadar bekletirili ve kurutulur. Bu yöntem [[gül]] ve [[portakal]] yaprakları için de geçmişte kullanılmıştır. Bu şekerler hala [[Toulouse]]'da yapılmaktadır. Ayrıca tatlıları süslemek için de kullanılırlar.

==== İçecekler ====
Ayrıca [[likör]]lere tat vermesi için de kullanılır: Creme Yvette, Creme de Violette ve Parfait d'Amour gibi. [[Çin]] bitki çaylarında kullanılır.

== Yetiştirilmesi ==
[[Dosya:Viola cultivars at BBC Gardeners' World - 20110616.jpg|küçükresim|BBC Bahçıvanların Dünyası programında ekili olan viyola menekşeler]]

=== Işıklandırma koşulları ===
Menekşeler ışıklı ortamları severler, fakat doğrudan güneş ışığına maruz kalmamaları gerekir. Doğada da ağaç gövdelerinde ve gölgede yaşarlar. Çiçeklenmesi için olabildiğince fazla ışık görmesi gerekir, ama bu ışık direkt güneş ışınları olmamalıdır. Bu ışıklandırma hafif bir sabah güneşi gören bir pencere önü, yapay ışık, filtrelenmiş güneş ışığı veya lamba ışığı olabilir. Çiçek vermeyen menekşeler daha aydınlık hatta ev aydınlatmasının olduğu ortamlara alınmalıdır.

=== Sulama koşulları ===
Toprağı sürekli nemli tutulmalıdır. Alttan sulandığı durumlarda sürekli su eklemek zorunda kalınmaz. Bu sayede ihtiyacı olduğu kadar suyu alttan emecektir. Alttaki haznenin su dolması durumunda 2-3 hafta fazladan sulamaya ihtiyaç kalmaz. <br />
Sulama sırasında kesinlikle yapraklara su değmemelidir. Bu durumda yaprakta lekeler oluşur, hatta yaprak ölebilir.

=== Gübre ===
[[Gübre]] eklenmesi çiçeklenmeyi artırır.

=== Sıcaklık koşulları ===
Oda sıcaklığı (20-25°) ve % 80 nemlilik oranı uygun seviyelerdir. Geceleri oda sıcaklığının düşmesine, (18°) tahammül ederler. Fakat hızlı sıcaklık değişimlerinden kaçınmak gerekir.

=== Dikme önerileri ===
Doğrudan saksının üstüne dikilebilir. Ayrıca köklenmemiş yaprakları suyun içinde tutarak da yetişebilir.

=== Saksılara ayırma ===
Menekşe bitkisi birden fazla saksıya ayrılabilir. Yaprakları en az 2–3&nbsp;cm sapı kalacak şekilde kopartılır. Yaprak 4'te biri toprağın içinde kalacak şekilde dikilir. Toprağı olabildiğince ıslak tutulmalıdır. Bu dönem su dolu bir bardakta da geçilebilir. 6 aydan sonra eskisi gibi bir menekşe bitkisi olacaktır.

== Kaynakça ==
{{Commons kategori|Viola (Violaceae)}}
* [http://www.theperfectvioletpot.com/growing.html İngilizce menekşe yetiştirme önerileri olan bir site] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070615121046/http://theperfectvioletpot.com/growing.html |tarih=15 Haziran 2007 }}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Menekşegiller]]
[[Kategori:Çiçekler]]
[[Kategori:Çimenler]]
[[Kategori:Şifalı bitkiler]]
[[Kategori:Bahçe bitkileri]]
[[Kategori:Yapraklı sebzeler]]