Kullanıcı:Aliassira/deneme tahtası
AÇIK ARŞİV[değiştir | kaynağı değiştir]
Açık arşiv, bir kurum ya da kuruluşta; kitapların, makalelerin, dergilerin, raporların, elektronik kaynakların ve daha birçok bunlar gibi belgelerin depolanıp, bu belgeleri kullanmak isteyen öğretmen ve öğrenci gibi birçok kişinin hizmetine açık bir şekilde sunulmasıdır.
Açık arşiv insanların açık olarak ulaşmak istediği belgelere denir. Bu arşivler normal arşivlerden farklı olarak herkesin bu belgelere erişebilir olmasıdır. Açık arşiv de bir makaleyi yayınlandıktan sonra ücretsiz olarak erişim sağlayabilirsiniz.
"Açık Arşiv Girişimi, 1999 yılında bir grup tarafından, problemlerin çözümünü iyileştirmek için ortaya atılan bir fikir olmuştur. Sonrasında bu fikir geliştirilerek, açık arşivin önünü açmıştır. Açık arşiv girişimi, içeriğin verimli bir şekilde yayılmasını kolaylaştırmayı amaçlayan birlikte çalışabilirlik standartları geliştirir ve teşvik eder."[1]
"Açık arşiv girişimi, bir açık arşivi, Meta Veri Toplama için Açık Arşiv Girişimi Protokolünü uygulayan bir açık arşiv olarak tanımlar ve böylece uzaktan arşivlerin meta verilerine “açık” bir standart kullanarak erişmesine izin verir."[2]
Meta Verilerin birden çok havuzda bir arada toplanması için geliştirilen Açık Arşiv Girişimi, organizasyonel bir içeriğe sahiptir.
Günümüzde hemen hemen her kurumun kendinde barındırdığı bir açık arşivi vardır. Açık arşivler kullanıcının doğru bilgiye, doğru yerden erişmesini amaçlayan bir kavramdır. Kurumların bünyesinde açık arşiv sunmaları, kullanıcı olan araştırma görevlileri, öğrenciler ve öğretmenler için faydalı olacaktır ve araştırmaların teşvikini kolaylaştıracaktır.
Açık Arşiv Sisteminin faydalarını şöyle sıralayabiliriz, [3]
- İçeriğinde bulundurduğu kaynakları koruma,
- Bulundurduğu kaynakların daha fazla kişiye ulaşması,
- Çatısı altında bulunduğu kuruma saygınlık kazandırma,
- Güvenilir araştırma çıktıları,
- Bilgiye erişimi kolaylaştırma,
- Fiyat konusunu yeniden düzenleme.
Türkiye’de Açık Arşivler[değiştir | kaynağı değiştir]
Dünya çapında 600’den fazla açık arşiv olduğu bilinmektedir. Bu sayı her geçen gün artmaktadır. Türkiye’de ise açık erişim ya da kurumsal arşiv kavramı 2005’in başlarında üniversitelerde ortaya çıkmıştır. Bu süreç kurumsal arşiv bağlamında değerlendirilmektedir. Daha önceki yıllarda başlayan kurumsal ve/veya bireysel olarak yürütülen dergilerin arşivlerini açık erişime açmaları kapsam dışında bırakılmaktadır.(Atılgan,D. 2006. Kurumsal Bir Depolama Girişimi. s.3)[4]
ULAKBİM (Ulusal Akademik Bilgi Ağı ve Bilgi Merkezi) ve ANKOS (Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu) Türkiye’de Açık Arşiv Girişimini başarılı bir şekilde sürdürmektedir. ULAKBİM, Türkiye’de akademik açıdan bilgi hizmetlerini sunar. Kapsadığı; Aperta, Harman, DergiPark, Ekual ve TRDizin gibi projeleri vardır ve bunlar da aynı şekilde bizlere kapsamlı bir e-arşiv sunmaktadır. ANKOS ise , yayıncılarla, veri tabanlarıyla, birçok üniversite ve araştırma kurumlarının da üye olduğu, uluslararası alanda da yer bulmuş bir topluluktur. ANKOS, üniversite ve araştırma kütüphaneleri ile anlaşarak, onların ulaşmak istedikleri e-bilgi kaynaklarına ve veri tabanlarına elektronik ortamda erişimlerini sağlar.
Kurumsal Arşiv[değiştir | kaynağı değiştir]
Kurum içinde yazılmış olan belgelerin kurum dışına aktarılmasına denilebilir. Bu bağlamda Çelik, Gürdal, Keten, Türkfidanı ve Kutlutürk’e göre (2013) kurumsal açık arşiv; bağlı oldukları kurumun entelektüel birikimini dijital ortamda bir arada toplayan, saklayan, koruyan ve dağıtımını sağlayan hizmetler bütünü olarak tanımlanırken, ANKOS Açık Erişim ve Kurumsal Arşiv Grubu tarafından; bir kurumun ürettiği bilimsel alan yazının dijital ortamda toplandığı, saklandığı, indekslendiği, korunduğu ve dağıtımının sağlandığı hizmetler dizisini içeren veri tabanı olarak tanımlanmaktadır (Anadolu Üniversite Kütüphaneleri Konsorsiyumu Açık Erişim ve Kurumsal Arşiv Grubu [ANKOS AEKA], 2006).[5]
Aşağıdaki materyaller Kurumsal Arşiv kapsamını oluşturmaktadır:[6]
a) Bilimsel dergilerde yayınlanan makaleler,
b) Yayınlanma sürecindeki makaleler,
c) Yüksek lisans tezleri ve doktora tezleri,
d) Konferans tutanakları,
e) Seminer metinleri,
f) Teknik notlar,
g) Proje işleri,
h) Kitap alıntıları,
i) Ödüllü eserler,
j) Patentler,
k) Açık ders materyalleri,
l) Elektronik kitaplar.
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Open Archives Initiative". www.openarchives.org. Erişim tarihi: 2020-12-16.
- ^ Suleman,H. (2002). "Basic OA Concepts, Repositories and Open Archives". ProQuest Dissertations Publishing.
- ^ Atılgan, D. (2006). "Türkiye'de Açık Arşiv Çalışmaları ve Ankara Üniversitesi Örneği" (PDF). Bilimlerde Süreli Yayıncılık Ulusal Sempozyumu. Bilinmeyen parametre
|Şehir=görmezden gelindi (yardım) - ^ "Açık Arşiv Çalışmaları ve Ankara Üniversitesi Örneği" (PDF). Bilimlerde Süreli Yayıncılık Ulusal Sempozyumu. 2006.
- ^ Alaca, Erdinç; Büyükçolpan, Tubanur; Kanık, Leyla (2019-12-26). "Institutional Open Repository Approach in Accessing and Sharing Scientific Knowledge: The Case of Ankara Yıldırım Beyazıt University". Bilgi Dünyasi. doi:10.15612/BD.2019.736. ISSN 2148-354X.
- ^ "), INSTITUTIONAL OPEN ARCHIVE REGULATION OF BAHÇEŞEHİR UNIVERSITY" (PDF). Bahçeşehir Üniversitesi kütüphanesi. 2015.