Jante Yasası

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Nykøbing Mors'taki doğum yerinde Aksel Sandemose'u anan ve Kanunundan alıntı yapan plaket

Jante Kanunu, Danimarkalı - Norveçli yazar Aksel Sandemose tarafından kurguda oluşturulmuş bir davranış kurallarıdır[1][2][3][4] ve bazıları tarafından İskandinav ülkelerinin eşitlikçi doğasını açıkladığı varsayılmıştır.[5]

Tutumlar ilk olarak Sandemose'nin satirik romanı A Fugitive Crosses His Tracks on kural şeklinde formüle edildi. Ancak tutumların kendileri daha eskidir.[6] Sandemose, 1930'larda memleketi Nykøbing Mors'u örnek aldığı, kimsenin anonim olmadığı, küçük kasabalara özgü bir yaşam özelliği olan hayali küçük Danimarka kasabası Jante'yi canlandırıyor.[7]

Bireysellik ve kişisel başarı ifadelerine yönelik sosyal bir onaylamama tutumunu ifade etmek için sosyolojik bir terim olarak İskandinav ülkelerinde kullanılır.[8]

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Kanunda, Sandemose tarafından söylendiği şekliyle, hepsi tek bir temanın varyasyonlarını içeren ve homojen bir birim olarak anılan 10 tane kural vardır: Özel biri olduğunuzu veya bizden daha iyi olduğunuzu düşünmemelisiniz.

On kural şunları belirtir:

  1. Herhangi bir şekilde özel olduğunu düşünmemelisin.
  2. Bizim kadar iyi olduğunu düşünmemelisin.
  3. Bizden daha akıllı olduğunu düşünmemelisin.
  4. Kendinin bizden daha iyi olduğunu hayal etmemelisin.
  5. Bizden daha fazla bildiğini düşünmemelisin.
  6. Bizden daha önemli olduğunu düşünmemelisin.
  7. Hiçbir şeyde iyi olduğunu düşünmemelisin.
  8. Bize gülmemelisin.
  9. Kimsenin seni umursadığını düşünmemelisin.
  10. Bize bir şey öğretebileceğini düşünmemelisin.

Bu yazılı olmayan "kanunu" çiğneyen Jante'liler, kasabanın uyum ve sosyal istikrar ve korumaya yönelik toplumsal arzusuna aykırı olduğu için şüphe ve düşmanlıkla karşılaşırlar.

Romanda "Jante'nin ceza yasası" olarak bilinen 11. kural şudur:

  1. Belki de senin hakkında birkaç şey bilmediğimizi düşünüyorsun?

"Belki senin hakkında bir şey bildiğimi düşünmüyorsun" bölümünden:

Jante'nin ceza yasası gibi davranan o tek cümle içerik açısından zengindi. Bu, her türlü şeyin bir sorumluluğuydu ve olması da lazımdı, çünkü asla hiçbir şeye izin verilmiyor. Ayrıca beklendiği gibi verilen her türlü cezanın olduğu ayrıntılı bir iddianameydi. Ayrıca, ses tonuna bağlı olarak, suça teşvikte yararlıydı ve aynı zamanda iyi bir savunma aracı da olabilirdi.

Sandemose'nin romanı, kurgusal Jante kasabasındaki işçi sınıfı yaşamını anlatıyordu. 1955'te biraz yaramaz bir şekilde, "Pek çok insan [Jante'de] kendi memleketlerini tanıdı - bu, Arendal [Norveç], Tromsø [Norveç] ve Viborg [Danimarka]'dan insanların başına düzenli olarak geldi" diye yazmıştı.[9]

Sosyolojik etkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel olarak toplumun eleştirisi olarak düşünülse de, 1990'larda bazı eleştirmenler, Jante Yasası'nın sosyal gruplarından çıkmak ve daha yüksek bir konuma erişmek isteyen insanların kişisel eleştirisine atıfta bulunmak için değiştiğini savundu.[10]

İskandinavya'da, Jante Yasası'nın özünde Danimarka, Norveç veya İsveç'e ait olduğunu iddia etmek yaygındır.[kaynak belirtilmeli] Kurallar, uyum sağlamak için bir davranış şekli olarak ele alınır ve insanların benzer şekilde giyinmeleri ve evleri için benzer ürünleri satın almaları ve satın aldıkları araba türleri ile sonuçlanır.[11] Jante Yasası'nın kırsaldaki insanlar için olduğu yaygın olarak dile getiriliyor, ancak yorumcular şehirlerinde etkilendiğini öne sürüyorlar.[11]

Asıl amaç hiciv olmakla birlikte, Norveçli bir politikacı[12] ve eğitim danışmanı olan Kim Orlin Kantardjiev, Jante Yasasının okullarda grup davranışını teşvik etmek için daha çok sosyal bir kod olarak öğretildiğini iddia ediyor ve onu yakıtla kredilendirmek istiyor. İskandinav ülkelerinde tekdüze bir yaşam tarzıyla yetinmenin mutluluğun bir parçası olduğu da ileri sürülmüştür.[13]

Ancak İskandinavya'da, Jante Yasasını yüksek intihar oranlarıyla ilişkilendiren gazetecilik makaleleri de var.[14] Kurallara karşı tepkiler oluştu ve Norveç'te bir kişi Jante Laws için bir mezar bile yerleştirdi ve 2005'te onların öldüğünü ilan etti. Bununla birlikte, diğerleri, topluma sağlam bir şekilde yerleşmiş olabilecekleri için, hiç ayrılıp ayrılmayacaklarını sorguladılar.[11]

İngilizce kaynaklarda görünüm[değiştir | kaynağı değiştir]

  • İsveçli aktör Alexander Skarsgård, 9 Kasım 2018'de yayınlanan The Late Show with Stephen Colbert'in 646. bölümünde röportaj yaptığında, yakın zamanda övülen bir performans için Emmy ve Altın Küre Ödülü almış olmasına rağmen, Jante Yasasının neden olduğu engellemelerin olduğunu açıkladı. ödülle övünmesine engel oldu.[15]
  • Kısmen İngilizce olan 2019 Norveç polis usulü televizyon dizisi <i id="mwgw">Wisting'de</i> Line karakteri (çevrildi), " Gazete satış rakamları ve Jante Yasası birleşiyor. "[16]
  • Anthony Bourdain: Bilinmeyen Parçalar'da Bourdain ve René Redzepi ' Janteloven'in Danimarka kültürü üzerindeki etkisini tartışıyor.[17]
  • Bazı röportajlarda Greta Thunberg, kendisini toplum içinde gören İsveçliler tarafından görmezden gelindiği için yasaya itibar ediyor ve bunu takdir ediyor.[18][19]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Your Guide to Norwegian Culture". discover-the-world.com. 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2022. 
  2. ^ "Alexander Skarsgård Explains The Concept of "Jantelagen"". swedesinthestates.com. 11 Ekim 2021. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2022. 
  3. ^ "The happiness of the Danes can easily be explained by 10 cultural rules". Quartz. 29 Eylül 2016. 17 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2022. 
  4. ^ "Law of Jante, a Scandinavian Code of Conduct". peopleareculture.com. 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2022. 
  5. ^ "Breaking the law of Jante" (PDF). 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ocak 2023. 
  6. ^ "Signs of Cracks in the Law of Jante". The New York Times. 18 Aralık 2003. 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2013. Taken from a book by the Danish author Aksel Sandemose, the concept suggests that the culture within Scandinavian countries discourages people from promoting their own achievements over those of others.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ Translator note, En flygtning krydser sit spor, 2nd ed.
  8. ^ "Avundsjukan har urgamla anor" [Jealousy has ancient ancestry]. Svenska Dagbladet (İsveççe). 2 Kasım 2003. 13 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2015.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ English translation of passage from foreword of the Norwegian edition (1999), p. 14.
  10. ^ "Den løbske Jantelov" [The Runaway Jante Law]. Morsø Folkeblad. 6 Temmuz 1992. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2015.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ a b c "BBC Ideas Forget hygge: The laws that really rule in Scandinavia". 15 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2023. 
  12. ^ Agenda Magasin 29 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. online
  13. ^ "The happiness of the Danes can easily be explained by 10 cultural rules". quartz. 29 Eylül 2016. 29 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2023. 
  14. ^ Klas Leffler 20 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in MittMedia Allehanda Västernorrland 2016-07-16
  15. ^ Alexander Skarsgård Is Too Swedish To Be Cocky - YouTube 29 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Late Show with Stephen Colbert, Published on 2018-11-10
  16. ^ Wisting (TV series), Season 1, Episode 6, 30:38+
  17. ^ "Transcripts: Anthony Bourdain Parts Unknown". CNN. 6 Ekim 2013. 8 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 
  18. ^ "Greta Thunberg: 'It just spiralled out of control'". Financial Times. 31 Mart 2021. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2022. 
  19. ^ "Greta Thunberg on the climate crisis: "You need to laugh sometimes"". Radio Times. 22 Nisan 2021. 26 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Jante_Yasası&oldid=32144680" sayfasından alınmıştır