Hisarlı Ahmet
Ahmet Hisarlı veya mahlası ile Hisarlı Ahmet, (d. 13 Temmuz 1908; Kütahya - ö. 4 Ocak 1984; Kütahya), Türk halk ozanı.[1][2]
Yaşamı
1908'de Kütahya ilinin çekirdeğini oluşturan Yukarı Hisar'da Ayşe Hanım ile Mustafa Bey'in ikinci oğulları olarak dünyaya geldi. Çocukluğunu ve gençliğini babasının yanında kavakçılık yaparak geçirdi. Gençlik döneminde; gençlerin evlerde toplanarak eğlendikleri ve sohbet ettikleri "Gezek"'lerde üç telli bağlama ile tanıştı. O dönemin ustalar Dülgerin Hüseyin Ağa ve Çerkezlerin Ethem Efendi'den etkilendi ve dersler aldı. Askerlik çağında klarnet çalmayı ve okuma-yazmayı öğrendi. Askerlik dönüşü evlendi ve şehir merkezine taşındı. Şehir merkezine taşınmasıyla meslek değiştirdi ve kahvehane açtı. Kahvehanesi Aşık Veysel, Aşık Davut Sulâri gibi ozanların; Yücel Paşmakçı, Nida Tüfekçi, Özay Gönlüm, Muzaffer Akgün gibi ses ve saz sanatçılarının ve onu dinlemeye gelenlerin uğrak yeri oldu. Burada hevesli gençlere bilâ-ücret ders verdi ve çalışmalarını sürdürdü.
Muzaffer Sarısözen'in daveti üzerine Ankara Radyosu'na gitmiş ve radyoda kalması teklif edilmiştir. "Hacı" olduktan sonra "Elini eteğini çek bu işlerden" diyenlere "Ben sazımla Rabbime sizden daha yakınım" demiştir. Kavaflık yaptığı yıllarda sık sık İnegöl'e gitmesinden dolayı "İnegöllüoğlu" olan soyadı yerine yörede "Hisarlı" olan lakabını soyadı olarak almıştır. Sanatçının adına konferans [3] ve sempozyumlar düzenlenmektedir.[4]
4 Ocak 1984'te vefat etmiştir.[5]
Hisarlı Ahmet'in bağlama tavrı ve Özay Gönlüm'e etkisi
Hisarlı'nın icrasındaki tavır yaşadığı Batı Anadolu Bölgesi'nde var olan "zeyvek tavrı" ile uyumlu bir "süpürme" tavrıdır. Hisarlı Ahmet, yöresinin insanının türkülerini ve söyleyiş tavrını benimsemiştir. Bu tavır özelliği Kütahya ve çevresi ile Uşak yöresine kadar uzanır. Türkülerinde "zeybek tavrı" işitilir. Bu bölgesel tavırla beraber türkülerinin tamamı dinlendiğinde kendine has bir özel tavrının da olduğu kolayca anlaşılır. Ayrıca türküleri seslendirmedeki çok özel ağız yapısı, sanki ağzında bir lokma ekmek ya da sakız varmış da öyle söylüyormuş hissi ile birlikte sesindeki ton, Hisarlı'yı Hisarlı Ahmet yapan en önemli özelliklerindendir. Bağlamasında sağ eli ile taradığı teller sonraları "süpürme" olarak tanımlanmış ve Hisarlı'nın en belirleyici tavır özelliklerinden bir uygulama olarak nitelenmiştir.[6]
Özay Gönlüm'de tavır
Özay Gönlüm'ün tavrı da Hisarlı Ahmet'in tavrına benzer bir zeybek tavrıdır. Ancak çok sade ve tellere tek tek dokunarak vuran Hisarlı'ya göre Özay Gönlüm çok ve çeşitli süslemeler yaparak daha zengin ve işlek bir mızrap kullanır. Bağlamasında ya da yareninde perdelere gayet yerinde basar ve çok temiz ses çıkartır. Hisarlı Ahmet'in saz çalış tekniği ve tavrının Özay Gönlüm'de hissedilmesi tesadüf değildir. Özay Gönlüm babasının görevi gereği ilkokulu Kütahya'da okumuştur. Bu okul süresinin beş yıl kadar sürdüğü düşünülürse çevreden büyük ölçüde etkilendiği, günlük konuşmalarda Kütahya ağzını beş yıl süreyle dinlediği ve doğal olarak kullandığına hükmedilebilir. Ayrıca Hisarlı Ahmet'i ve Kütahyalı mahallî müzisyenleri dinlememesi, radyodan dinleyerek de olsa bir biçimde etkilenmemesi mümkün değildir. Denizli'ye gider gitmez hemen bir saz alıp çalmaya başlaması da Kütahya yıllarının hemen bitimine denk gelmesi bu etkilenmenin sazına da yansımış olduğunu düşündürür. Bugün hem Hisarlı'yı hem de Özay Gönlüm'ü çok iyi dinleyenler bir müzik kulağı ikisinin arasındaki bu tavır yakınlığını kolayca sezebilir. Ne var ki Hisarlı'nın sadeliğine karşın Özay Gönlüm aynı ezgiyi kıvraklıkla süsleyerek icra etmiştir. Bu da Özay Gönlüm'ün tavrını oluşturan çok önemli bir unsurdur.
Özay Gönlüm'ün Hisarlı Ahmet'in tavır izlerini taşımasına bir başka sebep de kendisinin Kütahyalı Ayten Hanım ile evlenerek Kütahya'ya damat olması ve bu yüzden de Kütahya'ya sık sık gitmesidir. Özay Gönlüm'ün özel arşivinde 1966 yılından itibaren yaptığı derleme kayıtları arasında Hisarlı Ahmet'in sazı ve sesi de yer almaktadır. Bu kayıtlar farklı zamanlarda Özay Gönlüm'ün Hisarlı Ahmet ile buluştuğunu ve ondan türküler derlediğini gösterir. Aydın Meşeleri Dalleri Yerde, Sıyırdılar Serpuşumu Başımdan isimli türküler Özay Gönlüm tarafından bizzat Kütahya'da Hisarlı Ahmet'ten derlenerek TRT repertuvarına kazandırılmıştır. Özay Gönlüm'ün cenazesi Ankara Radyosu'ndan Yücel Paşmakçı'nın Hisarlı Ahmet'ten derlediği Gidin Bulutlar Gidin türküsüyle uğurlanmıştır.[7]
Eserleri
- Elif Dedim Be Dedim
- Kütahya'nın Pınarları Akışır
- Ben Kendimi Gülün Dibinde Buldum
- Feracemin Ucu Sırma
- Gar mı Yağdı Kütahya'nın Dağına
- Yağmur Yağar Her Dereler Sel Alır
- Hisardan İnmem Diyor (Menberi)
- Meşeden Gel A Sürmelim
- A İstanbul Sen Bir Han mısın
- Gidin Bulutlar Gidin
- Duman Vardır Güzel İzmir Başında
- Ah Hamamcı Bu Hamama Güzellerden Kim Gelir
- Altın Tas İçinde Kınam Ezdiler
- Portakalım Çaya Düştü
- Fincanın Dibi Noktalı
- Bedestene Vardım Şalvar İsterim
- Yasemen Dalına Yâr Neden Eğmeli
- Havada Durna Sesi Gelir
- Karanfil Oylum Oylum
- İki Bülbül Derelerde Ün Eder
- Depeköy Üstüne Tüfeng Asayım
- İğnem Düştü Yerlere
- Aydın Meşeleri Dalleri Yerde
- Çatal Çam Başına Goydum Keseri
- Mustafa'm Kaşların Kare
- Söğüt Dallerinde Beslenen Bülbül
- Şu Karşıki Dağda Bir Kuzu Meler
- Leyla'm Zülüflerin Çengeldir Çengel
- Gara Goyun Goyunların Beyidir
- Sıyırdılar Serpuşumu Başımdan
- Eremedim Vefasına Dünyanın
- Aya Bak Yıldıza Bak
- Merhaba
- Elveda
- Sabah Salası
Kaynakça
- ^ "Hisarlı Ahmet heykeli tamamlandı". haber7. 26.07.2010. 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2014. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=(yardım) - ^ Yazıcı, Hayati Asıl (12.02.2014). "Bir Halk Müziği ustası Hisarlı Ahmet anıldı". aydinlikgazete. 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2014. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=(yardım) - ^ "Akü'de 'Hisarlı Ahmet' Konferansı ve Belgesel Gösterimi". haberler. 17.12.2013. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2014. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=(yardım) - ^ "Sempozyum Takvimi". hisas. 2014. Erişim tarihi: 1 Mart 2014.
- ^ Mustafa Hisarlı, Hisarlı Ahmet ve Kütahya Türküleri Sempozyumu, Kütahya Güzel Sanatlar Derneği, Kütahya, 2009, s, 137-143
- ^ Dr. Hüseyin Yaltırık, Hisarlı Ahmet ve Kütahya Türküleri Sempozyumu, Kütahya Güzel Sanatlar Derneği, Kütahya, 2009, s, 83, 84
- ^ Dr. Hüseyin Yaltırık, a.g.e., Kütahya Güzel Sanatlar Derneği, Kütahya, 2009, s, 84, 85