Hadra vazoları

Hadra vazoları, bir grup helenistik dönem resimli hydriayı ifade etmek için kullanılan modern terim. MÖ 3. yy'a ait figüratif veya süslemeli olarak boyanmış vazolardan oluşan tek büyük gruptur.

Vazo tipi adını, İskenderiye yakınlarındaki Hadra'daki ana buluntu yeri olan bir mezarlıktan almıştır. Bugün yaklaşık 300 örnek bilinmektedir. Hadra vazoları eskiden bu cinse dahil olan beyaz zeminli hidrialardan gelişerek ortaya çıkmıştır. Farkı ise koyu renkli boyama ve vernik uygulamasıdır. Çok renkli birkaç örnek de vardır. Başlangıçta vazoların Yunan-Mısırlı çömlekçilerin bir ürünü olduğu varsayılmıştı, ancak son bilimsel araştırmalar hidria'nın kökeninin Girit olduğunu göstermiştir. Günümüze ulaşan birçok Hadra vazosunun üretildiği yer Girit'tir.

Hadra vazoları sadece Mısır'da değil, Girit'te de bulunmuştur. Vazoların çoğunun ihraç edildiği İskenderiye'de, hidrialar esas olarak ölülerin gömülmesi ya da küllerinin saklanması için kullanılmıştır. Yaklaşık 30 vazo üzerinde ölünün adı, rütbesi ve kökeni gibi ayrıntılı bilgilerin yanı sıra definden sorumlu memurun adı, defin tarihi ve bazen de kesin ölüm veya defin tarihi bilgileri yer alıyordu. Bu kişiler İskenderiye'de ölen ve devlet cenazesi verilen elçiler ve paralı asker liderleriydi. Yazıtlar, bazı vazoların tam olarak tarihlenmesine müsade etmektedir. Araştırmacılar, ilk yazılı vazoların MÖ 260 civarında yapıldığını varsayarken, son süslü vazoların ise MÖ 2. yüzyılın ilk yarısına tarihlemektedirler. Dekorsuz Hadra vazoları MÖ 1. yüzyıla kadar hala tedavüldeydi. Mısır ve Girit dışında, Eretria, Attika, Rodos, Kilikya, Kirene, Kıbrıs ve şimdiki Rusya'da da Hadra vazoları bulunmuştur.

Bu vazo formunun, Yunan modeline göre gömü yapabilmek için Mısır'a getirildiği düşünülmektedir. Bir diğer teori çömlekçiler ve vazo ressamlarının eski Yunan süsleme geleneğinin korunduğu Greko-Mısır modellerini takip ettikleri düşüncesini savunmaktadır. Zira bu çeşit vazolar Yunanistan'da tedavülde kalkmış olmasına rağmen, Mısır'da hala kullanımdaydı. Ölenlerin yazıtlar ile aktarılan ve ağırlıklı olarak Yunanca olan isimleri bu iddiayı destekler niteliktedir.

Kaynakça

Lucia Guerrini: Vasi di Hadra. Tentativo di sistemazione cronologica di una classe ceramica. L'Erma di Bretschneider, Rom 1964.
Arnold Enklaar: Chronologie et peintres des hydries de Hadra. In: Bulletin antieke beschaving 60, 1985, S. 106–146.
Arnold Enklaar: Les hydries de Hadra, 2. Formes et ateliers. In: Bulletin antieke beschaving 61, 1986, S. 41–65.
Norbert Kunisch: Erläuterungen zur Griechischen Vasenmalerei. 50 Hauptwerke der Sammlung antiker Vasen in der Ruhr-Universität Bochum. Böhlau, Köln u. a. 1996, ISBN 3-412-03996-9, S. 233–236.
Roald Fritjof Docter: Hâdra-Vasen. In: Der Neue Pauly (DNP). Band 5, Metzler, Stuttgart 1998, ISBN 3-476-01475-4, Sp. 53–54.