Dünya Dijital Kütüphanesi sayfasının kaynağını görüntüle

{{Web sitesi bilgi kutusu
| ad = World Digital Library<br />Dünya Dijital Kütüphanesi
| logo = WorldDigitalLibraryLogoSVG.svg
| screenshot = 
| caption = Kütüphanenin açıldığı günkü ekran görüntüsü
| url = http://www.wdl.org
| slogan = 
| alexa = 
| compete =
| ticari = Değil
| tip = [[Dijital kütüphane]]
| dil = [[Arapça]], [[Çince]], [[Fransızca]], [[İngilizce]], [[İspanyolca]], [[Portekizce]], [[Rusça]]
| kayıt = 
| sahip = [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]
| oluşturan = [[Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi|ABD Kongre Kütüphanesi]]
| launch date = 21 Nisan 2009
| geçerli durum = [[Çevrimiçi]]
| gelir = 
}}
'''Dünya Dijital Kütüphanesi''' ([[İngilizce]]: '''World Digital Library (WDL)'''), [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] [[Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi|Kongre Kütüphanesi]], [[UNESCO]] ve [[Cornell Üniversitesi]] tarafından işletilen uluslararası [[dijital kütüphane]].

Kütüphanenin misyonu, uluslar ve kültürler arası anlayışı geliştirmek, [[İnternet]] üzerindeki kültürel içeriğin hacmini ve çeşitliliğini artırmak, eğitimciler, araştırmacılar ve tüm topluluklar için bilgi kaynağı oluşturmak ve ülkeler arasındaki [[dijital uçurum]]u azaltmaya yönelik olarak çeşitli kurumlarla ortaklıklar oluşturmak şeklinde tanımlanmıştır.<ref name='about'>{{Web kaynağı | url = http://www.wdl.org/en/about/ | başlık = About the World Digital Library: Mission | erişimtarihi = 21 Nisan 2009 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150905065430/http://www.wdl.org/en/about/ | arşivtarihi = 5 Eylül 2015 | ölüurl =hayır}}</ref> Kütüphane İnternet'teki İngilizce-dışı ve Batı-dışı içeriği çoğaltmayı ve bilimsel araştırmalara katkıda bulunmayı amaçlar. Kütüphane, dünyadaki tüm kültürlere ait kayda değer ve birincil öneme sahip kültürel belgelerin, çok dilli bir ortamda ve ücretiz olarak İnternet üzerinden erişilebilmesini sağlamayı amaçlar. Bu belgeler aradında elyazmaları, haritalar, nadir kitaplar, [[:wikt:partisyon|partisyonlar]], ses kayıtları, filmler, baskılar, fotoğraflar, mimari çizimler ve diğer önemli kültürel belgeler bulunur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php-URL_ID=25521&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html | başlık = UNESCO and Library of Congress sign agreement for World Digital Library: UNESCO-CI | erişimtarihi = 21 Nisan 2009 | yayımcı = portal.unesco.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151029150057/http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php-URL_ID%3D25521%26URL_DO%3DDO_TOPIC%26URL_SECTION%3D201.html | arşivtarihi = 29 Ekim 2015 | ölüurl =hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/8009974.stm | başlık = UN puts global treasures online | erişimtarihi = 21 Nisan 2009 | yayımcı = news.bbc.co.uk | arşivurl = https://web.archive.org/web/20090424055504/http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/8009974.stm | arşivtarihi = 24 Nisan 2009 | ölüurl =hayır}}</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.guardian.co.uk/books/2009/apr/08/free-world-digital-library | başlık = Free-access World Digital Library set to launch | erişimtarihi = 21 Nisan 2009 | yayımcı = guardian.co.uk | arşivurl = https://web.archive.org/web/20130211034442/http://www.guardian.co.uk/books/2009/apr/08/free-world-digital-library | arşivtarihi = 11 Şubat 2013 | ölüurl =hayır}}</ref>

Kütüphanede, açılış tarihi olan 21 Nisan 2009 itibarıyla 1170 belge bulunmaktadır ve site arayüzü [[Arapça]], [[Çince]], [[Fransızca]], [[İngilizce]], [[İspanyolca]], [[Portekizce]] ve [[Rusça]] dillerinde sunulmaktadır.<ref name='WPCody'>{{Haber kaynağı | ilk=Edward | son=Cody | başlık=U.N. Launches Library Of World's Knowledge | tarih=21 Nisan 2009 | url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/04/20/AR2009042001324.html?hpid=sec-world | iş=Washington Post | erişimtarihi=21 Nisan 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20121107215643/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/04/20/AR2009042001324.html?hpid=sec-world |arşivtarihi=7 Kasım 2012 | ölüurl=hayır}}</ref>

== Kuruluşu ==
[[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] 2003 yılında, 20 yıllık bir aradan sonra [[UNESCO|Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü]]'ne (UNESCO) yeniden kalıcı delege göndermeye karar verdiğinde, UNESCO'nun ABD Millî Komisyonu'nun başkanlığı için, [[Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi|Kongre kütüphanecisi]] [[James H. Billington]] aday gösterildi. Billington, komisyonun 2003'teki kuruluş konferansında yaptığı ''A View of the Digital World Library'' başlıklı konuşmasında, çeşitli enstitülerde, kütüphanelerde ve müzelerde bulunan zengin belge koleksiyonlarına dünya çapında ücretsiz olarak erişilebilmesini sağlamaya yönelik fikirlerini açıkladı. Kamu ve özel sektör iş birliği ile gerçekleştirilebilecek olan bu tür bir projeye ilk maddi destek [[Google]]'dan geldi. Şirket, Dünya Dijital Kütüphanesi'nin geliştirilmesi için 2005 yılında 3 milyon [[Amerikan doları|dolar]] tutarında bağışta bulundu.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/11/21/AR2005112101428.html | başlık = World Digital Library Planned | erişimtarihi = 21 Nisan 2009 | yayımcı = www.washingtonpost.com | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20080515221409/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/11/21/AR2005112101428.html |arşivtarihi= 15 Mayıs 2008 | ölüurl =hayır}}</ref>

Millî komisyonun 2006'daki yıllık toplantısında, Kongre Kütüphanesi'nin Dünya Dijital Kütüphanesi projesindeki danışmanı olan John Van Oudenaren, Billington'ın fikirlerini hayata geçirmek için gerçekleştirilecek projenin ana hatlarını açıkladı. Buna göre, Dünya Dijital Kütüphanesi'nin kuruluşu, çeşitli kurumsal ortakların görev alacağı 4 ana proje alanı içinde yürütülecekti: teknik mimari, içerik seçimi, yönetim ve finansman. Aralık 2006'da millî kütüphane yöneticileri, çeşitli kütüphanelerin teknik yöneticileri ve UNESCO'nun eğitim temsilcilerinden oluşan 45 kişilik bir grup, dijital kütüphanenin nasıl geliştirileceğini tartışmak üzere [[Paris]]'te toplandı. Katılımcılar, dört proje alanına özel çeşitli sorunları çözümlemek üzere çalışma grupları oluşturdu.

Çalışma grupları 2007 yılının ilk yarısında, [[bilişim]], kütüphanecilik, web tasarımı ve fonlama gibi alanlardaki profesyonellerle bir araya geldi. Çalışma gruplarının ilk bulguları aynı yılın temmuz ayında daha geniş bir toplulukla paylaşıldı. Bu planlama çalışmaların sonuçları Ekim 2007'de yapılan 34. UNESCO Genel Konferansı'nda sunuldu. Eylül 2008'de [[Amerikan Devletleri Örgütü]] de projeye Kongre Kütüphanesi ile birlikte katılma kararı aldı.

Dünya Dijital Kütüphanesi'nin açılışı, 21 Nisan 2009'da Paris'teki UNESCO genel merkezinde yapıldı.<ref name='AFP2'>{{Haber kaynağı | url= http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5iat-c9Vu7m8Me8PqwSp5FYNiv7sQ | başlık= World Digital Library to launch at UNESCO | yayımcı= AFP via Google News | tarih= 20 Nisan 2009 | erişimtarihi= 21 Nisan 2009 |arşivurl= https://web.archive.org/web/20090422162745/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5iat-c9Vu7m8Me8PqwSp5FYNiv7sQ |arşivtarihi= 22 Nisan 2009 | ölüurl=hayır}}</ref><ref>{{Basın açıklaması kaynağı |url=http://www.prweb.com/releases/World_Digital/Library_of_Congress/prweb2306244.htm |başlık=Library of Congress, UNESCO and Partners to Launch World Digital Library |erişimtarihi=21 Nisan 2009 |yayımcı=PRWeb |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090519040433/http://www.prweb.com/releases/World_Digital/Library_of_Congress/prweb2306244.htm |arşivtarihi=19 Mayıs 2009 |ölüurl=evet }}</ref>

== İçerik ==
Kütüphanede erişilebilen belgelerden bazıları şunlardır:
* [[Genji Hikâyesi]]<ref name='oneil'>{{Haber kaynağı | ilk=Peter | son=O'Neil | başlık=Website to exhibit world's greatest historical treasures | tarih=13 Nisan 2009 | yayımcı=Ottawa Citizen | url=http://www.ottawacitizen.com/News/Website+exhibit+world+greatest+historical+treasures/1492039/story.html | iş=Canwest News Service | erişimtarihi=21 Nisan 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090417075840/http://www.ottawacitizen.com/News/Website+exhibit+world+greatest+historical+treasures/1492039/story.html |arşivtarihi=17 Nisan 2009 | ölüurl=hayır}}</ref>
* Bebek İsa'dan bahseden ilk [[Aztek]] belgesi<ref name='WPCody' />
* [[Cebir]]in geliştirilmesinde kullanılan eski [[Arapça]] metinler<ref name='WPCody' />
* Kanayan antilopları betimleyen 8000 yıllık bir Afrika resmi<ref name='BBC1'>{{Haber kaynağı | başlık=UN puts global treasures online | tarih=21 Nisan 2009 | url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/8009974.stm | iş=BBC News | erişimtarihi=21 Nisan 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090424061530/http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/8009974.stm |arşivtarihi=24 Nisan 2009 | ölüurl=hayır}}</ref>
* [[Amerika]] ismine yer verilen ilk harita olan [[Waldseemüller haritası]]<ref name='BBC1' /><ref name='PDI'>{{Haber kaynağı | başlık=RP book featured in World Digital Library | tarih=21 Nisan 2009 | yayımcı=Philippine Daily Inquirer | url=http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/nation/view/20090421-200521/RP-book-featured-in-World-Digital-Library | iş=Agence France-Presse, with Inquirer Research | erişimtarihi=21 Nisan 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20090422171123/http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/nation/view/20090421-200521/RP-book-featured-in-World-Digital-Library |arşivtarihi=22 Nisan 2009 | ölüurl=hayır}}</ref>
* [[Codex Gigas]]<ref name='oneil' />
* 101 yaşındaki eski bir Amerikalı kölenin ses kaydı<ref name='oneil' />
* [[İsveç]] Hükûmeti'nin [[İskandinav]] göçmenler için hazırladığı 1899 tarihli el kitabı<ref name='oneil' />
* [[İspanyolca]] ve [[Takalotça]] dillerinde basılmış ilk kitap olan ''Doctrina Christiana, en lengua española y tagala''<ref name='PDI' />
* [[Mali]]'den [[İslami]] elyazmaları<ref name='PDI' />
* Çin İmparatorluğu, [[Osmanlı İmparatorluğu]] ve [[Çarlık Rusyası]]'na ait nadir fotoğraflar<ref name='AFP1' />
* [[Fransa Ulusal Marşı]]'nın ilk ses kaydı<ref name='AFP1' />
* [[Lumiere Kardeşler]] tarafından çekilen dünyanın ilk filmi<ref name='AFP1'>{{Haber kaynağı | başlık=World treasures go on-line in global digital library | tarih=21 Nisan 2009 | yayımcı=[[Google News]] | url=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jGWRhy8J2UUWoFxMyZsmp-LOUPkQ | iş=AFP | erişimtarihi=21 Nisan 2009 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20101208231343/http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jGWRhy8J2UUWoFxMyZsmp-LOUPkQ |arşivtarihi=8 Aralık 2010 | ölüurl=hayır}}</ref>

== Lisanslar ==
Kütüphaneye erişim ve içeriğin çevrimiçi olarak görüntülenmesi ücretsizdir. İçeriğin büyük bölümü, zaman aşımı sebebiyle [[kamu malı]] hâline gelmiş belgelerden oluşmaktadır. Kamu malı olmayan içeriğin kullanımı hâlinde, katkıda bulunan kurumsal ortağın telif hakkı kurallarına uyulması gerekir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wdl.org/en/legal.html | başlık = Legal&nbsp;— World Digital Library | erişimtarihi = 21 Nisan 2009 | yayımcı = www.wdl.org | arşivurl = https://web.archive.org/web/20110902050653/http://www.wdl.org/en/legal.html | arşivtarihi = 2 Eylül 2011 | ölüurl =hayır}}</ref>

== Ortaklar ==
Projenin kurumsal ortakları arasında bulunan kuruluşlar:<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.wdl.org/en/about/partners.html | başlık = About the World Digital Library: Partners | erişimtarihi = 21 Nisan 2009 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20111007051426/http://www.wdl.org/en/about/partners.html | arşivtarihi = 7 Ekim 2011 | ölüurl =hayır}}</ref>
{{Sütun-başla}}
{{Sütun-2}}
* [[Yeni İskenderiye Kütüphanesi]]
* Brown Üniversitesi Kütüphanesi
* Center for the Study of the History of Mexico
* Columbus Memorial Library
* Mısır Ulusal Kütüphanesi ve Arşivi
* International Federation of Library Associations and Institutions
* Irak Ulusal Kütüphanesi ve Arşivi
* John Carter Brown Kütüphanesi
* King Abdullah University of Science and Technology
* [[Kongre Kütüphanesi]]
* Mamma Haidara Commemorative Library
* National Archives and Records Administration
* National Diet Library (Japonya)
* National Institute of Anthropology and History
* Brezilya Ulusal Kütüphanesi
* Çin Ulusal Kütüphanesi
{{Sütun-2}}
* Fransa Ulusal Kütüphanesi
* İsrail Ulusal Kütüphanesi
* Rusya Ulusal Kütüphanesi
* Sırbistan Ulusal Kütüphanesi
* İsveç Ulusal Kütüphanesi
* Uganda Ulusal Kütüphanesi
* Qatar Foundation
* Royal Netherlands Institute of Southeast Asian and Caribbean Studies
* Rus Devlet Kütüphanesi
* St. Mark Coptic Kütüphanesi
* Tetouan-Asmir Association
* Bratislava Üniversite Kütüphanesi
* Pretoria Üniversitesi Kütüphanesi 
* Wellcome Kütüphanesi
* Yale Üniversitesi Kütüphanesi 
* Yeltsin Cumhurbaşkanlığı Kütüphanesi
{{Sütun-sonu}}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça|2}}

== Dış bağlantılar ==
{{Commons|World Digital Library}}
* [http://www.wdl.org The World Digital Library]{{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20090328135459/http://wdl.org/ |tarih=28 Mart 2009 }}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Dünya Dijital Kütüphanesi| ]]
[[Kategori:2009'da kurulan internet içerikleri]]