Damat Murtaza Paşa
Damat Murtaza Paşa (?-1636); beylerbeyi ve vezirlik görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatının ilk yıllarıyla ilgili bilgi bulunmamaktadır. Enderunda eğitim görmüştür.[1] Bosna beylerbeyiyken 29/30 Ağustos 1626'da vezirlikle Budin beylerbeyi oldu.[2] Murtaza Paşa, 1630 yılı Şubat ayı başında Özi Kalesinin muhafazasına serdar olmasıyla Budin beylerbeyi görevinden ayrılmıştır.[3] Özi beylerbeyi görevindeyken 9 Eylül 1630'da Lehlerle barış antlaşmasının imzalanmasında görev almıştır.[4]
1632 yılına kadar Özi beylerbeyi olan Murtaza Paşa,[1] 6 Ocak 1632 yılında Diyarbakır beylerbeyi olarak görülmektedir. Bu göreve getirildikten sonra padişahın emriyle eski sadrazam Hüsrev Paşa'yı Tokat'ta idam ettirmiştir.[5]
1633 yılı Şubat ayında, IV. Murad'ın kızkardeşi ve isyancı askerlerce öldürülen eski sadrazam Hafız Ahmed Paşa'nın dul eşi olan Ayşe Sultan ile evlenerek saraya damat olmuş, böylelikle damat lakabıyla anılmaya başlanmıştır.[2] Diyarbakır beylerbeyiyken, Özi valiliği dönemindeki deneyimi nedeniyle 1634 yılı başlarında, Lehistan'a karşı sefer hazırlıkları kapsamında İstanbul'a çağrılmıştır. Nisan ayı başlarında da padişah IV. Murad'ın komutasındaki orduyla sefere çıkan Murtaza Paşa, Lehlilerin barış istemesi sonrasında padişah İstanbul'a dönse de kendisi serdar tayin edilerek güvenlik amaçlı emrine verilen orduyla ilerleyişini sürdürmüştür. Murtaza Paşa, Lehlilerle yürütülen barış görüşmesinde de aktif rol oynamış ve aynı yıl içerisinde de (27 Temmuz 1634) Lehlilerle barış yapılmıştır.[5]
1635 yılı baharında IV. Murad komutasındaki Osmanlı ordusu Safevîler üzerine Revan Seferi düzenlenmiştir. Bu esnada Diyarbakır beylerbeyi olan Murtaza Paşa, Safevilerin Van üzerine harekete geçmesinin duyulmasıyla karşı harekâta geçmiş ve Van'a Safevi saldırısını önlemiştir.[6] 8 Ağustos 1635 tarihinde Revan'ın ele geçirilmesiyle Erzurum beylerbeyliği göreviyle birlikte buranın muhafazasıyla görevlendirilmiştir.[7] IV. Murad'ın İstanbul'a dönmesiyle birlikte Safeviler yeniden harekete geçmiştir. Revan Kalesi, Safevilerin üç aylık kuşatması sonucunda 1 Nisan 1636 yılında düşerken, Murtaza Paşa'da kuşatmanın sonlarına doğru ölmüştür.[5][6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Kılıç, Orhan (2017). "Batı Karadeniz Kıyısında Bir Osmanlı Eyaleti: Özi/Silistre* (İdari Taksimat ve Yönetim)". Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 23. DergiPark. ss. 48,64. 14 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2022.
- ^ a b Gévay, Antal (1841). A' budai pasák. 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
- ^ Kılıç, Orhan (2019). "Budin ve Tımışvar Eyaletlerinin Paşaları: Karşılaştırmalı Bir Analiz". OTAM, 49. DergiPark. s. 211. 15 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.
- ^ Özdemir, Rukiye (2020). "55/1 Numaralı Lehistan Ahidname-i Hümayun Defterine Göre XVII-XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı-Lehistan İlişkiler" (PDF). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27. Kafkas Üniversitesi. s. 282. 18 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2022.
- ^ a b c Gül, İsmail (2006). "Osmanlı Devleti'nde Sultan IV. Murad Dönemi Yeniçeri İsyanları (1623–1640)" (PDF). T.C. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü-Yüksek Lisans Tezi. DergiPark. ss. 37,47,50,51,53,54,96 208. 25 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ağustos 2022.
- ^ a b Bilgin, Feridun (2019). "Aziz Efendi'nin Risâlesinde Kürt Emîrleri (IV. Murad Dönemi, 1623-1640)". Mukaddime. 10 (1). DergiPark. ss. 1-19. 13 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.
- ^ Ünver, A. Süheyl (2019). "Dördüncü Sultan Murad'ın Revan Seferi Kronolojisi Şevval 1044 (1635) Recep 1045 (1635)". Mukaddime. 10 (1). Belleten. s. 564. 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2022.