Cranford (roman)
 Bayan Matty ve Peter | |
| Yazar | Elizabeth Gaskell |
|---|---|
| Ülke | Birleşik Krallık |
| Dil | İngilizce |
| Tür | Roman |
Cranford, 19. yüzyılda yaşamış İngiliz yazar Elizabeth Gaskell'in en bilinen romanlarından biridir. İlk olarak, Charles Dickens'ın editörlüğünü yaptığı Household Words dergisinde Aralık 1851 ile Mayıs 1853 arasında sekiz bölüm halinde düzensiz olarak yayınlandı. Daha sonra küçük bir revizyonla 1853'te kitap biçiminde yayınlandı.[1]
Roman, Elizabeth Gaskell'in ölümünden sonra son derece popüler hale geldi.[2]
Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]
Household Words dergisindeki daha sonra romanın ilk iki bölümünü oluşturacak birinci tefrikanın ilk başta "tamamlanmış eskiz" olarak yayımlanması[3] ve diğer yedi tefrikanın düzensiz yayımlanması, Elizabeth Gaskell'in, bu yazıları kitaba dönüştürme fikrini zamanla edindiğini göstermektedir.[4] Gaskell, bu dönemde Ocak 1853'te yayınlanan üç ciltlik Ruth romanını yazmakla meşguldü.[4]
Cranford, "neredeyse yapısız" olarak tanımlandı ve ilk yayımların düzensiz doğası dikkate alındığında derli toplu olmaması şaşırtıcı değil.[5] A.W. Ward romanı "kolaylıkla ve pürüzsüzce bir araya getirilmiş kısa bir eskiz dizisi" olarak tanımlıyor.[5]
Küçük taşra kasabası Cranford, Elizabeth Gaskell'in çocukluğunun çoğunu geçirdiği ve evlendikten sonra geri döndüğü Cheshire, Knutsford'a karşılık geliyor. Bununla birlikte, hikâyenin anlatıcısı, yazarın romanı yazarken yaşadığı Manchester'a karşılık gelen yakınlardaki endüstriyel şehir Drumble'dan geliyor.[6]
Karakterler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Mary Smith - Anlatıcı. Bize onun hakkında sadece sınırlı bilgi veriliyor. Mary, bir zamanlar Cranford'da yaşamış ama şimdi iş insanı babasıyla yakınlardaki Drumble kentinde yaşayan genç bir kadın. Sık sık Bayan Matty'i ziyaret ediyor.
- Bayan Matty Jenkyns - Sevimli, iyi huylu, ama oldukça çekingen, orta yaşlı evlenmemiş bir kadın.
- Bayan Deborah Jenkyns - Bayan Matty'nin romanın başlarında ölen, otoriter ablası.
- Bayan Pole - Söylenene göre tüm Cranford hanımları arasında en "makul" ve "aydın" kişi.
- Saygıdeğer Bayan Jamieson - Aristokratik bağlantıları olan bir dul ve sevgili köpeği Carlo'nun sahibi. Sosyal ölçekte Cranford'daki en önemli kişi.
- Bayan Forrester - Başka bir dul.
- Betty Barker - Kendi kızı gibi sevdiği bir ineğin sahibi olan eski bir şapkacı.
- Peter Jenkyns - Matty Jenkyns'in babası tarafından dövüldükten sonra romanın başlarında ortadan kaybolan erkek kardeşi. Daha sonra Mary Smith onun hala hayatta olabileceğini öğrenir ve ona mektup yazar. Romanın sonunda Peter Hindistan'dan döner ve kız kardeşiyle yeniden bir araya gelir.
- Thomas Holbrook - Bayan Matty'nin eski bir hayranı olan canlı ve meraklı bir çiftçi. Paris gezisinden bir yıl sonra ölür.
- Yüzbaşı Brown - İki kızıyla birlikte Cranford'ta yaşamaya gelen yoksul bir yüzbaşı.
- Bayan Brown - Yüzbaşı Brown'un büyük kızı.
- Bayan Jessie Brown - Yüzbaşı Brown'un küçük kızı. Babası ve kız kardeşinin ölümünden sonra evlenir ve Cranford'dan ayrılır.
- Binbaşı Gordon - Yüzbaşı Brown'un, yıllardır Jessie Brown'a aşık olan bir arkadaşı.
- Leydi Glenmire - Bayan Jamieson'un fakir ve dul görümcesi. Dr. Hoggings ile, Cranford hanımlarının ilk başlarda kederle karşıladığı bir evlilik yapıyor.
- Dr. Hoggins - Cranford cerrahı. Sert ama arkadaş canlısı ve iyi niyetli bir adam. Hem kendisi hem de soyadı, Cranford hanımları tarafından kaba olarak görülüyor.
- Martha - Bayan Matty'nin hanımına derinden bağlı olan hizmetçisi. İlerleyen zamanlarda, Matty parasının çoğunu kaybettikten sonra, Martha, Matty'nin eşit şartlarda yaşadığı ev sahibi ve arkadaşı oluyor.
- Jem Hearn - Martha'nın evlendiği genç adam.
- Bay Mulliner - Bayan Jamieson'ın uşağı.
- Sinyor Brunoni - Gezgin bir sihirbaz.
- Sinyora Brunoni - Gezgin sihirbazın, kızının hayatını kurtarmak için Hindistan'ı yaya olarak boydan boya seyahat eden karısı.
Uyarlamalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Roman, BBC tarafından televizyon için üç kez uyarlandı. İlk versiyon 1951'de, Gabrielle Hamilton'ın Bayan Matty'yi canlandırdığı ikinci versiyon 1972'de ve üçüncü versiyonu 2007'de yayınlandı. 2007 versiyonu, Gaskell'in Leydim Ludlow, Bay Harrison'ın İtirafları ve İngiltere'nin Son Nesli adlı yazılarından içerik ekledi. Judi Dench ve Eileen Atkins, Bayan Matty ve Bayan Deborah Jenkyns olarak başrolleri üstlenirken, Imelda Staunton kasabanın dedikoducusu Bayan Pole'u ve Michael Gambon, Miss Matty'nin eski hayranı Bay Holbrook'u canlandırdı. BBC yapımı devam dizisi Return to Cranford, 2009'da İngiltere'de ve 2010'da ABD'de yayınlandı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Peter Keating, "Introduction" to the Penguin edition of Cranford (1976). (London, 1986).
- ^ Peter Keating, "Introduction", p.9.
- ^ Peter Keating, "Introduction", s. 7.
- ^ a b Peter Keating, "Introduction", s. 8.
- ^ a b Peter Keating, "Introduction", s. 10
- ^ Michell, Sheila (1985). "Introduction" to The Manchester Marriage. UK: Alan Sutton. sayfalar. iv–viii.