Bosna Hersek Cumhuriyeti Ordusu (1992) sayfasının kaynağını görüntüle

{{Askerî birim bilgi kutusu|birim_adı=Bosna Hersek Cumhuriyeti Ordusu|slogan=|garnizon=|garnizon_başlık=|takma_adı=|patron=|öncül=|ardıl=|resim=[[Dosya:Logo of the Army of the Republic of Bosnia and Herzegovina.svg|çerçevesiz]]|tarih=15 Nisan 1992 - 14 Aralık 1995|başlık=ARBiH logosu|ülke={{bayrakülke|Bosna-Hersek Cumhuriyeti}}|bağlılık={{bayrakülke|Bosna-Hersek Cumhuriyeti}}|sınıfı=|tipi=|büyüklük=|görevi=|bütçe=|komuta_yapısı=|özgün_adı=Armija Bosne i Hercegovine|uçuş_saati=|teçhizat=|komutan1_başlık=|komutan3=[[Munib Bisiç]]|komutan2_başlık=[[Başkomutan]]|komutan4=[[Sefer Haliloviç]] (1992-1993)
[[Rasim Deliç]] (1993-1995)|komutan3_başlık=Savunma bakanı|komutan5=|marş=|maskot=|renkleri=|teçhizat_başlık=|savaşları=[[Bosna Savaşı]]|yıldönümleri=|süslemeler=|savaş_nişanları=|renk_başlık=|website=<!-- Komutanları -->|komutan2=[[Aliya İzzetbegoviç]]|komutan4_başlık=Komutanlar}}'''Bosna Hersek Cumhuriyeti Ordusu''' ya da '''ARBiH''' ''([[Boşnakça]]: Armija Republike Bosne i Hercegovine)'' [[Bosna-Hersek Cumhuriyeti|Bosna Hersek Cumhuriyeti]]'nin ordusudur. Ordu 15 Nisan 1992 tarihinde kurulmuştur. Bosna Savaşı'nda [[Bosna-Hersek Cumhuriyeti|Bosna Hersek Cumhuriyeti]]'nin temsilcisi olarak savaştı. [[Bosna Savaşı]]'nın bitmesiyle birlikte ARBiH, [[Bosna-Hersek Federasyonu Ordusu]]'na dönüştürüldükten sonra [[Bosna-Hersek Silahlı Kuvvetleri]] tarafından feshedildi.

== Tarih ==

=== 1992 ===
ARBiH, [[Saraybosna]]'yı hafif silahlarla savunmuştu. Ordu kuşatılmıştı ve erzak nakli imkansız değilse de zordu. Bununla birlikte, [[Bihać|Bihac]] cebindeki ARBiH kuvvetleri, düşman güçlerle çevrili olmasına rağmen bölgeyi sürekli olarak savunmaktaydı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=3908 | başlık = Armija BiH {{!}} Hrvatska enciklopedija | erişimtarihi = 12 Haziran 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20210228152700/https://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=3908 | arşivtarihi = 28 Şubat 2021}}</ref>

=== 1993 ===
[[Sırplar]]a karşı cephede önemli bir değişiklik görülmedi. Bunun yerine, bu yıl Orta Bosna'da ve [[Hersek]]'te, özellikle de [[Mostar]] bölgesinde [[Boşnak-Hırvat Savaşı|Hırvat-Boşnak Savaşı]]'nın başlangıcı oldu  [[Bosna-Hersek]] ve [[Hırvatistan]]'daki ağır silahlı [[Sırplar|Sırp]] kuvvetleri tarafından baskı altında tutulan ve kontrol altına alınan etnik Hırvat milis güçleri - [[Hırvat Savunma Konseyi]] (HVO) - odaklarını [[Bosna-Hersek|Bosna]]'nın kendi bölgelerini [[Sırplar]]dan korumaktan, [[Boşnaklar|Bosnalıların]] elinde kalan toprakları ele geçirmeye çalışmaya kaydırdı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://os.mod.gov.ba/default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=180&pageIndex=1 | başlık = Oružane snage Bosne i Hercegovine | erişimtarihi = 12 Haziran 2021 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151203210958/http://os.mod.gov.ba/default.aspx?langTag=bs-BA&template_id=180&pageIndex=1 | arşivtarihi = 3 Aralık 2015}}</ref>
[[Dosya:Flag_cemetery_Mostar.JPG|sol|küçükresim|upright=0.98|[[Mostar|Mostar'da]] Bosna-Hersek Cumhuriyeti Ordusu bayrağını (solda), [[Bosna-Hersek bayrağı]]nı ve [[Bosna-Hersek Cumhuriyeti]] bayrağını taşıyan bir mezarlık]]

=== 1994 ===
[[Hırvat Savunma Konseyi|HVO]] ve ARBiH arasında, çok daha güçlü ve daha donanımlı [[Sırp Cumhuriyeti Ordusu|VRS]] ile savaşabilecek güçlü bir kuvvet oluşturmak amacıyla yenilenmiş bir ittifak üzerinde anlaşmaya varıldı. Bu, sık sık barış görüşmelerinin yapıldığı zamandı.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.aa.com.tr/ba/balkan/dan-armije-rbih-opstanak-bih-najve%C4%87a-pobjeda-/1805453 | başlık = Dan Armije RBiH: Opstanak BiH najveća pobjeda | erişimtarihi = 12 Haziran 2021 | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20210614152400/https://www.aa.com.tr/ba/balkan/dan-armije-rbih-opstanak-bih-najve%C4%87a-pobjeda-/1805453 |arşivtarihi= 14 Haziran 2021 | ölüurl = hayır }}</ref>

=== 1995 ===
Bölünmüş Anlaşmanın ardından Hırvat Ordusu, ARBiH ve HVO'nun iş birliğiyle bir dizi operasyon başlattı: ''[[Flaş Operasyonu|Flash]], [[Yaz '95 Operasyonu|Yaz '95]], [[Fırtına Operasyonu|Fırtına]] ve [[Mistral 2 Operasyonu|Mistral 2]]'' ve Bosna kuvvetleri ''Sana'' gibi operasyonlar başlattı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.mod.gov.ba/OS_BIH/struktura/Operativna_komanda/Archive.aspx?template_id=144&pageIndex=1 | başlık = Operativa komanda | erişimtarihi = 14 Haziran 2021 | arşivengelli = evet |arşivurl= https://web.archive.org/web/20160516154641/http://www.mod.gov.ba/OS_BIH/struktura/Operativna_komanda/Archive.aspx?template_id=144&pageIndex=1 |arşivtarihi= 16 Mayıs 2016 | ölüurl = hayır }}</ref>

== Ordu teşkilatı ==

=== Paramilitler ve Savunma güçleri ===
{| class="wikitable"
! scope="col" style="width:150px" |İsim
!Merkez
|-
|'''[[Vatanseverler Ligi (Bosna-Hersek)|Bosna Hersek Vatanseverler Ligi]]'''
|[[Saraybosna]]
|-
|'''[[Bosna-Hersek Cumhuriyeti Bölgesel Savunma Kuvvetleri|Bosna Hersek'in Bölgesel Savunması]]'''
|[[Saraybosna]]
|-
|'''[[Yeşil Bereliler (Boşnak Paramiliteri)|Yeşil Bereliler]]'''
|[[Saraybosna]]
|-
|'''Handzar Tümeni'''
|[[Sisak]], [[Draganić, Karlovac County|Draganic]], [[Jastrebarsko]] & [[Bužim|Buzim]]
|-
|[[Dosya:Patch_of_the_Croatian_Defence_Forces_in_BiH.svg|alt=|sol|70x70pik]]'''Hırvat''' '''Savunma Kuvvetleri'''
|[[Ljubuški]]
|-
|[[Dosya:Patch_of_HVO_Sarajevo.svg|alt=|sol|113x113pik]]'''Hırvat Savunma Konseyi Sarajevo'''
|[[Saraybosna]]
|-
|}

=== Kolordu ve Tümenler ===
{| class="wikitable"
! scope="col" style="width:150px" |İsim
!Merkez
!Tugaylar
|-
|[[Dosya:1._Korpus_Armije_RBIH_v2.png|sol|70x70pik]]'''1.Kolordu'''
|[[Saraybosna]]
|
|-
|[[Dosya:2._Korpus_Armije_RBIH_v1.png|sol|70x70pik]]'''2.Kolordu'''
|[[Tuzla, Bosna-Hersek|Tuzla]]
|
|-
|[[Dosya:3._Korpus_Armije_RBIH_v1.png|sol|70x70pik]]'''3.Kolordu'''
|[[Zenica]]
|
* [[7. Müslüman Tugayı|7.Müslüman Tugayı]]
|-
|[[Dosya:4._Korpus_Armije_RBIH_v1.png|sol|70x70pik]]'''4.Kolordu'''
|[[Mostar]]
|
|-
|[[Dosya:5._Korpus_Armije_RBIH_v1.png|sol|70x70pik]]'''5.Kolordu'''
|[[Bihać]]
|
|-
|[[Dosya:6th_Corps_of_the_Army_of_the_Republic_of_Bosnia_and_Herzegovina.png|sol|70x70pik]]'''6.Kolordu'''
|[[Konjic]]
|
|-
|'''7.Kolordu'''
|[[Travnik]]
|
|-
|'''28. Podrinje Bağımsız Tümeni'''
|[[Srebrenitsa]]
|
|-
|'''81. Podrinje Bağımsız Bölümü'''
|[[Goražde]]
|
|}

=== Polis güçleri ===
{| class="wikitable"
!İsim
!Merkez
!Bilgi
|-
|'''İçişleri bakanlığı'''
|[[Saraybosna]]
|'''İçişleri Bakanlığı 1992 1995 halde polis güçlerinin yönetim organı oldu.'''
|-
|'''Özel Amaçlı Polis Müfrezesi "Bosna"'''
|[[Saraybosna]]
|'''Özel Amaçlı "Bosna" için Polis Müfreze''' büyüdü ve ilk özel polis gücü oldu.
|-
|'''Özel Amaçlı Polis Müfrezesi "Lasta"'''
|[[Saraybosna]]
|'''Özel Amaçlı "Lasta" için Polis Müfreze''' içişleri bakanlığından alınan karar ile oluşturulan ikinci özel polis gücüydü. Diğer özel polis timi Saraybosna'daki çatışmalara odaklanırken, bu tim hükûmet kontrolündeki tüm alanlarda savaşmak için erişilebilir durumdaydı.
|}

=== Kolordu komutanları ===

* Mustafa Hajrulahovic Talijan (1 Kolordu ilk komutanı)
* Vahid Karavelić (1. Kolordu ikinci komutanı)
* Nedžad Ajnadžić (1. Kolordu'nun üçüncü komutanı)
* Željko Knez (2. Kolordu'nun ilk komutanı)
* Hazim Šadić (2. Kolordu ikinci komutanı)
* Sead Delić (2. Kolordu üçüncü komutanı)
* Enver Hadžihasanović (3. Kolordu'nun ilk komutanı)
* Mehmed Alagić (3. Kolordu ikinci komutanı, 7. kolordu ilk komutanı)
* Kadir Jusić (3. Kolordu üçüncü komutanı)
* Sakib Mahmuljin (3. Kolordu dördüncü komutanı)
* Arif Pašalić (4. Kolordu'nun ilk komutanı)
* Süleyman Budaković "Tetak" (4. Kolordu ikinci komutanı)
* Ramiz Dreković (5. Kolordu birinci komutanı, 4. kolordu üçüncü komutanı)
* Atıf Dudaković (5. Kolordu ikinci komutanı)
* Salko Gušić (6. Kolordu'nun ilk komutanı)
* Galib Hodzic (6. Kolordu ikinci komutanı)
* Zaim Imamović (Bosna Paskalya Operasyonel Grubu komutanı)
* Blaž Kraljević (HOS komutanı ve Bosna Genelkurmay Başkanları üyesi)
* Mustafa Polutak (4'üncü Kolordu dördüncü komutanı)
* Dino Aljić (Muhafız Tugayı "Delta" ve 117.Müslüman Tugay komutanı)<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.armijarbih.co.ba/barmy.php | başlık = "ARMIJA REPUBLIKE BIH - THE BOSNIAN ARMY IS BORN" | erişimtarihi = 13 Haziran 2021 | arşivengelli = evet | arşivurl = https://archive.today/20140505170947/http://www.armijarbih.co.ba/barmy.php | arşivtarihi = 5 Mayıs 2014 | ölüurl =  }}</ref>

== Ekipmanlar ==
[[Dosya:T-55_ARBIH.JPEG|sağ|küçükresim|upright=1.14|28. Tümen, 281. Tugay, 1. Tank Taburuna ait T-55 tankları, Visca'da konuşlandı.]]
[[Dosya:BVP_M-60P_Armored_Personnel_Carrier_in_Bosnia.jpg|sağ|küçükresim|upright=1.14|28. Tümen, 281. Tugay, 1. Tank Taburuna ait [[OT M-60]] Zırhlı Personel Taşıyıcı, Visca'da konuşlandı.]]
[[Dosya:M48-76m-mountain-gun-Visca-19960515.JPG|sağ|küçükresim|upright=1.14|Visca'da konuşlanmış 28. Tümen, 281. Tugay, 1. Tank Taburuna ait bir M48 76&nbsp;mm dağ silahının yakından görünümü.]] 
[[Dosya:Mi-17_ARBiH.JPEG|sağ|küçükresim|upright=1.14|ARBiH'nin ana helikopterleri [[Mil Mi-8|Mi-8]] ve [[Mil Mi-17|Mi-17]] helikopterleriydi. İşte Ćoralići Havaalanında yapılan bir inceleme sırasında SFOR personeline gösterilen bir Mi-8T.]]
[[Dosya:UTVA-75.JPEG|sağ|küçükresim|upright=1.14|Bosna-Hersek'teki Ćoralići Havaalanında bir eser olarak sergilenen bir [[UTVA-75]] hafif hizmet uçağı .]]

=== Makineli tüfekler ve saldırı tüfekleri ===
{| class="wikitable"
! style="text-align: left;" |İsim
! style="text-align: left;" |Başlangıç
! style="text-align: left;" |Tür
|-
|[[MG42]]
|{{bayrakülke|Nazi Germany}}
|[[Makineli silah|Makineli tüfek]]
|-
|[[MG42#variants|Zastava M53]]
|{{YUG}}
|[[Makineli silah|Makineli tüfek]]
|-
|[[M2 Browning]]
|{{bayrakülke|US|1912}}
|[[Makineli silah|Makineli tüfek]]
|-
|[[DShK]]
|{{USSR}}
|[[Makineli silah|Makineli tüfek]]
|-
|[[NSV makineli tüfeği]]
|{{USSR}}
|[[Makineli silah|Makineli tüfek]]
|-
|[[M48 Mauser]]
|{{YUG}}
|[[Sürgülü tüfek]]
|-
|[[SKS#variants|PAP M59/66]]
|{{YUG}}
|[[Yarı otomatik tüfek]]
|-
|[[Zastava M72]]
|{{YUG}}
|[[Piyade tüfeği|Saldırı tüfeği]]
|-
|[[Zastava M76]]
|{{YUG}}
|[[Keskin nişancı tüfeği]]
|-
|[[Heckler & Koch MP5]]
|{{FRG}}
|[[Hafif makineli silah|Hafif makineli tüfek]]
|-
|[[AK-47]] ve türevleri
|{{USSR}}
|[[Piyade tüfeği|Saldırı tüfeği]]
|-
|[[Zastava M70]]
|{{YUG}}
|[[Piyade tüfeği|Saldırı tüfeği]]
|-
|[[Škorpion vz. 61]]
|{{YUG}}
|[[Hafif makineli silah|Hafif makineli tüfek]]
|-
|[[Dragunov (keskin nişancı tüfeği)|Dragunov]]
|{{USSR}}
|[[Keskin nişancı tüfeği]]
|-
|[[Heckler & Koch G3|G3]]
|{{FRG}}
|[[Piyade tüfeği|Saldırı tüfeği]]
|-
|[[Zastava M84]]
|{{YUG}}
|[[Makineli silah|Makineli tüfek]]
|-
|[[Zastava M80]]
|{{YUG}}
|[[Piyade tüfeği|Saldırı tüfeği]]
|-
|[[Thompson M1A1|Thompson]]
|{{bayrakülke|United States|1912}}
|[[Hafif makineli silah|Hafif makineli tüfek]]
|-
|}

=== [[Tabanca]]lar ===
{| class="wikitable"
! style="text-align: left;" |Tabanca
! style="text-align: left;" |Başlangıç
! style="text-align: left;" |Tür
|-
|[[TT tabancası]]<ref name="weaponry" />
|{{USSR}}
|[[Tabanca]]
|-
|[[CZ-99]]<ref name="weaponry" />
|{{YUG}}
|[[Tabanca]]
|-
|}

=== Piyade [[tanksavar]] silahları ===
{| class="wikitable"
! style="text-align: left;" |İsim
! style="text-align: left;" |Başlangıç
! style="text-align: left;" |Tür
! style="text-align: left;" |Versyonlar
|-
|[[M80 Roketatar]]
|{{YUG}}
|[[Roketatar]]
|
|-
|[[M79 rocket launcher|M79 Osa]]
|{{YUG}}
|[[Roketatar]]
|
|-
|[[AT-3 Sagger]]
|{{USSR}}
|Tanksavar füzesi
|
|-
|[[HJ-8]]
|{{bayrakülke|China}}
|Tanksavar füzesi
|[[Baktar-Shikan]], [[HJ-8]]E
|-
|[[RPG-7]]
|{{USSR}}
|Roket güdümlü el bombası
|
|-
|[[Zastava M90|M90]]
|{{YUG}}
|[[Roketatar]]
|
|-
|}

=== Topçu ===
{| class="wikitable"
! style="text-align: left;" |Topçu
! style="text-align: left;" |Başlangıç
! style="text-align: left;" |Tür
! style="text-align: left;" |Versyonlar
|-
|[[122&nbsp;mm howitzer 2A18 (D-30)|D-30]]
|{{USSR}}
|[[Obüs]]
|D-30J
|-
|[[BM-21 Grad]]
|{{USSR}}
|Çoklu [[roketatar]]
|BM-21 Grad/RM-70
|-
|[[M-63 LRSV|M-63]]
|{{YUG}}
|Çoklu [[roketatar]]
|M-63 Plamen
|-
|[[M-77 Oganj|M-77]]
|{{YUG}}
|Çoklu [[roketatar]]
|[[M-77 Oganj]]
|-
|[[M-87 Orkan|M-87]]
|{{YUG}}
|Çoklu [[roketatar]]
|
|-
|63 çoklu roketatar
|{{CHN}}
|Çoklu [[roketatar]]
|
|-
|}

=== Ana muharebe tankları ===
{| class="wikitable"
! style="text-align: left;" |Tanklar
! style="text-align: left;" |Başlangıç
! style="text-align: left;" |Tür
|-
|[[T-34]]<ref name="weaponry" />
|{{USSR}}
|Ana savaş tankı
|-
|[[M-84]]<ref name="weaponry" />
|{{YUG}}
|Ana savaş tankı
|-
|[[T-55]]<ref name="weaponry" />
|{{USSR}}
|Ana savaş tankı
|-
|[[PT-76]]<ref name="weaponry" />
|{{USSR}}
|Hafif tank
|-
|[[M47 Patton]]<ref name="weaponry" />
|{{bayrakülke|US|1912}}
|Ana savaş tankı
|-
|}

=== Zırhlı personel taşıyıcıları ===
{| class="wikitable"
! style="text-align: left;" |ZPT
! style="text-align: left;" |Başlangıç
|-
|[[BVP M-80]]<ref name="weaponry" />
|{{YUG}}
|-
|[[OT M-60]]<ref name="weaponry" />
|{{YUG}}
|-
|[[BOV]] <ref name="weaponry" />
|{{YUG}}
|-
|[[BRDM-2]]<ref name="weaponry" />
|{{USSR}}
|-
|}

=== Kendinden tahrikli uçaksavar topçusu ===
{| class="wikitable"
! style="text-align: left;" |Sistem
! style="text-align: left;" |Başlangıç
|-
|[[ZSU-57-2]]<ref name="weaponry" />
|{{USSR}}
|-
|[[M53/59 Praga]]<ref name="weaponry" />
|{{bayrakülke|Czechoslovakia}}
|-
|}

=== [[Hava savunma savaşı|Uçaksavar]] topçuları ===
{| class="wikitable"
! style="text-align: left;" |Sistem
! style="text-align: left;" |Başlangıç
|-
|[[Bofors 40&nbsp;mm]]<ref name="weaponry" />
|{{SWE}}
|-
|[[ZU-23-2]]<ref name="weaponry" />
|{{USSR}}
|-
|}

=== Kendinden tahrikli topçu ===
{| class="wikitable"
! style="text-align: left;" |Sistem
! style="text-align: left;" |Başlangıç
|-
|[[2S1 Gvozdika]]<ref name="weaponry" />
|{{USSR}}
|-
|[[M36 Jackson|M36]]<ref name="weaponry" />
|{{bayrakülke|US|1912}}
|-
|[[M18 Hellcat]]<ref name="weaponry" />
|{{bayrakülke|US|1912}}
|-
|}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
{{Bosna Savaşı}}
{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Bosna-Hersek askeriyesi]]
[[Kategori:1992'de kurulan askerî birimler]]
[[Kategori:1992'de Bosna-Hersek'te kurulan oluşumlar]]