Bir Yerde

Bir Yerde

Being There
Jerzy Kosinski'ın Bir Yerde (Being There) adlı romanının 1982'de E Yayınları'ndan çıkan Türkçe baskısının kapağı
Yazar	Jerzy Kosinski
Çevirmen	Aydil Balta
Ülke	ABD
Dil	ingilizce
Tür	roman
Yayımcı	E yayınları
Sayfa	156
ISBN	975-390-044-9

Bir Yerde, Polonya asıllı Amerikalı yazar Jerzy Kosinski'nin 1971 yılında yayımladığı politik alegorik romanıdır. Özgün adı Being There olan roman Türkiye'de ilk kez 1972 yılında E Yayınları'ndan Aydil Balta'nın Türkçe çevirisiyle çıktı. Daha sonraki yıllarda, aynı yayınevi kitabın birkaç baskısını daha yaptı. 1979 yılında roman ABD'de sinemaya aktarılmış olduğu için, yayınevi filmin ve oyuncularının şöhretinden de yararlanmak üzere 1982'deki ve sonraki bazı baskıların kapağına filmden alınmış fotoğrafları koymuştur. (ISBN 975-390-044-9)

Yazarın üçüncü romanı olan "Bir Yerde", 19 dilde aynı anda yayımlandı. Roman, 1991 yılında intihar ederek hayata veda etmiş olan Jerzy Kosinski'nin sinemaya aktarılmış tek eseridir.

Nitelikleri olmayan saf ve dünyadan bihaber bir bahçıvanın bir dizi rastlantı sonucunda neredeyse politikanın en üst basamaklarına kadar tırmanma şansını yakalamasının anlatıldığı roman, bir bakıma Amerikalı medya kültürüne yönelik de bir taşlamadır.

Konusu

Romanın kahramanı Chance, bütün ömrü boyunca "İhtiyar" diye bahsettiği varlıklı bir adamın evinin bahçesinin sınırları dışına çıkmamıştır. Bir bahçıvan olan Chance orta yaşlı, saf, çocuksu, biraz da zekâ özürlüdür. Yalıtılmış hayatı içerisinde sadece bahçeyle uğraşırken üretken olabilmektedir. Bunun dışında işvereninin kendisine tahsis ettiği küçük odada yalnız başına kalmaktadır. Kendisine yemek hazırlayan bir hizmetkâr dışında kimseyle görüşmez ve dış dünyayla yegâne bağlantısı burada sürekli seyrettiği televizyondur. Chance dış dünya ile ilgili her şeyi bu televizyondan öğrenmiştir. "İhtiyar"la Chance'in ilişkileri biraz karanlıktır ("İhtiyar" ona acıdığı için mi yıllarca evinde tutmuştur? Yoksa bir akrabalık bağları mı vardır? bilinmez)

Bir gün "İhtiyar" aniden ölünce, emlâk şirketinin avukatları tarafından kapının önüne koyulur. Artık tamamen yabancısı olduğu bir dünyanın içinde yapayalnız ve sudan çıkmış bir balık gibi kala kalmıştır. Üzerinde demode giysilerle hiç bilmediği sokaklarda aval aval dolaşırken zengin bir girişimcinin limuzini Chance'e çarpar. Limuzinde milyarderin karısı Elizabeth Eve Rand (romandaki lakabı EE) vardır ve hafif yaralanan Chance'i arabaya alarak malikânelerine götürür.

EE, Chance'den etkilenmiş hatta onun cinsel yetersizliğini bilmeden ona âşık bile olmuştur. EE'nin kocası Benjamin Rand çaresiz bir hastalıkla pençeleşmekte ve evde tedavi görmektedir. Çok nüfuzlu bir iş insanı olan bay Rand, Chance'i aralarında ABD başkanının da olduğu birçok önemli şahsiyetle tanıştırır. Zekâ özürlü Chance, ömrü boyunca televizyondan kaptığı bazı anlamsız bilgileri kendi bahçıvanlık deneyimleriyle harmanlayarak bazı saçma sapan aforizmalar üretir, karşısındaki önemli politikacı ve iş adamları ise bu sözlerin altında derin anlamlar olduğunu sanırlar ve Chance'in bir bilge olduğu kanaatine varırlar.

Himayesine girdiği bu etkili insanların sayesinde sık sık gazete ve televizyonlarda boy gösteren Chance, katıldığı talk-show'larda da aynı türden konuşmalarını sürdürür. Gerçekte niteliksiz bir insan olan Chance'in bilmece gibi konuşmaları halkın kafasını karıştırsa da elitler onu el üstünde tutarlar ve aralarında onun gelecekte ABD başkanı olmasını bile planlarlar.

Sinema uyarlaması

Jerzy Kosinski'nin 1971 yılında yayımladığı "Being There", 1979 yılında yönetmen Hal Ashby tarafından aynı adla sinemaya da aktarılmıştır. Senaryosunu da yine kendi romanından uyarlayarak Kosinski'nin yazdığı filmin başlıca rollerinde Peter Sellers, Shirley MacLaine, Melvyn Douglas, Jack Warden, Richard Dysart ve Richard Basehart oynamışlardır. Bu senaryo Kosinski'nin Altın Küre'ye aday gösterilmesine yol açmıştır. Ayrıca, ona yılın en iyi senaryo yazarı ödülünü kazandırmıştır.

Film Türkiye'de Ocak 1984'te Merhaba Dünya adıyla gösterime girmiştir. "Being There", 1991 yılında intihar eden yazarın sinemaya aktarılmış tek eseridir.

Dış bağlantılar

• Roman ve filmin ayrıntılı bir analizi 25 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)