Aravaklar sayfasının kaynağını görüntüle

{{Etnik grup bilgi kutusu|resim=File:Arowak woman by John Gabriel Stedman.jpg|resim_altı=Aravak bir kadın|group=Aravaklar|bölgeler=[[Güney Amerika]] ve [[Karayipler]]}}
'''Aravaklar''', [[Güney Amerika]] ve [[Karayipler|Karayipler'in]] [[Amerika yerlileri|yerli halklarını]] kapsamış bir grup. Çeşitli dönemlerde "Aravak" terimi özellikle Güney Amerikalı [[Lokonolar|Lokono]] ile [[Karayipler]]'de yer alan [[Büyük Antiller]] ve kuzey [[Küçük Antiller]] içinde yaşamış [[Tainolar|Taino]] halklarını tanımlamak için kullanılmıştır. Bütün bu gruplar birbirleriyle akraba [[Aravak dilleri]]ni konuşmaktaydı.

== İsimlendirme ==
[[Dosya:Arawaks Aujourd'hui.jpg|küçükresim|Güney Amerika'daki Arawak gruplarını adlandırılmış haritası.]]
''Aravak'' terimi başlangıçta Avrupalılar tarafından kendilerini Aravak olarak tanımlayan Güney Amerikalı [[Arhuaco]] veya [[Lokono]] gruplarını kapsamıştır. Karayipler'deki Aravak dilleri  konuşmacıları tarihsel olarak "akrabalar" anlamına gelen [[Tainolar|Taíno]] olarak bilinmekteydi.<ref>https://www.researchgate.net/publication/296694496_Origins_of_the_word_Taino {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20190412021335/https://www.researchgate.net/publication/296694496_Origins_of_the_word_Taino |tarih=12 Nisan 2019 }}" (Origins of the word Taino by Jorge Estevez and Rene Perez Liciaga)</ref> İspanyollar bazı adalıların bu terimi, gruplarını komşu [[Karayipler (halk)|Karib halkından]] ayırmak için kullandıklarını varsaymıştır. 1871'de etnolog [[Daniel Garrison Brinton]], anakaradaki Aravaklar ile kültürel ve dilsel benzerlikleri nedeniyle Karayiplerde yaşayan halkı "Ada Aravakları" olarak adlandırmayı önermiştir. Sonraki akademisyenler bu konvansiyonu "Aravaklar" olarak kısaltmış, bu durum ada ve anakara grupları arasında karışıklık yaratmıştır. 20. yüzyılda Irving Rouse gibi akademisyenler, farklı kültürlerini ve dillerini vurgulamak için Karayipler'deki grubu tanımlamak için "Taíno" terimini kullanmaya başlamıştır.<ref name="Rouse5">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/tainosrisedeclin00rous|başlık=The Tainos|erişimtarihi=16 Haziran 2015|sayfa=[https://archive.org/details/tainosrisedeclin00rous/page/5 5]|yer=|yayıncı=Yale University Press|alıntı=Island Carib.|yıl=1992|isbn=0300051816}}</ref>

== Tarih ==

=== Köken ===
[[Dosya:Arawak-Languages.png|küçükresim|Güney Amerika'da Arawakan dilleri. Kuzey Arawakan dilleri açık mavi, güney Arawakan dilleri koyu mavi renktedir.]]
Aravakan dilleri [[Orinoco|Orinoco Nehri]] vadisinde ortaya çıkmış olabilir. Daha sonra geniş bir alana yayılan diller, [[Amerikan kolonileri|Avrupalılarla temas]] anında Güney Amerika'nın en geniş dil ailesini oluşturmuştur.<ref name="Hill14">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/?id=qb4LoGZnf-8C&pg=PA41&dq=Lokono#v=onepage&q=Lokono&f=false|başlık=Comparative Arawakan Histories: Rethinking Language Family and Culture Area in Amazonia|erişimtarihi=16 Haziran 2014|sayfalar=1-4|yer=|yayıncı=University of Illinois Press|yıl=2002|isbn=0252073843}}</ref> [[Lokono]]lar olarak da bilinen ve kendilerini  Aravak olarak tanımlayan grup, günümüzde [[Guyana]], [[Surinam]], [[Grenada]], [[Jamaika]]<ref>{{Web kaynağı | url = https://jis.gov.jm/information/jamaican-history/ | başlık = The History of Jamaica | yayıncı = Government of Jamaica | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131105105613/https://jis.gov.jm/information/jamaican-history/ | arşivtarihi = 5 Kasım 2013 | erişimtarihi = 14 Haziran 2020 | ölüurl =hayır}}</ref> ve [[Trinidad ve Tobago]] ülkelerine yer alan kıyı bölgelerine yerleşmiştir.<ref name="Rouse5"/><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=175c4xOpLtYC&printsec=frontcover#v=onepage&q=Locono&f=false|başlık=The Indians of Central and South America: An Ethnohistorical Dictionary|erişimtarihi=16 Haziran 2014|sayfa=29|yer=|yayıncı=Greenwood|yıl=1991|isbn=0313263876|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140706133452/http://books.google.com/books?id=175c4xOpLtYC&printsec=frontcover#v=onepage&q=Locono&f=false|arşivtarihi=6 Temmuz 2014|ölüurl=hayır}}</ref>

Florida Üniversitesi'nde Orta Amazon Projesi'nin (''Central Amazon Project'') kurulmasına yardımcı olmuş antropolog Michael Heckenberger ve ekibi, bölgede kompleks bir kültürün göstergesi olan; ayrıntılı seramik işleri, halkalı köyler, yükseltilmiş tarlalar, büyük höyükler ve bölgesel ticaret ağlarına ilişkin kanıtlar bulmuştur. Ayrıca [[terra preta]] ismi verilen, toprağa [[odun kömürü]] eklenmesiyle elde edilen ve verimliliğinin artıran çeşitli teknikler kullanarak toprağı değiştirdiklerine dair kanıtlar vardır. Heckenberger'e göre, çanak çömlek ve diğer kültürel özellikler, bu insanların  Aravakan dil ailesine ait dilleri konuştuğunu göstermektedir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Uncovering the Arawacks|yazarlar=Tennesen|tarih=Eylül–Ekim 2010|sayı=5|sayfalar=51-52, 54, 56|çalışma=Archaeology|cilt=63}}</ref>

Bir noktada, Aravakan dilleri konuşan [[Tainolar|Taíno]] kültürü Karayipler'de ortaya çıkmıştır. Taínoların atalarının adalara gelişi iki farklı model ile açıklanmaktadır."Circum-Caribbean" modeli halkın kökenlerini, [[Kolombiya]] [[Andlar]]ı'nda yaşayan [[Arhuaco insanlar|Arhuaco halkı]] ile ilişkilendirir, Amazon modeli ise halkın kökenlerinin, Aravakan dillerinin geliştiği Amazon Havzası'nda yer aldığını desteklemektedir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/tainosrisedeclin00rous|başlık=The Tainos|erişimtarihi=16 Haziran 2014|sayfalar=[https://archive.org/details/tainosrisedeclin00rous/page/30 30]-48|yer=|yayıncı=Yale University Press|alıntı=Island Carib.|yıl=1992|isbn=0300051816}}</ref>

=== Avrupalılar ile temas ===
Taíno halkı, Avrupalılarla ilk karşılaşan Yerli Amerikalılar arasındaydı. [[Kristof Kolomb|Christopher Columbus]], 1492'de ilk yolculuğunda birden fazla ada ve şefliği ziyaret etmiş ve bunu 1493'te [[Hispanyola|Hispanyola'da]] yer alan ve Amerika'daki ilk kalıcı [[İspanyol İmparatorluğu|İspanyol]] yerleşimi olan [[La Navidad]]'ın kurulması izlemiştir.<ref name=":0">{{Web kaynağı | url = http://gsp.yale.edu/case-studies/colonial-genocides-project/hispaniola | başlık = Hispaniola &#124; Genocide Studies Program | erişimtarihi = 19 Ocak 2017 | dil = İngilizce | çalışma = gsp.yale.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151005003642/http://gsp.yale.edu/case-studies/colonial-genocides-project/hispaniola | arşivtarihi = 5 Ekim 2015 | ölüurl =hayır}}</ref> İspanyollar ve Taino arasındaki ilişkiler ilerleyen dönemlerde kötü bir hal almıştır. Alt kademe Taino şeflerinden bazıları kaşiflere doğaüstü bir köken vermiş, Tainolar kaşiflerin insan eti tüketen yeraltı dünyasıyla ilişkili efsanevi varlıklar olduğuna inanmıştır. Bu nedenle Tainolar, La Navidad'ı yakıp 39 adamı öldürmüştür.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Destruction of the Taino|sayfalar=51-56|yer=|yayıncı=|yıl=1992|isbn=}}</ref> Hem Aravak hem de Karib ve Tupinamba gibi diğer Amerikan Yerlisi gruplar arasında, insanların savaş ganimeti olarak alınması ve savaş esirlerinin ritüelistik [[Yamyamlık|yamyamlığa]] tabi tutulması hakkında kanıtlar vardır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://www.persee.fr/doc/jsa_0037-9174_1984_num_70_1_2239|başlık=Carib cannibalism. The historical evidence|yazarlar=Whitehead|tarih=20 Mart 1984|sayı=1|sayfalar=69-87|çalışma=Journal de la Société des Américanistes|yayıncı=|cilt=70|erişimtarihi=14 Haziran 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200222191440/https://www.persee.fr/doc/jsa_0037-9174_1984_num_70_1_2239|arşivtarihi=22 Şubat 2020|ölüurl=hayır}}</ref>

La Isabella'nın kurulması ve adadaki altın yataklarının keşfiyle, [[Hispanyola|Hispanyola'daki]] İspanyol yerleşimci nüfusu önemli ölçüde büyümeye başladı, İspanyollardan geçmiş hastalıklar ile  çatışmaların yaşanması her yıl onbinlerce Taíno'nun ölümüne  yol açtı. 1504 yılına gelindiğinde, İspanyollar Hispanyola'daki Taíno şefliklerinin sonuncusunu devirdi ve adadaki koloni otoritesini sağlam bir şekilde kurdular. Sonraki on yıl boyunca İspanyol kolonicileri, Hispanyola'daki Taino halkını kölelik, katliam veya hastalıklara maruz bıraktı.<ref name=":0"/> Avrupa ile ilk temas zamanında Hispaniola'nın nüfusunun bir milyon ile birkaç yüz bin arasında olduğu tahmin edilmektedir, ancak 1514 civarında nüfus 35.000 kadar düşmüştür. 1509'da İspanyollar [[Porto Riko|Porto Riko'yu]] başarılı bir şekilde fethedip yaklaşık 30.000 Taínoyu kontrolleri altına almıştır. 1530'da Porto Riko'da 1148 Taíno hayatta kalmıştır.<ref name=":1">{{Web kaynağı | url = http://gsp.yale.edu/case-studies/colonial-genocides-project/puerto-rico | başlık = Puerto Rico &#124; Genocide Studies Program | erişimtarihi = 19 Ocak 2017 | dil = İngilizce | çalışma = gsp.yale.edu | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151218002932/http://gsp.yale.edu/case-studies/colonial-genocides-project/puerto-rico | arşivtarihi = 18 Aralık 2015 | ölüurl =evet}}</ref>

Taíno etkisi, Karayip kültürlerinin dinlerinde, dillerinde ve müziğinde görüldüğü üzere günümüzde bile hayatta kalmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.loc.gov/exhibits/exploring-the-early-americas/columbus-and-the-taino.html | başlık = Exploring the Early Americas | arşivurl = https://web.archive.org/web/20131207071520/https://www.loc.gov/exhibits/exploring-the-early-americas/columbus-and-the-taino.html | arşivtarihi = 7 Aralık 2013 | erişimtarihi = 14 Haziran 2020 | ölüurl =hayır}}</ref> Lokono ve diğer Güney Amerika grupları sömürgeleştirmeye daha uzun süre direnmiş ve 16. yüzyıl boyunca tam İspanyol otoritesi altına girmemişlerdir. 17. yüzyılın başlarında, İngilizler ve Hollandalılarla ittifak yapmış komşu [[Kalinalar]]a (Karibler) karşı İspanyollarla ittifak kurdular.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/?id=qb4LoGZnf-8C&pg=PA41&dq=Lokono#v=onepage&q=Lokono&f=false|başlık=Comparative Arawakan Histories: Rethinking Language Family and Culture Area in Amazonia|erişimtarihi=16 Haziran 2014|sayfalar=39-42|yer=|yayıncı=University of Illinois Press|yıl=2002|isbn=0252073843}}</ref> Lokonolar, Avrupa devletleri ile ticaretten 19. yüzyılın başlarına kadar fayda sağlamış, ancak daha sonra plantasyon ekonomisinin sonun gelmesi gibi bölgede meydana gelen ekonomik ve sosyal değişimler yüzünden zarar görmüştür. Lokono nüfusu, 20. yüzyıla kadar azaldı, ancak takip eden yıllarda yeniden artış gösterdi.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=175c4xOpLtYC&printsec=frontcover#v=onepage&q=Locono&f=false|başlık=The Indians of Central and South America: An Ethnohistorical Dictionary|erişimtarihi=16 Haziran 2014|sayfalar=30, 211|yer=|yayıncı=Greenwood|yıl=1991|isbn=0313263876|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140706133452/http://books.google.com/books?id=175c4xOpLtYC&printsec=frontcover#v=onepage&q=Locono&f=false|arşivtarihi=6 Temmuz 2014|ölüurl=hayır}}</ref>

=== Modern nüfus ===
[[Dosya:Tropenmuseum_Royal_Tropical_Institute_Objectnumber_60008905_Een_groep_Arowakken_en_Karaiben_in_fe.jpg|küçükresim| Aravak halkı [[Paramaribo|Paramaribo, Surinam'da]] Hollanda Valisi ile, 1880 ]]
Antiller'deki Aravakların çoğu İspanyol fethinden sonra öldü veya İspanyollar ile evlendi. Güney Amerika'da ise Aravakan dilleri konuşan gruplar, güneybatı Brezilya'dan kuzeydeki Guianas'a kadar geniş bir alanda yaşamaya devam etmektedir. Gruplar, çoğunlukla Amazon'un kuzeyindeki tropikal ormanlık alanlarda bulunurlar. Tüm Amazon yerli halklarında olduğu gibi Avrupalılar ile temas, bu gruplar arasında kültür değişikliğine ve nüfus kaybına yol açmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://ss360.libraries.psu.edu.ezaccess.libraries.psu.edu/cgi-bin/ssredirpg?D=7F9&U=http%3A%2F%2Falias.libraries.psu.edu%2Feresources%2Fproxy%2Flogin%3Furl%3Dhttps%3A%2F%2Fsearch.credoreference.com%2Fcontent%2Fentry%2Fcolumency%2Farawak%2F0%3FinstitutionId%3D725 | başlık = Arawak | arşivengelli = evet}}</ref>

1492 ve sonrasında [[Porto Riko]], [[Bahamalar]], [[Küba]] ve [[Hispanyola|Hispanyola'ya]] (bugün [[Haiti]] ve [[Dominik Cumhuriyeti]]) gelen [[İspanyollar]], ilk seferlerinde yanlarında kadın getirmedi. Taíno kadınlarıyla ilişki yaşayan kaşiflerin ve erken kolonicilerin çoğu [[mestizo]] veya melez çocuklara sahipti. Nesiller boyunca, çok sayıda melez kişi hala kendilerini Taíno veya Lokono olarak tanımlamaktadır.

21. yüzyılda, bu halkların torunları olan yaklaşık 10.000 Lokono, esas olarak Venezuela, Guyana, Surinam ve Fransız Guyanası'nda yer alan kıyı bölgelerinde yaşamaktadır. Güney Amerika'daki birçok yerli grubun aksine, Lokono nüfusu artış içerisindedir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=175c4xOpLtYC&printsec=frontcover#v=onepage&q=Locono&f=false|başlık=The Indians of Central and South America: An Ethno-historical Dictionary|erişimtarihi=16 Haziran 2014|sayfa=211|yer=|yayıncı=Greenwood|yıl=1991|isbn=0313263876|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140706133452/http://books.google.com/books?id=175c4xOpLtYC&printsec=frontcover#v=onepage&q=Locono&f=false|arşivtarihi=6 Temmuz 2014|ölüurl=hayır}}</ref>

== Atıflar ==
{{Kaynakça}}

== Kaynakça ==
{{Kaynak başı|40em}}
* Jesse, C., (2000). ''The Amerindians in St. Lucia (Iouanalao)''. St. Lucia: Archaeological and Historical Society.
* Haviser, J. B.,Wilson, S. M. (ed.), (1997). ''Settlement Strategies in the Early Ceramic Age. In The Indigenous People of the Caribbean'', Gainesville, Florida: University Press.
* Hofman, C. L., (1993). ''The Native Population of Pre-columbian Saba. Part One. Pottery Styles and their Interpretations''. [Ph.D. dissertation], Leiden: University of Leiden (Faculty of Archaeology).
* Haviser, J. B., (1987). ''Amerindian cultural Geography on Curaçao''. [Unpublished Ph.D. dissertation], Leiden: Faculty of Archaeology, Leiden University.
* {{Akademik dergi kaynağı|başlık=Amerindians and Their Contributions to Barbadian Life in the Seventeenth Century|tarih=Jan 1977|sayfalar=189-210|dergi=The Journal of the Barbados Museum and Historical Society|yer=Barbados|yayıncı=Museum and Historical Society|seri=no.3|cilt=33|yazar=Handler, Jerome S.}}
* Joseph, P. Musée, C. Celma (ed.), (1968). "LГhomme Amérindien dans son environnement (quelques enseignements généraux)", In ''Les Civilisations Amérindiennes des Petites Antilles, Fort-de-France: Départemental d’Archéologie Précolombienne et de Préhistoire.''
* Bullen, Ripley P., (1966). "Barbados and the Archeology of the Caribbean", ''The Journal of the Barbados Museum and Historical Society,'' 32.
* Haag, William G., (1964). ''A Comparison of Arawak Sites in the Lesser Antilles''. Fort-de-France: ''Proceedings of the First International Congress on Pre-Columbian Cultures of the Lesser Antilles,'' pp.&nbsp;111–136
*Deutsche, Presse-Agentur. [https://web.archive.org/web/20110701134540/http://www.monstersandcritics.com/science/news/article_1531751.php/Archaeologists-study-signs-of-ancient-civilization-in-Amazon-basin "Archeologist studies signs of ancient civilization in Amazon basin"], ''Science and Nature,'' M&C, 08/02/2010. Web. 29 May 2011.
*{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/?id=qb4LoGZnf-8C&pg=PA41&dq=Lokono#v=onepage&q=Lokono&f=false|başlık=Comparative Arawakan Histories: Rethinking Language Family and Culture Area in Amazonia|erişimtarihi=16 Haziran 2014|sayfa=|yer=|yayıncı=University of Illinois Press|yıl=2002|isbn=0252073843|soyadı1=Hill|ad1=Jonathan David|soyadı2=Santos-Granero|ad2=Fernando}}
*{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=175c4xOpLtYC&printsec=frontcover#v=onepage&q=Locono&f=false|başlık=The Indians of Central and South America: An Ethnohistorical Dictionary|erişimtarihi=16 Haziran 2014|sayfa=|yer=|yayıncı=Greenwood|yıl=1991|isbn=0313263876|soyadı=Olson|ad=James Stewart|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140706133452/http://books.google.com/books?id=175c4xOpLtYC&printsec=frontcover#v=onepage&q=Locono&f=false|arşivtarihi=6 Temmuz 2014|ölüurl=hayır}}
*{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/tainosrisedeclin00rous|başlık=The Tainos|erişimtarihi=16 Haziran 2014|sayfa=[https://archive.org/details/tainosrisedeclin00rous/page/40 40]|yer=|yayıncı=[[Yale University Press]]|alıntı=Island Carib.|yıl=1992|isbn=0300051816|soyadı=Rouse|ad=Irving|urlerişimi=kayıtlı}}
{{Kaynak sonu}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:Amerika'daki yerli halklar tarihi]]
[[Kategori:İspanyol Batı Hint Adaları]]
[[Kategori:Hispanyola tarihi]]
[[Kategori:Karayipler tarihi]]
[[Kategori:Surinam'daki etnik gruplar]]