Alaş Han Kümbeti

Alaş Han Kümbeti veya Alaşa Han Türbesi — Kazakistan'da Ulıtav ilçesinde eski bir mimari yapı. Meşhur Türk bilgini Şokan Velihanovun fikrince, Türkistan'ın bir hanı (Kızıl Arslan) oğlu, doğuştan alaca olduğu sölentisi vardır, buna göre alaca benekli anlamında “Alaşa” diye ad verildiği gerçek olmasa da söylentisi vardır, Sirdeyra boylarından Sibirya'ya kadar hakimdi. Alaş bey bilge bir kişi, güçlü ve çevik idi. Karşısına çıkacak daha güçlü bir yiğit yoktu. Bundan dolayı kendisine hanlık layık görüldü. Alaş han kümbeti Ulıtav'ın Karakengir özü yakasında (Sarıkengir özünün birleşiminde) yüksekçe bir yerdedir. İlim kişileri bu türbeyi Karahanlılar çağında, Oğuz-Kıpçak boy birliği (10-13 yy.) hakimiyetinde yapıldığını düşünmektedir. Araştırmacıların bazıları da (15-16 yy) da yapıldığını öne sürer. Araştırmacıları şaşırtan belki tarihte iki önemli hanın adının Alaş ve Alaşa olmasından dolayıdır. Alaş Han Karahanlılar devrinde yaşarken Alaşa han ise daha sonra yaşadımıştı. Kümbet (türbe) kendine özgü bir mimari yapıya sahip olup Karahanlı devri, Türk Dünyasının İslam dinine geçiş aşamasındaki bir Türk mimari yapısına sahiptir. Alanı — 9,73 х 11,9. Yüksekliği. — 10 m. Pişirilmiş kızıl tuğladan yapılmıştır. Bu mimari yapıyı andırır tarzda Kazakistanda Ayşe Bibi (11-12 yy), Coşı han (13 yy.), Hoca Ahmed Yesevi (14 yy) mezarları örnektir. Daha sonra Talmas ata, Cuban ana, Bolgan ana, Kayıp ata, Düzen, Erden türbeleri öncekileri örnek alarak yapılmış türbelerdir.

Alaş sözü ile ilgili

• Alaş Otonomisi - 1917—1920 yıllarında Kazakistan ve Kırgızistan'dan vekillerin oluşturduğu, bayrağı Türkiye'nin bayrağına benzeyen Türkçü özerk ülke.
• Alaş ayaklanması - 20. asır başında Rus imparatorluğuna karşı Türk birliğini destekleyen ayaklanma
• Alaşa(Alaş) han — Orta Asya halk hafızasına göre “Altı Alaştı” koruyan birleştirenlerin ecdadı.
• Alaş bahadur — Deşti Kıpçak'ın önder kahramanlarından biri, yönetici.
• Jas Alaş — 22 Mart 1921 yılında Kazakistan'ın Almatı şehrinde kurulan ülkücü gazete.