Abdülmecid Efendi Köşkü
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Konum |  Üsküdar, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°01′42″K 29°02′29″D / 41.02833°K 29.04139°D |
| Başlama | 1880’ler |
| Sahip | Koç Topluluğu |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) | Bilinmiyor |
Abdülmecid Efendi Köşkü, Kuzguncuk’taki Bağlarbaşı Korusu içinde bulunan tarihi köşk.
Şehzade Abdülmecid Efendi tarafından yazlık konut olarak kullanılmış; onun sanatsever kişiliği nedeniyle dönemin sanatçı, edebiyatçı ve siyasetçilerinin sık sık toplandığı bir kültür merkezi işlevi görmüştür. Harem binaları ve müştemilat yapıları yok olan köşkün günümüze ulaşan üç katlı selamlık binası Koç Topluluğu tarafından sosyal tesis olarak kullanılmaktadır.[1]
Bahçe duvarı üzerinde çini panolarla kaplı anıtsal giriş kapısı bulunur. Kapıdaki çini kitâbede kûfî yazı ile "Allah’tan başka galip yoktur" âyeti yer alır. Köşkün giriş kapısı üzerinde ise kün mavi zemin üstüne kûfi yazı ile "Allah adaleti, iyilik yapmayı, akrabaya bakmayı emreder" yazılıdır.[2] Dış cephesi dikdörtgen ve kare panolarla bölümlenmiştir. Panoların için ve çatının geniş saçaklarının altı kalem işleri ile süslüdür. İç mekanda duvar ve yerlerdeki çinileri, çeşmeleri, şöminesi, Avni Lifij tarafından yapılmış duvar resmi, mermer havuzlu büyük salonu, üst katta pencerelerdeki vitrayları dikkat çekicidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1880-1885 arasında eski Mısır Hıdivi İsmail Paşa tarafından av köşkü olarak yaptırıldığı düşünülür. Mimarı belli değildir. Kimi kaynaklarda mimarının Alexandre Vallaury olduğu belirtilir ancak bu konuda kesin bilgi yoktur.[3]
İsmail Paşa’nın ölümünden sonra oğullarından Mahmud Hamdi Paşa’ya intikal eden köşk, Sultan Abdülhamid tarafından bedeli Hazine-i Hassa’dan ödenmek suretiyle satın alınmış ve Şehzade Abdülmecid Efendi’ye tahsis edilmiştir.[4]
Eklenen harem ve müştemilat binalarıyla birlikte geniş bir yapılar topluluğuna dönüşen köşkün harem binalarının tümüyle ahşap olduğu söylenir. Bu binalar günümüze ulaşmamıştır. Şehzade Abdülmecid, bazı kaynaklara göre 1896-1897 yılları içinde, bazı kaynaklara göre ise 1900’lü yılların başında köşke yerleşmiştir. 1903 tarihinde yapıda esaslı bir dekorasyon değişikliği yapıldığı düşünülür. Bazı kaynaklara göre köşkün ana giriş kapısı ve her iki yanında yer alan anıtsal duvar Abdülmecid Efendi tarafından planlanmıştır. Ayrıca köşkün Doğu giriş sofasının sol tarafındaki duvarda bulunan ‘Aşk Çeşmesi' adlı figürlü manzara resim Abdülmecid Efendi ve Avni Lifij tarafından 1900'lü yılların başında tasarlanmış, uygulamayı Avni Lifij yapmıştır. Duvarın ortasındaki iki musluklu ve önünde kurna olan mermer çeşmenin etrafını çevreleyen bu resim köşkün önünde, çeşme başında karşılaşıp sohbet eden çarıklı, renkli giysili kadın figürleri betimler, fresk tekniğindedir.[2]
Köşkü sanatçıların uğrak yeri, hatta bir çeşit akademi yapan Abdülmecid Efendi ‘nin bu köşkte özellikle Çarşamba günleri resim yaptığı bilinir.[2] 4 Temmuz 1918'de Sultan Vahdettin'in tahta çıkması üzerine Şehzade Abdülmecid veliaht ilan edilmiş ve Dolmabahçe Sarayı'nın Veliaht Dairesi'ne taşınmıştır.
Köşk 1942'de Kalkavan ailesine satıldıktan kısa bir süre sonra Kazım Taşkent tarafından satın alınarak restore edildi. II. Dünya Savaşı sırasında bir süre askerlerin tahsis edildi. Uzun süre boş kalan yapı 1987-1988'de kısmen restore edildi. Günümüzde Koç Topluluğu tarafından sosyal tesis olarak kullanılır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Tesislerimiz, Koç Topluluğu Spor Kulübü web sitesi, Erişim tarihi:11.03.2015". 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ^ a b c "Nalan Yılmaz, Abdülmecid Efendi Köşkü ve Hüseyin Avni Lifij'in Resmi, Lebriz.com sitesi, Erişim tarihi:11.03.2015". 16 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ^ "Bağlarbaşı Abdülmecid Efendi Köşkü Restorasyon ve Düzenlemesi, Arkiv, 23.06.2008". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
- ^ "Abdülmecid Efendi Köşkü, İstanbul Kültür Envanteri 2010". 2 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015.