Siyasi komiser

220. Piyade Alayı siyasi komiserinin hücum çağrısı, Doğu Cephesi, Ukrayna, 12 Temmuz 1942.

Siyasi komiser (Rusça: политический руководитель veya политрук politruk), siyasi eğitim (ideoloji) ve örgütlenmeden sorumlu olan ve orduyu sivil kontrol altında tutmayı taahhüt eden denetleyici siyasi görevlidir.

Tarihsel olarak siyasi komiser kavramı "Commissaire politique" adıyla Fransız Devrimi'nde (1789-99) ortaya çıktı ve devrimi karşıt düşünce ve eylemlere karşı korumakla görevliydi. Buna karşın ilk olarak 1917'de Rus Geçici Hükûmeti'nin askeri güçler üzerinde siyasi kontrolünü sağlamak amacıyla uygulamaya koyduğu ve daha sonra Kızılordu'da da 1942 yılına kadar devam eden siyasi komiserlik daha çok Sovyetler Birliği ile özleştirilir. Siyasi komiserlik günümüzde Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nda uygulanmaktadır.

II. Dünya Savaşı yıllarında Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında siyasi komiserler özel olarak hedef alındı ve Nazilerce derhal infaz edildi.