Maliyet muhasebesi

Maliyet muhasebesinin amaçları

• Üretilen mal ve hizmetlerin birim maliyetlerini ölçmek
• Stokların değerlerini hesaplamak
• Geleceğe yönelik planların (bütçelerin) yapılmasına yardım etmek
• Giderlerin kontrolünü ve kalite standartlarını korumak koşulu ile, olanaklar ölçüsünde maliyetlerin düşürülmesini sağlayacak yöntemleri geliştirmek
• Seçenekler arasında karar vermek durumunda olan yöneticilere maliyetlerle ilgili düzenli, etkili ve güvenilir bilgiler vermek

Maliyet Muhasebesine Olan İhtiyaç

• Ürettiğiniz hangi mamulleri daha fazla üretip satmalı, hangi mamullerin üretimini sona erdirmelisiniz ?
• Çok sayıda mamul üretip satıyor ama hangisinden %kaç kar ettiğinizden emin değil misiniz ?
• Maliyet sisteminiz gereksiz yere çok karmaşık veya ihtiyacınızı görmeyecek düzeyde çok mu ilkel ?
• Maliyet dağıtımlarınız götürü usulde yapılıyor bu yüzden bir mamulünüz haketmediği halde daha yüksek kar ediyor görülürken diğer mamulünüz zarar mı ediyor görülüyor ?
• Maliyet dağıtımlarınız götürü usulde yapıldığından, bazı mamullerde transfer fiyatlaması riski ile mi karşılaşıyorsunuz ?
• Maliyet merkezi sayınız çok mu fazla yoksa çok mu az ? Hangi maliyet merkezinde rekabet avantajınız var ? Zarar eden maliyet merkeziniz var mı ? Faaliyet tabanlı maliyetleme sizin için bir lüks mü yoksa bir ihtiyaç mı ?
• Genel Üretim Giderleri'nin toplam maliyet içindeki payı çok yüksek olduğundan, bu giderlerin mamul bazında dağıtımını doğru bir şekilde yaptığınızdan emin değil misiniz ?
• Muhasebe kayıt sisteminizden sağlanan veriler, maliyet muhasebesinin ihtiyaçları için yeterli ve doğru mu ?
• 700'lü hesaplarla birlikte 800'lü hesapların kullanılması durumda, maliyetlerinizin hem fonksiyon hem de çeşit esasına göre izlenmesinin avantajları ne ?
• Bütçeleme çalışmalarında elde ettiğiniz veriler ne kadar ayrıntılı ?
• Yeni makine almak mı, kullanılmış makine almak mı yoksa makine kiralamak mı daha karlı ?
• Amortisman dağıtımlarında, gerçek ömür süresi daha uzun olmak kaydıyla, standart yayınlanmış faydalı ömür sürelerine göre mi, yoksa gerçek ömür sürelerine göre mi dağıtım yapıyorsunuz ?
• Hızlandırılmış amortisman yöntemlerini kullanıp ilk yıllarda daha fazla kar etmek ile normal amortisman yöntemlerini kullanıp her yıl eşit oranda kâr etmek yönündeki tercihiniz ne ?
• Sabit kıymetlerinizi ne zaman aktifleştiriyorsunuz ? Aktifleştirme sonrası oluşan giderleri doğrudan gider mi yazıyorsunuz ?
• Peşin ödediğiniz giderler ile peşin tahsil edilen gelirlerinizi gelecek aylara yayarak mı muhasebeleştiriyorsunuz, yoksa cari ayda tek seferde mi muhasebeleştiriyorsunuz ?
• Sınai kar marjınız ve ticari kar marjınızı mamul bazında tespit edebiliyor musunuz ?
• Maliyetlerinizi sabit ve değişken olarak ayırıp, mamul bazında başabaş noktalarınızı ve katkı paylarınızı biliyor musunuz ? Kara geçmek için en az kaç adet üretip satmanız gerekli ?
• Yeni kurulmuş bir işletmesiniz, boş kapasiteniz mevcut, "çalışmayan kısım gider ve zararları" hesabını kullanıyor musunuz ?
• Kapasite kullanım oranınızı biliyor musunuz ? Boş kapasiteniz var mı ?
• Sermaye maliyeti, kıdem tazminatı karşılıkları veya kanunen kabul edilmeyen giderleri, yönetimsel maliyet muhasebesi kapsamında ayrı olarak birim maliyet hesaplamasında görmek ister misiniz ?
• Yarımamuller'inizin üretimin hangi aşamasında olduğunu bilmenin, doğru maliyetlemedeki önemini biliyor musunuz ? Sisteminiz buna müsait mi ?
• Stok denge tablonuz denk mi ? Yoksa fire ve kayıpları fark edemeyerek bunları mamul maliyetine mi ilave ediyorsunuz ?

Maliyet Sistemleri

1- Üretim Sistemlerine Dönük Olarak Belirlenen Sistemler

• Kapasite Kullanım Oranına Göre,
• Gerçek Parti Maliyetine Göre,
• Ortalama Yönteme Göre,

2- Maliyetlemede Esas Alınan Kapsama Göre Belirlenen Sistemler

• Tam Maliyetleme
• Değişken Maliyetleme
• Normal Maliyetleme
• Direkt (Asal) Maliyetleme

3- Maliyetlemede Esas Alınan Rakamlara Göre Belirlenen Sistemler

• Fiili Maliyetleme
• Tahmini Maliyetleme
• Standart Maliyetleme

4- Maliyet Dağıtımında Esas Alınan Baza Göre Belirlenen Sistemler

• Hacim Tabanlı Maliyetleme
• Faaliyet Tabanlı Maliyetleme

5- Küresel Rekabet Amacına Yönelik Sistemler

• Mamul Yaşam Dönemince Maliyetleme
• Hedef Maliyetleme
• Kaizen Maliyetleme

Maliyet Dağıtım Yöntemleri

1. Dağıtım: Maliyetlerin esas ve yardımcı maliyet merkezlerine dağıtımıdır.

2. Dağıtım: Yardımcı maliyet merkezlerinde biriken maliyetlerin esas maliyet merkezlerine dağıtımıdır.

• Doğrudan Dağıtım
• Kademeli Dağıtım
• Planlı Dağıtım
• Matematiksel Dağıtım
• Çapraz Dağıtım

3. Dağıtım: Esas maliyet merkezlerinde biriken maliyetlerin mamullere dağıtımıdır.

Stok Kayıt Yöntemleri

• Aralıklı envanter Yöntemi
• Sürekli envanter Yöntemi

Stok Değerleme Yöntemleri

1. Ortalama Fiyatla Değerleme

• Yıllık Ortalama Fiyat Yöntemi
• Basit Aritmetik Ortalama Fiyat Yöntemi
• Tartılı Ortalama Fiyat Yöntemi
• Yürüyen Ortalama Fiyat Yöntemi

2. Standart Fiyatla Değerleme

3. Saymaca Parti Fiyatı İle Değerleme

• İlk Giren İlk Çıkar (FIFO)
• Son Giren İlk Çıkar (LIFO)
• İlk Gelecek Olan İlk Çıkarmm (NIFO)

4. Gerçek Parti Fiyatı İle Değerleme

5. Maliyet Muhasebesini Maliye Bakanlığı Kontrol Eder