Kristal taş

Kristal taş, kaya kristali cam veya akrilikten yapılmış olan suni elmastır.

Kristal taşlar geçmişte Ren Nehri'nden toplanırdı. 1770'li yıllarda Alzaslı mücevheratçı George Friedrich Strass'ın camın alt kısmını metal tozlarla kaplama fikrini yaratmasından sonra kristal taşların elverişliliği inanılmaz ölçüde artmıştır. Bu yüzden kristal taşlar Avrupa'nın birçok dilinde strass olarak bilinir.

Kristal taşlar elmasların yapayı olarak kullanılır. Bu, bazı üreticilerin, elmasların gün ışığındaki parıldama efektini yakalamayı başarmasıyla mümkün olmuştur.

1955'te kutup ışıkları, Janjan, Aurora Borealis ya da Atmosfer-Su olarak bilinen ve yanardöner efekt veren ince, vakum sıçratmalı metalik bir kaplama çeşidi keşfedildi. Aurora Borealis kaplama yakınındaki herhangi bir rengi yansıtma eğilimlidir. Aurora Borealis, ismini Kuzey Kutbundaki, Kutup Işıkları fenomeninden almaktadır.

Kristal taşlar tipik olarak kostümlerde, giysilerde ve kuyumculukta kullanılmaktadır. Kristal taşlar genel olarak Avusturya'da Swarovski ve Çek Cumhuriyeti'nde Preciosa ve Türkiye'de Çoruh Kristal markasıyla üretilir.

1200 - 1600 °C arasında eritilen kristal cam çubuklar çok hassastır ve 0,10 g hassasiyetle ölçekleme yapan çalışan otomatik preslerle şekillendirilmektedir. Şekillendirme işlemleri, eriyen camın sıcaklığına ve camın metale yapışmamasını sağlayan muhtelif çelik alaşımlar ile özel olarak üretilmiş çelik kalıplar içerisinde, kalp, kare, damla ve yuvarlak formlarda şekillendirilir.

Sıcaklığı 800 - 1000 °C arasında olan şekil almış kristal taşlar, camın ani soğuma şoklarına ve değişen hava sıcaklıklarına dayanıklılığını sağlamak ve çatlamasını önlemek için hızlıca soğutma fırınlarına gönderilirler bu fırınlarda şekillenmiş ve kalıplanmış kristal camlar 24 saat içinde yavaş yavaş ve kademeli olarak oda sıcaklığına, yani 25 °C ye kadar soğutulurlar.

Soğumuş ve şekillendirilmiş kristal cam taşlar, çapak alma makinesinde 24 saat süre ile bazı basit kimyasallar ve parlatma tozları ile çapaklarından arındırılır.

Çapakları alınmış kristal camlar, dünyada çok az sayıda kişini tasarlayabildiği (saç telinin 10'da biri kadar hassasiyette taşlama yapabilen) her üreticinin kendi tasarlamış ve geliştirmiş olduğu sır gibi saklanan taşlama (fasetleme) makinelerinde çok değişik şekillerde, elmas deseni, oktagon deseni, yıldız deseni, damla deseni, rivoli ve chaton desen gibi şekillerde fasetlenir ve parlatılırlar.

Bu fasetleme, taşlama ve parlatma sürecinde kullanılan tüm makine, taşlama taşları, parlatma taşları, üretim aparatları ve teknolojik bilgiler her üreticiye göre değişkenlik göstermektedir. Her kristal cam üreticisi teknolojisini kendisi geliştirmekte ve makinelerinin tamamını kendisi tasarlayıp yapmaktadır.

Üzerleri farklı desen ve şekillerde kesilen (fasetlenen) kristal taşların daha parlak ve göz alıcı elmas taşlara dönüşmesini sağlamak için sır kaplama (aynalama) makinelerinde farklı kimyasallar ile gümüş, alüminyum ve titanyum gibi metallerle kaplanmasından sonra (buna sırlama denir) en parlak ve pırıltılı hallerini alırlar.

Tek tarafı sırlanan kristal taşlar bu sırlama tekniği ile içerisine giren ışıkları kırarak tekrar farklı bir optik yansıma ile geri dönerler ve burada tayflar (gökkuşağı renkleri) göstermeye başlarlar, kristal taşların tüm pırıltısı arkasındaki kalpı sır ayna sayesinde oluşmaktadır.

Sır kaplanan kristal taşların arka tarafına yapılan aynalamanın, hava ve nemden bozulmasını korumak ve çizilmesini önlemek için en kısa sürede sır kaplı aynayı koruyucu, özel formüllü ısı ve (galvano kimyasallarına) dayanıklı bir koruyucu boya ile kaplanır. Bu boyanın rengi içerisine konulan metal tozları ile renk kazanmaktadır, altın sarısı bir koruyucu boya elde etmek için sarı, pirinç tozu ve broz tozu kullanılarak elde edilir. Gümüş rengini sağlamak içinde muhtelif alaşımlı krom, aluminyum tozları kullanılmaktadır.

Sır kaplamanın arkasına uygulanan aynanın bozulmasını önleyici boya çok dayanıklı olmalıdır, çünkü üretilen kristal sivri taşlar ve diğer şekilli taşlar bijuteri ve takı üreticileri tarafından bir metal nüve veya zincir içerisine konurlar kaynatılmakta ve istenilen şekillerde broş, kolye, bilezik, toka gibi şekillerde takıya dönüşmektedir. Bu zincir ve metal nüveler içerisine konulmuş olan kristal taşların arkasındaki ayna ve boyanın kaynaklama ve metal kaplama (galvano kimyasallarına) aşamasında bozulmaması ve yanmaması gerekmektedir. Bu kullanılan koruyucu boya, kimyagerler tarafından yüzlerce kez denendikten ve test edildikten sonra piyasaya verilmektedir.

Arkası sır ayna kaplanan, kimyasallar ve kaynak sıcaklığına dayanıklı hale gelen boyada uygulandıktan sonra, kristal taşlar tek tek kalite kontrolden geçirilirler.

Kalite kontrolleri yapılan birinci kalite kristal taşlar paketler içerisinde 144 adet hesabına göre adet fiyatı ile satışa sunulurlar.