Devr-i sabık yaratmak

Sayfanın 3 Aralık 2020 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Vikisözlük'te devr-i sabık ile ilgili tanım bulabilirsiniz.

Devr-i sabık yaratmak, Türkiye siyasi tarihi'nde yeni gelen yönetimin/iktidarın, kendinden önceki dönemi sorgulaması, hesap sorması, vb. anlamında kullanılan ifade. Türk siyasetinde genellikle, çok partili döneme geçilmesiyle birlikte 1950 genel seçimleri'nde iktidara gelen Demokrat Parti'nin kendinden önceki 23 yıllık Cumhuriyet Halk Partisi dönemine yönelik "devr-i sabık yaratmayacağız" açıklaması ile bilinir.

Yaygın kullanımlar

İkinci Meşrutiyet

İkinci Meşrutiyet'in 1908'de ilan edilmesi ile birlikte İttihat ve Terakki fırkası mensupları meşrutiyeti koruma çabası içinde olmuş ve bunun için girişimlerde bulunmuşlardır. Bunlardan birisi de kendinden önceki II. Abdülhamid dönemi ile hesaplaşarak, saraya yakınlığı ile bilinen ya da jurnalci olan kişilerin devlet kadrolarından uzaklaştırılması beklentisiydi. Bu beklenti kısa süre içinde gerçekleşmiş ve İttihat ve Terakki'nin uygun görmediği devlet personeli görevlerinden uzaklaştırılmıştır. Bu durum en alt kademeden üst kademelere kadar her alanda memurlar için uygulanmıştır.

Demokrat Parti dönemi

Türkiye'de çok partili döneme kadar CHP iktidardaydı ve devletin tüm kurumları ve kademesinde tek parti döneminin izleri bulunuyordu. 1950 genel seçimleri öncesinde DP, "Devr-i sabık yaratmayacağız" açıklamasında bulunmasına karşın, DP'nin iktidara gelmesi ile birlikte eski döneme yönelik nasıl bir siyaset izleyeceği kamuoyunda tartışma konusu olmuştur.

DP iktidarı döneminde CHP'nin malvarlığı ve Halkevleri'nin durumu tartışmaya açılmıştır. Refik Şevket İnce ve yedi diğer DP'li milletvekilinin girişimi ile TBMM'de 8 Ağustos 1951^[1] tarihinde kabul edilen ve 11 Ağustos 1951 tarihinde Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren 5830 sayılı kanun ile Türkiye genelindeki bütün Halkevleri kapatılarak malları hazineye devredilmiştir.

14 Aralık 1953'te DP'nin girişimi ile "Cumhuriyet Halk Partisinin Haksız İktisaplarının İadesi Hakkında Kanun" teklifi Meclis genel kuruluna getirilmiş ve onaylanan kanun 16 Aralık 1953'te yürürlüğe girmiştir. Kanun ile CHP teşkilatının kullandığı Türkiye genelindeki çok sayıda bina hazineye devredilmiştir.

Kaynakça

^ "Kanunlar" (PDF). resmigazete.gov.tr. T.C. Resmî Gazete. 15 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Eylül 2020.

[1] "Kanunlar" (PDF). resmigazete.gov.tr. T.C. Resmî Gazete. 15 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Eylül 2020.

[1]