Boncuklu Höyük
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Boncuklu Höyük |
| il: | Konya |
| İlçe: | Karatay |
| Köy: | Hayıroğlu |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | |
| Tescil durumu: | |
| Tescil No ve derece: | |
| Tescil tarihi: | |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Boncuklu Höyük, Konya İl merkezinin güneydoğusunda, Karatay İlçesi'ne bağlı Hayıroğlu Beldesi sınırları içinde, Çatalhöyük'e 9 km. mesafede yer alan bir höyüktür. Boncuklu Höyük'ü iskan eden topluluk yerleşik avcı-toplayıcı bir topluluktur. Kazı çalışmalarında tarım yapıldığına ilişkin herhangi bir bulguya rastlanmamıştır.[1] Bununla birlikte Boncuklu Höyük sakinlerinin "tarımcılık aşamasının başlarında bulunan bir grup" olduğu düşünülmektedir ve Çatalhöyük Kültürü'nün öncüsü olarak görülmektedir.[2] Tepe, 180 x 120 metre boyutlarında olup 2 metre yüksekliktedir.[3] Bu tepe üzerindeki yerleşmenin 1 hektarlık alana yayıldığı belirtilmektedir.[4]
Kazılar
Boncuklu Höyük, Liverpool Üniversitesi Arkeoloji Bölümü'nden Douglas Baird başkanlığında 1994-2002 yılları arasında gerçekleştirilen Konya Ovası arkeolojik yüzey araştırmaları sırasında, sekiz yıl süren araştırmanın son gününde saptanmıştır. Kazılar 2006 yılında Douglas Baird başkanlığında başlatılmıştır. İlk yılda küçük bir ekip olan kazı ekibi izleyen yıllarda üç İngiliz, bir Avustralya ve bir Amerikan üniversitesinden bilim insanları ve öğrencilerin katılımıyla geniş bir ekip haline dönüşmüştür.[5]
Buluntular
Ortaya çıkarılan en önemli mimari buluntu elipsoit olarak tanımlanan bir yapıdır. İki evreli olduğu düşünülen yapının ilk evresinde duvarlar tek sıra kerpiç tuğla ile yapılmıştır. Bu evrede tabanın beş kez sıvandığı anlaşılmaktadır. Bir sonraki evrede duvarlar ikinci bir kerpiç tuğla sırasıyla takviye edilirken bu evrede taban da iki kez daha sıvanmıştır. Güney duvarı yakınında dört dikme çukuru vardır ve kullanım süresi içindeki farklı zamanlarda dikmeler kullanıldığı anlaşılmaktadır. Tabanın en üst sıvasında çapraz örgülü hasır bir yaygı bulunmuştur.[4] Konutların taban altında, her evde farklı sayıda olan gömütler bulunmuştur.[6]
Üzeri boyanmış alçı parçalarının duvarlarda kullanılmış olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca tabanda kuzey duvarına yaslanan boyalı alanlar vardır. Boyanın rengi kırmızı ve turuncudur. Bazı duvar bölümlerinde kabartma olduğu belirtilmektedir. İş makinesiyle yürütülen çalışmalarda kabartma kısmen tahrip olmuştur. Yapı 1 olarak adlandırılan bu yapının altında en az iki daha erken tarihli yapı olduğu ileri sürülmektedir. Girişler zemin seviyesinde, ocaklar odaların kuzey kesiminde olup tabanlarda hasır yaygılar bulunmaktadır.[4]
Kazı çalışmaları dünyanın bilinen en eski duvar boyama ve duvar kabartma uygulamalarını vermiştir.[7]
Çatalhöyük'te görüldüğü gibi büyükbaş hayvan kafataslarının duvarlara monte edilmesi uygulaması Boncuklu Höyük'te de görülmektedir.[8]
Yontma taş aletler çoğunlukla obsidiyendir ve çoğu mikrolitiktir.[4]
Kazılarda bulunan hayvan kemiklerinin incelenmesinde keçi, at, sığır, domuz, geyik, kaplumbağa, etçiller ve çeşitli kuş türlerinin avlandığı anlaşılmaktadır.[4] En çok yararlanılan hayvan türleri, her ikisi de yabani tür olmak üzere sığır ve domuzdur.[6]
Tarımsal etkinliğine rastlanmadığı belirtilmesine karşın ele geçen bitki kalıntıları arasında evcilleştirilmiş tahılların olduğu ileri sürülmektedir. Bitkisel buluntular konusunda ayrıca bataklı faunasıyla ilişkilendirilen buluntulardan söz edilmektedir.[4]
Değerlendirme ve tarihleme
Radyokarbon tarihleme yöntemi sonuçları günümüzden 10.500 – 9.500 yıl öncesini vermektedir.[4] Boncuklu Höyük Anadolu'daki bilinen ilk yerleşimdir. Günümüzden 10.500 yıl öncesinde iskan edilen höyük, Çatalhöyük'ten bin yıl daha eski bir yerleşimdir. Boncuklu Höyük kazılarının, Neolitik Devrim'in Anadolu üzerinden Balkanlar'a ve Avrupa'ya yayılması konusunun bulgulanması açısından son derece önemli olduğu ifade edilmektedir.[7] Ayrıca bir yapıya ait temellerle "çeşitli Erken Tunç Çağı etkinliklerine ait kanıtlar"dan söz edilmektedir.[4]
Dış bağlantılar
- Boncuklu Höyük resmi web sayfası 31 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
- ^ "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 5 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
- ^ 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, (2011) Cilt 4, Sh.: 267, 268
- ^ 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 263
- ^ a b c d e f g h "Current Archaeology In Turkey". 12 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
- ^ "Konum, Tarihçe ve Ekip". 1 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
- ^ a b 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 267
- ^ a b Projenin Amaçları
- ^ 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 266