Batolit

Yosemite Ulusal Parkı

Batolit (Antik Yunanca βάθος bathos, ‚derin‘ + λίθος líthos, ‚taş‘) ), magmanın derinliklere sokulması ve katılaşmasıyla oluşan büyük boyutlu bir magmatik yerleşimdir (Plüton).

Batolit en az 100 km²lik yüzey alanına ve birçoğu çok daha büyük alana sahip sokulum kütleleri olarak tanımlanır. Bir başka ifadeyle batolit aynı bölgede yinelenen, geniş magma sokulumlarıyla ortaya çıkan büyük bir karma kütledir. Yatay kesitleri genellikle daire veya elipse benzeyen batolitler, yerin derin kısımlarına doğru gittikçe genişleyerek, dipsiz bir şekilde devam ederler. Çevre kayalarıyla sınırları, düşey ve çok dik konumlar arasında değişir. Batolitler üzerinde yapılan araştırmalar, bu yapıların üst yüzeylerinin çok düzensiz olduğunu göstermiştir. Batolitin oluşumu sırasında, çevre kayalarda da kıvrımlanma, kırılma ve değme-dokunum(kontakt) başkalaşımı olayları gelişir. Büyük derinliklerde meydana geldiklerinden dolayı tam kristalli kayaçlardan oluşurlar ve kıvrımlı bölgelerde antiklinallerin veya kıvrımlı sıradağların çekirdeklerini teşkil ederek bu dağların eksenleri boyunca uzanırlar. Örneğin Alp Dağları’ndaki Mont Blanc ve Pelvoux granit masifleri ile yurdumuzda Uludağ, Yıldız Dağları(Istıranca) ve Doğu Karadeniz Dağları gibi dağların temelinde yer alan batolitler bu şekildedir.

Kaynakça

• Hoşgören M. Y. 2010, Jeomorfoloji’nin Ana Çizgileri 1 , 130.
• Güney E. , 2010, Yerbilim 1 , 132.
• Monroe J. S. ve Wicander R. , 2005, Fiziksel Jeoloji Mühendisleri Odası çevirisi , 77.